གསར་འགྱུར།

གཟའ་འཁོར་འདིའི་ནང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་འདུ་སྡོད་ཁྲོད་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཕོག་པ་བོད་མི་ ༦༥ དང་ ༢ འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་འདུགཁ་སང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་སྔོན་འགོག་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཐེངས་ ༣༤ སྤེལ་སྐབས་ཚོགས་ཆུང་གི་གསར་འགོད་འབྲེལ་མཐུད་པ་སྨན་པ་ཚེ་རིང་མཚམས་གཅོད་ལགས་ཀྱིས་གཟའ་འཁོར་འདིའི་ནང་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་གཉིས་ཀྱི་བོད་མིའི་འདུ་སྡོད་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་བོད་མི་ ༦༥ ལ་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཕོག་ཡོད་པ་དང་དེའི་ཁོངས་ནས་རྒྱ་གར་ནས་བོད་མི་ ༥༧ དང་བལ་ཡུལ་ཁུལ་ནས་ ༨ བཅས་ལ་གཉན་རིམས་དེ་ཕོག་ཡོད་པར་མ་ཟད། ནད་ཡམས་དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ལྷོ་ཕྱོགས་མོན་གྷོ་འདོད་རྒུ་གླིང་ནས་སྐྱེས་པ་རང་ལོ་ ༦༡ དང་ལ་དྭགས་ནས་སྐྱེས་པ་རང་ལོ་ ༨༦ སོན་པ་བཅས་བོད་མི་གཉིས་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་འདུག དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁག་ལས་ཨ་རིའི་ཝིས་ཀོན་སི་ཁུལ་ནས་བོད་མི་ ༨ ལ་གཉན་རིམས་ཕོག་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་ཆར་བོད་མི་ ༣ དྲག་སྐྱེད་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་གཞན་ལྔ་པོ་ནད་ཀྱིས་མནར་བཞིན་པ་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་གསུངས་སོང་། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་ལས་བསྟན་འཛིན་སྒྲོལ་དཀར་ལགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་ཆར་གཉན་རིམས་ ༡༩ པ་ཁྱབ་གདལ་ཆེས་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་པའི་དུས་སྐབས་འདིར་བོད་མི་མང་ཚོགས་ཚོས་གདོང་ལེན་དང་སྔོན་འགོག་གི་གནང་སྒོ་ཁག་འཐུས་ཚང་གནང་དགོས་གལ་དང་འབྲེལ་བའི་ལམ་སྟོན་གནང་བར་ང་ཚོ་ཚང་མ་ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པ་ནས་བཟུང་དུས་ད་བར་དུས་ཡུན་རིང་པོའི་རིང་གཉན་རིམས་སྔོན་འགོག་གི་གནང་སྒོ་ཁག་དམ་དོན་ཞུས་དང་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་གར་ནང་ལ་ཐེམ་སྤང་གུ་ཡངས་ཀྱི་རིམ་པ་ལྔ་པ་དེ་གནང་བར་བརྟེན་མང་ཚོགས་ཕན་ཚུན་དབར་ཐུག་འཕྲད་དང་ལྷན་འཛོམས་གནང་འཐུས་ཆོག་དོན་ལྟར་བོད་མི་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གནས་མཇལ་དང་སྐྱེས་སྐར་སོགས་གནང་གི་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཡོད་སྟབས་དེའི་རིགས་རེ་ཞིག་མི་གནང་བའི་གཞེན་སྐུལ་དང་། དེ་བཞིན་སྔོན་འགོག་གི་གནང་སྒོ་ཁག་མུ་མཐུད་ནས་འཐུས་ཚང་གནང་དགོས་པའི་དྲན་སྐུལ་གནང་སོང་། དྲུང་ལས་བསྟན་འཛིན་སྒྲོལ་དཀར་ལགས་ཀྱིས་ད་དུང་བཞུགས་སྒར་ཁུལ་དུ་མངའ་སྡེ་གཞན་ནས་ཕེབས་པའི་བོད་མི་ཚོས་རང་གཞན་གཉིས་ཀར་སྨན་པའི་འགན་ཁུར་ཆེ་བཞེས་ཀྱིས་ཟུར་བཀག་ལ་ངེས་པར་དུ་བཞུགས་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་བ་དང་སྦྲགས། དེང་ཆར་ཆམ་རིམས་འཕེལ་བའི་ནམ་དུས་ཡིན་པར་བརྟེན་རང་ཉིད་ལ་ཆམ་པ་ཕོག་པ་གཙོས་པའི་ཆམ་རིགས་དང་འདྲ་བའི་ནད་རྟགས་གང་བྱུང་ཚེ་ས་གནས་ས་ཐོག་ཏུ་ཡོད་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་སྨན་ཁང་ལ་འབྲེལ་གཏུག་གནང་རོགས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་གནང་ཡོད། ཡང་སྐབས་དེར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་སྔོན་འགོག་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་གསར་འགོད་འབྲེལ་མཐུད་པ་སྨན་པ་ཚེ་རིང་མཚམས་གཅོད་ལགས་ཀྱིས་ཉེ་ཆར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལྟེ་གནས་གངས་སྐྱིད་ནང་གི་སྲི་ཞུ་བའི་ཁོངས་ནས་སྲི་ཞུ་བ་གཉིས་ལ་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཕོག་པའི་གནས་ཚུལ་ཆེས་ཐོག་མ་ཐོན་ཡོད་པ་དང་ཁྱོན་མི་ ༨༨ ཙམ་དང་འབྲེལ་བ་བྱུང་དོན་བཞིན་ཉེན་འཚབས་ཆེ་བའི་མི་ ༥༠ ལ་བརྟག་དཔྱད་གནང་འབྲས་སུ་དེ་དག་ཆ་ཚང་ནད་རྟགས་གང་ཡང་ཐོན་མེད་སྐོར་གསུངས་སོང་། དེ་བཞིན་བདེ་ལེགས་སྨན་ཁང་གི་སྨན་པ་བསྟན་འཛིན་བརྩོན་འགྲུས་ལགས་ཀྱིས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཁྱབ་གདལ་ཆེས་ཆེར་འགྲོ་བའི་དུས་སྐབས་བོད་ཕྲུག་ཚོས་དྲྭ་རྒྱའི་ཐོག་ནས་སློབ་གཉེར་གནང་གི་ཡོད་ཀྱང་། སློབ་ཕྱུག་ཁག་ཅིག་ལ་དྲྭ་རྒྱའི་མཐུན་རྐྱེན་ཞན་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ངལ་བ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས་དེ་དག་གི་སློབ་སྦྱོང་ལ་འཐུས་ཤོར་མི་འགྲོ་བའི་ཆེད་དུ་རོགས་རམ་གང་ཐུབ་གནང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་དེ་ལྟར་གནང་སོང་། གཞི་རྩའི་རྒྱ་བལ་གཉིས་སུ་ཆགས་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ད་བར་བོད་མི་ཁྱོན་ ༡༢༣༠ ལ་ Covid-19 འམ་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཕོག་དེ་ཡོད་པ་དང་དེའི་ཁོངས་ནས་དྲག་སྐྱེད་བྱུང་བ་ ༩༡༦ དང་ ༢༩ འདས་གྲོངས། དེ་བཞིན་ད་ལྟའི་ཆར་ནད་ཀྱིས་མནར་བཞིན་པ་ ༢༨༥ ཆགས་ཡོད་པ་རེད།

ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢ ཉིན་བོད་མི་ན་གཞོན་བསྟན་འཛིན་དོན་གྲུབ་ལགས་ཀྱིས་བཞུགས་སྒར་དྷརྨ་ས་ལ་ནས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་རྣ་ཐོས་ལའི་ས་མཚམས་བར་ཞི་བའི་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དབུ་འཛུགས་གནང་སྟེ་ད་ཆ་བདུན་ཕྲག་གསུམ་ཙམ་ཕྱིན་ཡོད་པ་ལྟར་ཁོང་དང་ཁོང་གི་ཕྱག་རོགས་བསྟན་འཛིན་ཉི་མ་ལགས་གཉིས་དེ་རིང་དགོང་དྲོ་ཙམ་ལ་ལྡི་ལི་བོད་སྒར་བསམ་ཡས་གླིང་དུ་འབྱོར་གྱི་འདུག དེ་བཞིན་ཁ་ཉིན་ཕྱི་ཚེས་ ༡༨ ཉིན་དྷ་ས་དབུས་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་གི་འོག་འཕགས་བོད་ས་མཚམས་བར་དུ་རྒྱ་གཞུང་ཐེར་འདོན་གྱི་སྦག་སྦག་སྐོར་སྐྱོད་བ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་གི་ལས་འགུལ་ཞིག་དབུ་འཛུགས་གནང་དོན་བཞིན་དེ་རིང་དགོང་དྲོར་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཧི་མཱ་ཅལ་གྱི་ཁུ་ནུ་ས་ཁུལ་གྱི་འཕགས་བོད་ས་མཚམས་སུ་འབྱོར་གྱི་འདུགགསར་འགོད་པས་བསྟན་དོན་འགྲུབ་དང་བསྟན་འཛིན་ཉི་མ་གཉིས་ལ་གོམ་བགྲོད་དང་འབྲེལ་བའི་བཀའ་འདྲི་ཁག་ཅིག་ཞུས་པར་ཁོང་གཉིས་ཀྱིས་བོད་དོན་ལ་སེམས་ཤུགས་ཡོད་ན་ལས་འགུལ་དབུ་འཛུགས་གནང་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། ལས་འགུལ་ཞིག་དབུ་འཛུགས་ཞུས་པ་ཡིན་ན་བོད་མི་སྤྱི་དང་ས་གནས་ཁག་གི་རྒྱ་གར་ཡུལ་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་རྒྱབ་སྐྱོར་གང་ལེགས་གནང་གི་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་ཀྱིས་ཐེངས་འདིའི་གོམ་བགྲོད་བརྒྱུད་རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་མི་རྣམས་དང་གསར་འགོད་པ་རྣམས་ལ་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གིས་བཙན་འཛུལ་བྱས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གི་དབང་སྒྱུར་གྱི་སྲིད་བྱུས་འོག་ཏུ་བོད་ནང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་བབ་ཛ་དྲག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་པ་དྲིལ་བསྒྲགས་གང་ལེགས་གནང་ཐུབ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་ཡོད།  གཞན་ཡང་དབུས་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་མགོན་པོ་དོན་གྲུབ་ལགས་སུ་ཐེངས་འདིའི་འཕགས་བོད་ས་མཚམས་བར་གྱི་སྦག་སྦག་སྐོར་སྐྱོད་ཀྱི་དང་འབྲེལ་བའི་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་བཞུགས་སྒར་ནས་ཁུ་ནུ་བར་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེ་ཁག་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ལ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བཞིན་པ་དང་དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱ་སྐྱེད་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ལ་གདོང་ལེན་གནང་ཕྱོགས་གཙོས་པའི་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཁུལ་དུ་དམ་དྲག་གི་སྲིད་བྱུས་སྤེལ་བཞིན་པ་བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་དྲིལ་བསྒྲགས་གནང་ཐུབ་སོང་ཞེས་གསུངས་སོང་།

བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་བཞུགས་སྒར་༸རྒྱལ་བའི་ཕོ་བྲང་ནས་དྲ་ལམ་བརྒྱུད་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་ནང་དུ་འཚོགས་བཞིན་པའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ནང་བདེ་སྐྱིད་དང་དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཞེས་པའི་ཚོགས་འདུའི་བགྲོ་གླེང་ཐོག་དབུ་བཞུགས་དང་བཀའ་སློབ་བཀྲིན་ཆེ་བ་སྩལ་སོང་།

ཁ་སང་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མར་ཨ་རིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་ཁྲིམས་འཆར་གང་མྱུར་གཏན་འབེབས་དགོས་པ་དང་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་དང་འཆམ་མཐུན་ཐོག་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་ཆེ་བསྐྱངས་ཁག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་དགོས་པ་དང་དེ་བཞིན་བོད་དང་བོད་མིར་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་སོགས་འཁོད་པའི་གྲོས་ཆོད་བཞག་གནང་འདུག

ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Freedom House འམ་རང་དབང་ཁང་པས་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ FREEDOM IN THE WORLD 2020 འམ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ནང་འཛམ་གླིང་ནང་གི་རང་དབང་ཞེས་པའི་སྙན་ཐོར་བོད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་ཁོངས་ ༢༡༠ ནང་ནས་ཆབ་སྲིད་དང་སྤྱི་མང་གི་རང་དབང་ཆེས་སྡུག་ཤོས་ཨང་གཉིས་པ་དེ་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག

ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༡༢ ཉིན། ཀྲུང་གོ་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་དང་ཀྲུང་གོ་བོད་བརྒྱུད་མཐོ་རིམ་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་ཟེར་བ་ཐུན་མོང་གིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དགོངས་འགྲེལ་ལས་དོན་དཔྱད་གླེང་གྲོས་ཚོགས་ཞེས་པའི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་བསྡུས་ཏེ།  བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཀྲུང་གོ་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་ཁ་ཕྱོགས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་དགོས་བའི་སྐུལ་མ་བྱས་འདུག

དེ་རིང་སྔ་དྲོ་ཕྱག་ཚོད་བཅུ་བའི་ཐོག  བཞུགས་སྒར་གྱི་ཐེག་ཆེན་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཉེ་འཁྲིས་ཀྱི་རླངས་འཁོར་འབབ་ཚུགས་སུ།  རྡ་ས་དབུས་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་གི་འོག  འཕགས་བོད་ས་མཚམས་ཀྱི་བར་དུ་རྒྱ་གཞུང་ཐེར་འདོན་གྱི་སྦག་སྦག་སྐོར་སྐྱོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དབུ་འཛུགས་གནང་སོང་།

ཁ་སང་ཁེ་ན་ཌ་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་རྒྱ་ནག་ཚོགས་ཆུང་གི་ངོས་ནས་ཕྱི་དྲོ་ཕྱག་དྲོ་ཕྱག་ཚོད་ ༦།༣༠ ཡོལ་ཙམ་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་དྲ་རྒྱ་བརྒྱུད། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཞིག་ཚོགས་གནང་འདུག ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Geoff Regan ལགས་ཀྱི་གཙོ་སྐྱོང་འོག ཚོགས་གཙོ་གཞོན་པ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Garnett Genuis དང་། Stephane Bergeron དེ་བཞིན་ Jack Harris བཅས་གསུམ་དང་། གཞན་ཚོགས་མི་ ༤ དང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Arif Virani བཅས་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ། སྐུ་ཞབས་ Shawn Steil ལགས་དང་ལྷན་དུ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གནང་འདུག

གློད་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་དག་ལོ་རེར་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་ཁྲོད་  Australia Tibet Council ཞེས་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་བོད་དོན་ལྷན་ཁང་གིས་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ལྕམ་སྐུ་ Marise Payne མཆོག་དང་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་རྣམས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁྲིམས་མེད་ལུགས་མེད་ཀྱིས་བོད་མི་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་རྣམས་འཕྲལ་མར་གློད་བཀྲོལ་དང་དེ་བཞིན་བཀག་ཉར་འོག་བོད་མི་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་དགོས་པའི་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་ཞེས་གསུངས་འདུག ཉེ་ལམ་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་བོད་དོན་ལྷན་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་ཐོག་དམ་དྲག་སྔར་ལྷག་དང་བོད་མི་གང་བྱུང་དུ་འཛིན་བཟུང་དང་དེ་བཞིན་བོད་མིའི་ཐོག་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ཁག་མངོན་གསལ་གྱིས་དཔྱད་རྩོམ་སྤེལ་འདུག་པ་དང་། དཔྱད་རྩོམ་ནང་ཉེ་ལམ་བོད་ཁམས་འབྲི་རུ་རྫོང་ནས་ཡིན་པའི་ཕྲུ་གུ་གསུམ་གྱི་ཨ་མ་ལྷ་མོ་ལགས་རྒྱ་ནག་གིས་བཙོན་ཁང་དུ་གཅར་རྡུང་བཏང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་གནས་ཚུལ་ལུང་འདྲེན་གྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ནས་སྲིད་གཞུང་གི་ལྟ་གྲུབ་དང་འགལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཁག་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལ་ཉེན་འཚབ་བཟོ་མཁན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་དང་བོད་མི་དེ་དག་ལ་འཇིགས་སྐུལ་བ་དང་ཁ་བྲལ་བ་ཟེར་ནས་དྲག་གནོན་དང་འཛིན་བཟུང་གིས་མནར་གཅོད་གཏོང་གི་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དཔྱད་རྩོམ་ནང་ལྷ་མོ་ལགས་དམ་པ་ཙམ་མིན་པར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོའི་ཟླ་ ༤ པ་ནས་བཟུང་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙོན་ཁང་ནང་གཅར་རྡུང་རྐྱེན་གྱིས་གཟུགས་གཞི་གནས་བབ་ཧ་ཅང་ཞན་པོར་གྱུར་བའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་ཚེ་མགོན་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༢ ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་ལྷ་སར་དགེ་འདུན་པ་ ༡༦ དང་ལྷན་དུ་ཞི་རྒོལ་གནང་རྐྱེན་ལོ་ངོ་བདུན་རིང་བཙོན་ཁང་དུ་བཞུགས་མྱོང་ཡོད་པ་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་བསམ་གྲུབ་བམ་ཆོས་མིང་དུ་འཕྲིན་ལས་ཆོས་ལྡན་ལགས་གཅིན་སྙི་ཟ་ཁུའི་ནད་གཞི་ཕོག་པར་འདི་ལོ་མགོ་སྟོད་དུ་སྐུ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་སྐོར། དེ་བཞིན་ལོ་ངོ་གཅིག་ལྷག་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་རྗེས་མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་འཇིམ་ཁྲི་ལགས་དང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ལོར་བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་གླུ་བླངས་རྐྱེན་ཟླ་བ་གཅིག་ལྷག་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་དང་སྦྲགས། མཐར་སྙུང་གཞི་བཞེས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་མཁན་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་པདྨ་དབང་ཆེན་ལགས་བཅས་ཀྱི་མཚན་དངོས་སུ་ཆེད་འདོན་གནང་འདུག གནད་དོན་དེའི་ཐད་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཆེད་ལས་པས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་ཐོག་འཆར་གཞི་དང་ལྡན་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་གྱིས་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པ་ནི་ད་ཆ་རྒྱུན་ལྡན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་དང་ཆབས་ཅིག བོད་མིའི་ཐོག་ཚད་ལས་འགལ་བའི་གཅར་རྡུང་གཏོང་བཞིན་རྐྱེན་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་རྣམས་གློད་བཀྲོལ་རྗེས་ཁག་ཅིག་ལུས་པོ་གཡོ་འགུལ་མ་ཐུབ་གྱུར་བ། ཁག་ཅིག་རྐང་ལག་གཉིས་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཤོར་བ། དེ་བཞིན་ལུས་པོའི་དབང་པོ་རྣམས་ལ་སྐྱོན་ཆགས་པ་སོགས་མདོར་ན་ལུས་སེམས་གཉིས་ཀར་དྲག་སྐྱེད་མི་ཐུབ་པའི་རྨ་ཁ་ཆེན་པོ་བཟོས་ཡོད་པ་གསུངས་འདུགགཞི་རྩའི་རྒྱ་གཞུང་གིས་སྲིད་གཞུང་དང་ལྟ་གྲུབ་མི་མཐུན་མཁན་རྣམས་ལ་ནག་ཉེས་འདྲ་མིན་གཡོགས་ནས་གང་བྱུང་དུ་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པ་དང་། ཕྱོགས་མཚུངས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཁྲིམས་རྩོད་པ་གླ་གཡར་མི་ཆོག་པར་མ་ཟད། རང་ཉིད་ཀྱི་ནང་མི་དང་ཐུག་འཕྲད་གནང་ཆོག་གི་མེད་པ་སོགས་ཀྱི་ངལ་བ་དུ་མ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེ་དོན་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་བོད་དོན་ལྷན་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་ད་བར་བཙོན་ཁང་དང་བཙོན་ནས་གློད་བཀྲོལ་རྗེས་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བ་དང་དེ་བཞིན་གཅར་རྡུང་ཚད་མེད་བཏང་བའི་གནད་དོན་ཐད་ཞིབ་འཇུག་དང་མནར་གཅོད་གཏོང་མཁན་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་དཔོན་རིགས་ཚོར་འགན་ཁུར་ཐབས་གནང་མེད་སྟབས་ཨོ་གླིང་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ལྕམ་སྐུ་ Marise Payne མཆོག་དང་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་རྣམས་ནས་རྒྱ་གཞུང་ལ་བོད་མི་རྣམས་གློད་བཀྲོལ་གཏོང་དགོས་པ་དང་། མནར་གཅོད་དང་དེ་བཞིན་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བ་རྣམས་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་དགོས་པ། ལྷག་པར་དུ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་དེ་དག་ལ་ཁྲིམས་རྩོད་པ་གླ་ཆོག་པའི་ཆོག་མཆན་སོགས་སྤྲོད་དགོས་པའི་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་ཞེས་གསུངས་འདུག བོད་མིའི་ཐོག་རྒྱ་གཞུང་གིས་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་གཅར་རྡུང་བཏང་རྐྱེན་ད་བར་བོད་མི་མང་དག་ཅིག་རིམ་པས་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་གནས་སྟངས་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། ཉེ་ལམ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་ལྷ་མོ་ལགས་ནི་རྒྱ་གཞུང་གིས་འདི་ལོའི་ཟླ་བ་ ༦ པའི་ནང་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་དངུལ་སྐུར་བའི་ཉེས་མིང་འོག་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་པ་དང་གཅར་རྡུང་ཚད་མེད་བཏང་རྐྱེན་མཐར་ཟླ་བ་ ༨ པའི་ནང་ནག་ཆུའི་སྨན་ཁང་དུ་གྲོངས་ཡོད་པ་རེད།   ཁོང་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་རྗེས་བོད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འདས་མཆོད་ཀྱི་ཆོ་ག་སོགས་གང་ཡང་གནང་བཅུག་མ་པར་ཕུང་པོ་མེར་བསྲེགས་བཏང་ཡོད་པ་རེད།