རྒྱལ་སྤྱི།

སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Nicolas Walder ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་སྤྱི་དང་སྒོས་ཁམས་བྲག་མགོ་ནང་དྲག་གནོན་དང་། བོད་མི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཆོས་དད་རང་རང་དབང་ལ་རྡོག་རོལ་བཏང་བའི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་ཐེར་འདོན་གནང་སྟེ། སུད་སི་གཞུང་གིས་སུད་སི་དང་རྒྱ་ནག་དབར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གྲོལ་མོལ་གཞིར་བཟུང་གོང་གསལ་གནད་དོན་ཐོག་སུད་སི་གཞུང་ནས་དོ་སྣང་དང་འགན་ཁུར་གང་བཞེས་ཡོད་དམ་ཞེས་འདྲི་རྩད་གནང་འདུག སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་དྲ་ཚིག་ཐོག་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Nicolas Walder ལགས་ཀྱིས་ཉེ་ཆར་སུད་སི་དཔྱིད་དུས་གྲོས་ཚོགས་འཚོགས་བཞིན་པ་དང་བསྟུན་ནས་སུད་སི་གཞུང་ལ་རྒྱ་གཞུང་ནས་བོད་སྤྱི་དང་སྒོས་ཁམས་བྲག་མགོར་སྤེལ་བའི་དྲག་གནོན་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་གནས་སྟངས་སྐོར་ཡིག་ཐོག་ནས་འདྲི་རྩད་གནང་འདུག སྐབས་དེར་ཁོང་གིས་ཉེ་ཆར་རྒྱ་གཞུང་ནས་བོད་ཀྱི་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པའི་རིག་གཞུང་དང་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་གནང་སྒོ་ཁག་ལ་དམ་དྲག་དང་རྩ་མེད་བཟོ་རྒྱུའི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྔར་ལྷག་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད་པ་དང། ལྷག་པར་དུ་བོད་ཁམས་བྲག་མགོའི་སྐུ་བརྙན་ཆེན་པོ་གཉིས་དང་མ་ཎི་དུང་འཁོར་ ༤༥ ཡས་མས་ཤིག་ཡོད་པ་ཚང་མ་གཏོར་བཤིག་བཏང་བ་དང། རླུང་རྟ་དར་ལྕོག་མེར་སྲེག། དེ་བཞིན་བྲག་མགོ་དགའ་ལྡན་རྣམ་རྒྱལ་གླེང་དགོན་པའི་སློབ་གྲྭ་བཙན་དབང་གིས་སྒོ་བརྒྱབ་བཅུག་པ་དང། ས་གནས་སུ་དམ་དྲག་དང་མང་ཚོགས་ཐོག་དྲག་གནོན་དང་འབྲེལ་ཡོད་མི་སྣ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་སོགས་བྲག་མགོ་ནང་གི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་མངོན་གསལ་གནང་བ་དང་སྦྲགས། སུད་སི་དབུས་གཞུང་གི་ངོས་ནས་གོང་གསལ་གནད་དོན་ཐད་ཐུགས་སྣང་དང་དཔྱད་ཞིབ་དང། དེ་བཞིན་ས་གནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཆོས་དད་རང་སྲུང་སྐྱོབ་སླད་གང་གནང་ཡོད་མེད་སོགས་ཀྱི་འདྲི་རྩད་གནང་ཡོད། ཁོང་གིས་ཁམས་བྲག་མགོ་ནང་གི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་སུད་སི་གཞུང་ལ་ཡིག་ཐོག་ནས་འདྲི་རྩད་བཞི་གནང་ཡོད་པའི་ནང་། སུད་སི་གཞུང་གིས་གོང་གསལ་གནད་དོན་ཐོག་དཔྱད་ཞིབ་གནང་མེད་པ་དང། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བྱ་སྤྱོད་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་བློ་ཡོད་མེད། སུད་སི་གཞུང་གིས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཡོད་པའི་བོད་མིའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་སླད་དོན་དངོས་དང་མཐུན་པའི་ཕྱག་ལས་གང་གནང་ཡོད་མེད། དེ་བཞིན་སུད་སི་གཞུང་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བླ་སྤྲུལ་རྣམ་པའི་ཡང་སྲིད་རང་དབང་ཐོག་ནས་ངོས་འཛིན་ཞུ་ཐུབ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་གང་དང་གང་གནང་ཡོད་མེད་བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ཏེ་འདྲི་རྩད་གནང་བ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་འདུག སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Nicolas Walder ལགས་ཀྱིས་སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལས་གྲུབ་པའི་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཟུང་འབྲེལ་དྲུང་ཆེ་གནང་གི་ཡོད་པ་དང། ཁོང་ནས་ཉེ་སྔོན་སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་སུ་རྒྱ་ནག་གི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ཐོག་སུད་སི་གཞུང་འབྲེལ་སྐུ་ཚབ་མི་སྣ་མཉམ་ཞུགས་གནང་རྒྱུར་ངོ་རྒོལ་གནང་བ་མ་ཟད། ལོ་སྔོན་མར་སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་སུ་ད་བར་སུད་སི་དང་རྒྱ་ནག་དབར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གྲོས་མོལ་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་གྲོས་མོལ་གང་དང་གང་བྱུང་ཡོད་མེད། ལག་བསྟར་དང་གྲུབ་འབྲས། དེ་བཞིན་མ་འོངས་ཀྱི་གྲོས་མོལ་ཚོགས་འདུའི་འཆར་གཞི་གང་དག་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་སྙན་ཐོ་ཞིབ་རྒྱས་ཤིག་གྲོས་ཚོགས་སུ་ངེས་པར་དུ་འགོད་འབུལ་ཞུ་དགོས་པའི་གྲོས་འཆར་གནང་བར་གྲོས་ཚོགས་སུ་མང་མོས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་ཡོད་པ་རེད།

ཉེ་ཆར་པཀི་སི་ཐན་གྱི་རྒྱལ་ས་ Islamabad ནང་དུ་ཚོགས་པའི་ Organization of Islamic Cooperation ཞེས་ཁ་ཆེའི་མཐུན་སྒྲིལ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་འདུའི་ཐོག རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཝང་ཡིས་ཀྱིས་མཉམ་ཞུགས་བྱས་ཏེ་རྩོད་རྙོག་ཆེ་བའི་ Kashmir གྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ། ཁོང་གིས་ད་རེས་སླར་ཡང་ཁ་ཆེའི་གྲོགས་པོ་མང་པོའི་རེ་འབོད་ཐོས་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་ནས་ཀྱང་དེ་ལྟར་འདོད་ཀྱི་ཡོད་པ་བརྗོད་ཡོད་པ་ལྟར། དེ་རིང་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ནས་ཝང་ཡིས་ཀྱིས་གཏམ་བཤད་དེར་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེར་བྱས་འདུགརྩ་བའི་དེ་རིང་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཝང་ཡིས་རྒྱ་གར་ནང་དུ་གཞུང་འབྲེལ་འཚམས་གཟིགས་ལ་འབྱོར་གྱི་ཡོད་པ་དང་།  དེའང་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༥ པའི་ནང་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱི་དབར་ Galwan འཕགས་བོད་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་དུ་གདོང་ཐུག་གི་གནད་དོན་བྱུང་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་གཉིས་དབར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་པའི་རྗེས་སུ། རྒྱ་ནག་གི་ཕྱོགས་ནས་འབྲེལ་ལམ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཐབས་དང་འབྲེལ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་རྒྱ་གར་ནང་དུ་བསྐྱོད་པ་ཐོག་མ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།དེ་རིང་རྒྱ་གར་གྱི་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། ཁ་སང་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགྲིན་ཚབ་པ་ Arindam Bagchi ལགས་ཀྱིས། རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཝང་ཡིས་ཀྱིས་ཁ་ཆེའི་མཐུན་སྒྲིལ་ཚོགས་པའི་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་ཐོག་དགོས་མེད་ཀྱི་གཏམ་བཤད་དེ་ལྟར་བྱས་པར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་དགག་པ་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གི་ཐད་དཀར་སྟངས་འཛིན་འོག་ཡོད་པའི་ Jammu & Kashmir ས་ཁུལ་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་རྣམས་རྒྱ་གར་གྱི་ནང་སྲིད་གནད་དོན་ཡིན་སྐོར་གསུངས་བ་དང་འབྲེལ། རྒྱ་ནག་གཙོས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་རྣམས་ལ་དེའི་སྐོར་ཐེ་བྱུས་བྱེད་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་མེད་ལ། རྒྱ་གར་གྱི་ངོས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་ནང་སྲིད་གནད་དོན་ཐོག་ཐེ་བྱུས་བྱེད་ཀྱི་མེད་པ་དེའང་ཚང་མས་ཤེས་དགོས་ཀྱི་རེད་བཅས་དྲན་སྐུལ་གནང་འདུག དབྱེ་ཞིབ་པ་རྣམས་ཀྱིས་གསུངས་བར་གཞིགས་ན། དུས་རྒྱུན་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་རྐྱོན་བརྗོད་བསྒྲགས་གཏམ་ནང་དུ་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་གྱི་མིང་དངོས་སུ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་རྒྱུའི་ལམ་སྲོལ་མེད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། ད་རེས་རྒྱ་གར་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགྲིན་ཚབ་པས་རྒྱ་ནག་གི་བློན་ཆེན་དངོས་སུ་མིང་འབོད་བྱས་པ་དེ་ལས། རྒྱ་གར་གཞུང་གི་རྒྱ་ནག་ཐོག་ལངས་ཕྱོགས་མཁྲེགས་རུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྣམ་པ་མངོན་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་གར་ངོས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་ནང་སྲིད་གནད་དོན་ལ་ཐེ་བྱུས་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པ་དེ་ཡང་། དུས་རྒྱུན་གྱི་གནང་སྟངས་དང་མི་འདྲ་བ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་འདུག ལྷག་པར་རྒྱ་གར་གྱི་ངོས་ནས་དུས་རྒྱུན་དུ་ཐེ་ཝན་དང་བོད། ཧོང་ཀོང་། དེ་བཞིན་ཤིན་ཅང་ནང་གི་ཡུ་གུར་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩིས་མེད་རྡོག་རོལ་གྱི་གནད་དོན་དང་དྲག་གནོན་བཅས་རྒྱ་ནག་ལ་ཚོར་རྣོ་བའི་གནད་དོན་ཁག་གི་ཐོག་ལ་གླེང་སློང་གང་ཡང་བྱེད་ཀྱི་མེད་སྟབས། ད་རེས་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པས་གསུང་ཕྱོགས་དེ་རྒྱ་ནག་ལ་བརྡ་ལན་ནན་པོ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པར་གསུངས་མཁན་འདུག རྩ་བའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོའི་རྒྱ་དཀར་ནག་དབར་གྱི་གདོང་ཐུག་རྗེས་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ལ་དྭགས་ཤར་ངོས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ནས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་དམག་མི་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་རྒྱུའི་ཐད་ད་བར་གྲོས་མོལ་རིམ་པའི་ཐོག་གྲོས་མཐུན་བྱུང་མ་ཐུབ་པའི་མཚམས་འདིར། རྒྱ་ནག་ཕྱོགས་ནས་ས་མཚམས་ཀྱི་གནད་དོན་རྐྱེན་པས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་དོ་ཕོག་གཏོང་རྒྱུ་མེད་པར་བརྗོད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་གར་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་རྩོད་རྙོག་ཡོད་སའི་ས་ཁུལ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་དམག་མི་ཡོངས་སུ་ཕྱིར་འཐེན་མ་བྱས་བར་དུ་འབྲེལ་ལམ་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་ཐབས་མེད་སྐོར་བརྗོད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། དེ་དོན་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ Narendra Modi མཆོག་གིས་ཉེ་ཆར་ཚོགས་འདུ་ཞིག་གི་ཐོག་ལ་ཡང་དེ་མཚུངས་ཀྱི་གཏམ་བཤད་གནང་ཡོད་པ་རེད་འདུག ཕྱོགས་གཉིས་དབར་གདོང་ཐུག་འགོ་བཙུགས་ནས་ད་ཆ་ལོ་གཉིས་ཙམ་ཕྱིན་པའི་རྗེས་སུ། ཉེ་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་གཉིས་དབར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ཡར་རྒྱས་གཏང་རྒྱུའི་ཐད་གོམ་པ་དང་པོ་སྤོས་པ་བརྒྱུད། རིང་མིན་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་ཚོགས་གཏན་ཁེལ་བའི་ BRICS ཞེས་པའི་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག ཨུ་རུ་སུ་དང་ Brazil དེ་བཞིན་ལྷོ་ Africa བཅས་རྒྱལ་ཁབ་ ༥ ཡི་ལྷན་ཚོགས་དང་། RIC ཞེས་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག    དེ་བཞིན་ཨུ་རུ་སུ་བཅས་གསུམ་གྱི་འགོ་འཁྲིད་རིམ་པའི་ལྷན་ཚོགས་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་བཞིན་པའི་ཁྲོད། རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཝང་ཡིས་དེ་རིང་རྒྱ་གར་ནང་དུ་འབྱོར་གཏན་འཁེལ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད་ལ། རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་མཆོག་ཀྱང་ BRICS ཚོགས་འདུའི་སླད་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་རྒྱུའི་ཚོད་དཔག་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིང་རྒྱ་གར་གཞུང་གི་འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་ནས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པ་ཞིག་རྒྱ་གར་གྱི་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། དེ་རིང་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་རྒྱ་གར་ནང་དུ་འབྱོར་རྗེས་སང་ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ S. Jaishankar མཆོག་དང་། རྒྱལ་སྲུང་སློབ་སྟོན་པ་ Ajit Doval གཉིས་ཀྱི་ལྷན་དུ་མཇལ་འཕྲད་གནང་གཏན་ཁེལ་ཡོད་པ་གསལ་སྟོན་གནང་ཡོད་ཀྱང་། སྲིད་བློན་ Modi མཆོག་དང་ལྷན་དུ་འཇལ་འཕྲད་གནང་རྒྱུ་ཡིན་མིན་ད་བར་ཐག་གཅོད་མེད་པ་གསུངས་འདུག ཐེངས་འདིའི་མཇལ་འཕྲད་ཐོག་བློན་ཆེན་རྣམས་པའི་ངོས་ནས་གཙོ་བོ་རྒྱ་ནག་དཀར་གཉིས་དབར་གྱི་ས་མཚམས་ཀྱི་རྩོད་རྙོག་སྐོར་དང་གཞན་ Ukraine གྱི་གནད་དོན་སྐོར་ལ་གླེང་སློང་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པ་འཁོད་འདུག  

ཁ་ཉིན་AIU ཞེས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩེད་འགྲན་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པས་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་གནང་བའི་ནང་དུ། དེ་སྔོན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ལོར་དབྱིན་ཡུལ་དུ་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ཀྱི་སྟེང་སྤྱི་ལེ་༢༠ ལྷག་གི་རིང་ཚད་ལྡན་པའི་བུད་མེད་ཀྱི་འདུར་རྒྱུགས་འགྲན་བསྡུར་ཁྲོད་ཨང་དང་པོ་ཐོབ་མཁན་གྱི་ཨུ་རུ་སུ་རྩེད་འགྲན་པ། Elena Lashmanova ཞེས་པས་སྐབས་དེར་གཟུགས་པོར་སྟོབས་ཤུགས་འབྱིན་པའི་རྫས་འགྱུར་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཡོད་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་སྟབས། སྐབས་དེའི་འགྲན་བསྡུར་ཁྲོད་ཞུགས་མཁན་བོད་རིགས་བུད་མེད་ཆོས་དབྱིངས་སྐྱིད་ལགས་ད་ཆ་འདུར་རྒྱུགས་དེའི་ཁྲོད་ཨང་དང་པོ་ཐོབ་མཁན་དེ་ཆགས་འདུག འབྲེལ་ཡོད་ཚན་པའི་ཞིབ་འཇུག་རིམ་པ་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས།   Elena Lashmanova ལགས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢་དང་༢༠༡༤ ལོའི་རྩེད་འགྲན་ཁྲོད་གཟུགས་པོར་སྟོབས་ཤུགས་འབྱིན་པའི་རྫས་འགྱུར་བེད་སྤྱོད་བྱས་པ་ངོས་ལེན་བྱས་ཡོད་སྟབས་སྐབས་དེའི་རྩེད་འགྲན་ཁྲོད་བྱ་དགའ་བླངས་བ་ཚང་མ་ཕྱིར་བསྡུ་བྱས་ཡོད་པར་གསལ་བསྒྲགས་བསྐྱངས་ཡོད་པར་བརྟེན།    བོད་རིགས་ཤིག་ཐེངས་དང་པོར་ཨོ་རྩལ་འགྲན་བསྡུར་ལ་ཞུགས་པའི་བུ་མོ་ཆོས་དབྱིངས་སྐྱིད་ལགས་མི་ལོ་བཅུ་ཡི་རྗེས་སུ་སྐབས་དེའི་འདུར་རྒྱུགས་ཁྲོད་ཨང་དང་པོའི་གསེར་གྱི་རྟགས་མ་བཞེས་མཁན་དུ་གྱུར་ཡོད་འདུགཁ་སང་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྩེད་འགྲན་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་པས་གནས་ཚུལ་དེ་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱས་པ་དང་ལྷན་དུ།  ཆོས་དབྱིངས་སྐྱིད་ལགས་ཀྱིས་ཁོང་གི་སྒེར་གཉེར་གྱི་ཝེ་པོ་སྤྱི་ཚོགས་དྲ་ལམ་དུ། ལོ་ངོ་བཅུ་ཡི་རྗེས་སུ་གཞི་ནས་ཁོང་ཉིད་ལ་གསེར་གྱི་རྟགས་མར་རིམ་འཕར་ཁ་གསབ་བྱུང་བར་སྨྲ་མི་ཤེས་བའི་དགའ་སྐྱོ་འདྲིས་མ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་ཀྱིས། དེ་ནི་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཡུན་རིང་གི་རྗེས་སུ་ཁོང་ལ་སྐབས་དེར་ཨང་དང་པོ་ཐོབ་པར་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་དང་། ཕྱོགས་གཞན་ནས་སྐབས་དུས་ཡུལ་དངོས་ནས་ཨང་དང་པོ་ཐོབ་པའི་གཟི་བརྗིད་དེ་དངོས་སུ་མྱོང་ཐུབ་མེད་པ་དེ་ཡིན་པར་ཕྱིར་བསྒྲགས་གནང་སྟེ།  མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཁོང་ལ་ལོ་མང་རིང་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་འདུགསྤྱིར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ལོར་ཆོས་དབྱིངས་སྐྱིད་ལགས་བུད་མེད་ཀྱི་འདུར་རྒྱུགས་ཁྲོད་ཨང་གསུམ་པ་ཐོབ་ཡོད་ཀྱང་། སྐབས་དེར་ཨང་གཉིས་བ་ཐོབ་པའི་ཨུ་རུ་སུའི་བུད་མེད་རྩེད་འགྲན་པ Kaniskina ལགས་ཕྱི་ལོ ༢༠༡༥ ལོར་གཟུགས་པོར་སྟོབས་ཤུགས་འབྱིན་པའི་རྫས་འགྱུར་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡོད་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་རྗེས། གཟེངས་རྟགས་ཕྱིར་བསྡུ་གནང་ཡོད་པ་ལྟར། ད་ཆ། སྐབས་དེར་ཨང་དང་པོ་ཐོབ་མཁན་ཀྱི་ཨུ་རུ་སུའི་རྩེད་འགྲན་པ Elena Lashmanova ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་སྨན་རྫས་སྤྱད་ཡོད་པ་ངོས་ལེན་བྱས་ཡོད་སྟབས། བོད་རིགས་བུད་མེད་ཆོས་དབྱིངས་སྐྱིད་ལགས་ཨང་དང་པོ་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་རྩེད་འགྲན་པ་ཨང་བཞི་དང་ལྔ་བ་ཐོབ་མཁན་གཉིས་ཨང་གཉིས་བ་དང་གསུམ་པ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་བོད་རིགས་བུ་མོ་ཆོས་དབྱངས་སྐྱིད་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༠ ལོར་བོད་ཨ་མདོ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན། མཚོ་བྱང་ཁུལ་འདབ་བཞི་རྫོང་། ཝ་མགྱོགས་ཡུལ་ཚོ་ཞེས་པའི་འབྲོག་ཁྱིམ་དཀྱིས་མ་ཞིག་ནས་སྐྱེས་ཤིང་། ཆུང་དུས་ནས་རྫ་ལུང་རི་གསུམ་དུ་ཕྱུག་ཟོག་འཚོ་སྐྱོང་བྱས་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་ཞིང་། བར་སྐབས་སུ་ས་གནས་ཀྱི་ཡུལ་ཚོ་རུ་སློབ་ཆུང་བར་དུ་སློབ་སྦྱོང་གནང་རྗེས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལུས་རྩལ་སློབ་གྲྭར་ཆེད་ཞུགས་ཀྱིས་ལུས་རྩལ་ཐོག་དངོས་སུ་སྦྱོང་བརྡར་མགོ་འཛུགས་གནང་སྟེ་བོད་རིགས་ཤིག་ཐོག་དང་པོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་སུ་ཐེངས་དང་པོར་འཛུགས་ཞུགས་ཀྱིས་ཨང་དང་པོའི་གསེར་གྱི་རྟགས་པ་བཞེས་མཁན་དང་པོ་དེ་ཆགས་ཡོད་པ་ལྟར། ཁོང་མོ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ནས་སྔ་རྗེས་སུ་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ལ་ཐེངས་འགར་ཞུགས་མྱོང་ཡོད་པ་རེད།

སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་ནི་ཝར་འཚོགས་བཞིན་པའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༤༩ ཐོག་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བོད་དང་ཤར་ཏུར་སི་ཐན་ནང་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐོག་ རྡོག་རོལ་ཆེས་ཆེར་གཏོང་བཞིན་པ་ཐེར་འདོན་གནང་སྟེ་སེམས་འཚབ་གནང་བ་མ་ཟད་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་གུས་བརྩི་ཞུས་དགོས་ཞེས་བརྗོད་འདུག ཁ་སང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབས་ཐོག་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཐུགས་སྣང་དགོས་པའི་ཚོགས་དུས་ཐོག་དབྱིན་ཡུལ་དང་འཇར་མི་ནི། སུད་སི། ཌན་མག ནི་ཐར་ལན་ཌི། སུད་ཌན། དེ་བཞིན་ཕ་རན་སི་བཅས་ནས་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབས་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པ་ལས་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་རྣམ་པ་གང་ཡང་མེད་པ་དང། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བོད་གཙོས་པའི་མངའ་འོག་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཁག་གི་སྤྱི་དམངས་རང་དབང་ཐོག་སྔར་ལས་དམ་དྲག་ཚོད་འཛིན་ཆེ་བ་དང་། འཆར་གཞི་དང་ལྡན་པའི་ངང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེ་བཞིན་ཁུལ་དེའི་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་པ་དང་གསར་འགོད་པ་སོགས་ཀྱི་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་རྩོད་ལེན་གནང་མཁན་ཁག་ལ་དམིགས་བསལ་གྱིས་དྲག་གནོན་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་མུ་མཐུད་ནས་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་སོགས་ཐེར་འདོན་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་བོད་དང་ཤར་ཏུར་སི་ཐན། ཧོང་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་ཐུགས་སྣང་གནང་དགོས་པའི་གཞེན་སྐུལ་ཞུས་ཡོད།དབྱིན་ཡུལ་སྐུ་ཚབ་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་དུ་གཏན་སློབ་ཟུར་འཛུགས་ཀྱིས་བོད་མིའི་ངོ་བོ་དང་འབྲེལ་བའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང། སྐད་ཡིག་བཅས་པ་རྩ་མེད་བཟོ་རྒྱུའི་ལས་གཞི་སྤེལ་བཞིན་པ་མངོན་གསལ་གནང་བ་དང་འབྲེལ། ད་ལྟའི་ཆར་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་སྔར་བཞིན་དོ་ཁུར་གནང་ཡུལ་རང་སོར་གནས་ཡོད་པ་དང། ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཨ་རི་དང་ཡོ་རོབ་མཐུན་ཚོགས། ཨོ་སི་ཀྲོ་ལི་ཡ། ནོར་ཝེ། ཕྷིན་ལེནཊ་བཅས་ནས་བོད་ཅེས་མིང་དངོས་སུ་མངོན་གསལ་མ་གནང་ཡང་། རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཡུ་གུར་མཚོན་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཞན་ཁག་གི་ཐོག་མི་རིགས་རྩ་མེད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ཐེར་འདོན་གྱིས་སེམས་འཚབ་ཀྱི་རྣམ་པ་ཆེད་བཏོན་དང་སྦྲགས། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཁང་གི་ངོས་ནས་ཤར་ཏུ་ཀི་སིཐན་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྐོར་སྙན་ཐོ་འཕྲལ་མར་འདོན་སྤེལ་བྱེད་དགོས་པ་དང། དེ་བཞིན་རིང་མིན་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་མཆོག་གི་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འཚམས་གཟིགས་སྐབས་ཐེ་གཏོགས་གང་ཡང་མེད་པར་གནང་གལ་ཡིན་པར་གསུངས་ཡོད། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་དང་འབྲེལ་ཏེ་ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་གྱི་ངོས་ནས་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་བབ་གླེང་སློང་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་ཐོག་དམ་དྲག་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་བཞིན་པར་བློ་འཚབ་ཡོད་ཅེས་གསུངས་པ་མ་ཟད། དེ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་གི་ངོས་ནས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་པ་དང། གསར་འགོད་པ། ཁྲིམས་རྩོད་པ་རྣམས་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་ཞུས་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ཐོག་རྒྱལ་ཚོགས་ནས་ཐུགས་སྣང་དགོས་ཞེས་ཚོགས་དུས་སྐབས་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ ༦༤ ནས་སྐར་མ་གཉིས་ཀྱི་གཏམ་བཤད་ལས་རིམ་གྲུབ་རྗེས་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་པ་ཁག་གིས་མུ་མཐུད་ནས་གཏམ་བཤད་སྤེལ་སྐབས་ཡོ་རོབ་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་ Melanie Blondelle  ལགས་ཀྱིས་ Helsinki Foundation གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་མཚན་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཆར་གཞི་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ཀྱིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་བོ་མཚོན་པའི་ཆོས་སྡེ་དང་ཤེས་རིག་ལྟེ་གནས་ཁག་ལ་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་རིམ་པས་རྩ་གཏོར་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་དང། དེ་འབྲེལ་གནས་ཚུལ་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་མཁན་ཁག་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པ། བོད་ཕྲུག་ཚོ་བོད་པའི་ཆོས་རིག་དང་སྐད་ཡིག ཁོར་ཡུག་བཅས་ནས་ཐག་རིང་དུ་གཏོང་ཕྱིར་ས་གནས་རྒྱ་གཞུང་གིས་གཏན་འཇགས་སློབ་གྲྭ་གསར་འཛུགས་ཀྱི་ལས་གཞི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བ་སྤེལ་ཡོད་པ་དང། དེ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་གིས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་སྒོ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་ལགས་དང་རིན་ཆེན་ཚུལ་ཁྲིམས་ལགས་སོགས་ལ་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་མཁན་བོད་མི་ཚོ་གང་བྱུང་དུ་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་དང་བཙོན་འཇུག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་སོགས་མངོན་གསལ་གྱི་སྙན་སེང་ཞུས་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ཁོང་གིས་ལྷན་ཚོགས་དེའི་ཐོག་ནས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པར་ནན་སྐུལ་ཡོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་པ་མ་ཟད་ད་བར་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་བཏང་བའི་བྱ་སྤྱོད་ཁག་གི་འགན་ཁུར་དགོས་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས་པའི་རེ་འདུན་ཡང་ཞུས་འདུགཁ་སང་ད་དུང་ཡང་སུད་སི་དོན་ཁང་གི་འབྲེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཚོགས་འབྲེལ་མཐུད་པ་སྐལ་ལྡན་མཚོ་མོ་ལགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་དབང་བསྒྱུར་འོག་ལྷུང་བའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་སླད་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་པ་ Society  for Threaten People ཞེས་པའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་མཚན་ཐོག་ནས་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་སྙན་སེང་ཞུས་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་ཁོང་ནས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༤༩ པ་མ་འཚོགས་པའི་ཉིན་གསུམ་གྱི་སྔ་རོལ་དུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སར་རང་ལོ་ ༢༥ སོན་པའི་བོད་པའི་གཞས་པ་གྲགས་ཅམ་ཚེ་དབང་ནོར་བུ་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་པོའི་སྲིད་བྱུས་ལ་ངོ་རྒོལ་ཆེད་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་བཏང་ཡོད་པ་གཙོས་ད་བར་བོད་ནང་བོད་མི་ ༡༥༦ གིས་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་བཏང་ཡོད་སྐོར་སྙན་སེང་ཞུས་པ་མ་ཟད། དེ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་མཁན་ཐོག་དྲག་གནོན་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་པའི་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་སྒོ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་ལགས། ཨ་ཉག་སེང་སྒྲ་ལགས། དེ་བཞིན་རྡོ་རྗེ་བཀྲིས་ལགས་བཅས་ཀྱིས་གནད་དོན་ཐོག་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཞིབ་འཇུག་ནན་པོ་གནང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་འདུག དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་མཆོག་ནས་རིང་མིན་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་བའི་འཚམས་གཟིགས་དེ་འཐུས་ཚང་ཞིག་ཡོང་བར་བོད་ནང་ཕེབས་དགོས་པ་དང། ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་གཙོ་འཛིན་མཆོག་གིས་འཚམས་གཟིགས་དེའི་སྐབས་བོད་ནང་འགོག་རྐྱེན་མེད་པར་ཆེད་ཕེབས་ཡོང་བར་ཤུགས་གནོན་སྤྲོད་སྐྱོང་ཡོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་པ་མ་ཟད། རྒྱ་གཞུང་ནས་བོད་ནང་མི་རིགས་མཉམ་བསྲེས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་བརྒྱུད་བོད་མིའི་ངོ་བོ་དང་རིག་གཞུང་རྩ་མེད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཁག་འཕྲལ་མར་མཚམས་འཇོག་དགོས་པར་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་སྐྱོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་ཡོད།

ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ཇོ་བྷ་ཌན་སྲིད་གཞུང་གི་ངོས་ནས་བོད་དང་ཤིན་ཅང་སོགས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དང་ཆོས་དད་འདྲ་མིན་གཉེར་མཁན་ཐོག་རྒྱ་ནག་ནང་ལོག་ཙམ་མ་ཚད་པར་ཨ་རིས་གཙོས་པའི་རྒྱ་ནག་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུའང་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཐོག་དྲག་གནོན་བྱེད་མཁན་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཁག་ཅིག་ལ་ཉེས་ཆད་བཀལ་འདུགཁ་སང་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲ་གནས་ཐོག་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་ Antony Blinken མཆོག་གིས་གསར་འགོད་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་བར་ཨ་རི་གཞུང་གི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་དང་ཨ་རི་གཙོས་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་གནས་སྡོད་རྒྱ་ནག་ནང་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དང་ཆོས་དད་འདྲ་མིན་གཉེར་མཁན་རྣམས་ཀྱི་ཐོག་དྲག་གནོན་བྱེད་མཁན་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཁག་ཨ་རི་ནང་འགྲུལ་སྐྱོད་བཀག་སྡོམ་གྱི་སྲིད་དོན་ཉེས་ཆད་འགེལ་རྒྱུ་ཡིན་པར་གསུངས་ཡོད། ཁོང་གིས་ད་དུང་ཨ་རི་གཞུང་གི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཁག་ཅིག་གིས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དང་ཆོས་དད་འདྲ་མིན་གཉེར་མཁན། དེ་བཞིན་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་སྐྱབས་བཅོལ་ཞུ་མཁན། དཀའ་སྡུག་མྱོང་བཞིན་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དེ་དག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་ཨ་རིའི་མི་སེར་བཅས་ཀྱི་ཐོག་འཇིགས་སྐུལ་དང་ལྐོག་ཟུང་། སུན་གཙེར་སོགས་དྲག་གནོན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བཞིན་པར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་དགག་པ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། ཨ་རིའི་ངོས་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་དམ་བཅའ་བརྟན་པོ་འཛིན་བཞིན་པ་ལྟར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཡོང་བར་གཞུང་འབྲེལ་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཐབས་བྱུས་གང་ཡོད་སྤྱོད་ངེས་ཡིན་སྐོར་གསུངས་ཡོད།བསྒྲགས་གཏམ་ནང་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་སུ་དང་སུ་ལ་ཉེས་ཆད་བཀལ་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་མེད་ཀྱང་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ནང་དང་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དང་ཆོས་དད་པ། དེ་བཞིན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་པ། གསར་འགོད་པ། རྒྱ་ནག་ནང་དུ་ཞི་བའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་མཁན་ཐོག་དྲག་གནོན་བྱས་པའམ། དྲག་གནོན་གྱི་ཆ་ཤས་སུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་དེ་དག་ཨ་རིར་འགྲུལ་སྐྱོད་བྱ་རྒྱུར་མཐོང་མཆན་བཀག་སྡོམ་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་བཀོད་འདུག ཨ་རི་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་ཡུ་གུར་མང་ཚོགས་ཐོག་དྲག་གནོན་བྱས་པ་མ་ཟད་ཨ་རིར་བཅའ་སྡོད་ཡུ་གུར་བ་རྣམས་ཀྱི་ནང་མི་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཡོད་པ་ཚོ་རྒྱ་ནག་ནས་ཕྱིར་ཐོན་ཆོག་པའི་ཆོག་མཆན་གནང་གལ་ཡིན་སྐོར་དང་འབྲེལ། ཨ་རིའི་ངོས་ནས་ཉེན་ཁར་མ་བལྟོས་པར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་ཐོག་གླེང་སློང་གནང་མཁན་རྣམས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པར་ནན་བརྗོད་གནང་སྟེ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཤིན་ཅང་ནང་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ལ་རྒོལ་རྡུང་གཏོང་བཞིན་པ་དང་། བོད་ནང་དྲག་གནོན་གྱི་སྲིད་བྱུས་སྤེལ་བཞིན་པ། ཧོང་ཀོང་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་རང་དབང་རྡོག་རོལ་གཏོང་མུས་སོགས་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ནང་དང་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་བཏང་བ་རྣམས་མཚམས་འཇོག་དགོས་པ་སོགས་གསུངས་འདུག ཐེངས་འདིའི་བསྒྲགས་གཏམ་བརྒྱུད་ཨ་རི་གཞི་རྩའི་ཨ་རིའི་ Joe Biden གཞུང་གིས་སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༣ པ་དང་ ༧ པ། དེ་བཞིན་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ བཅས་ཀྱི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་དང་བཟོ་ཚོང་ཁང་ཁག་ཅིག་ལ་སྲིད་དོན་ཉེས་ཆད་རིམ་པ་བཅད་པ་མ་ཟད་རྒྱ་ནག་གི་མཉེན་ཆས་ཁག་ཅིག་བཀག་སྡོམ་གྱིས་རྒྱ་ནག་ལ་གདོང་ལེན་རིམ་པ་གནང་ཡོད་པའི་ཁྲོད་རྒྱ་ནག་ནས་ཀྱང་ཨ་རི་གཞུང་གི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་གཙོས་གཞུང་འབྲེལ་མི་སྣ་ཁག་ཅིག་ལ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་མི་ཆོག་པའི་སྲིད་དོན་ཉེས་ཆད་བསྐལ་ཡོད་པ་རེད། བསྒྲགས་གཏམ་ནང་ད་ལྟ་ཨུ་རུ་སུ་དང་ཡུཀ་རེན་གཉིས་དབར་དམག་འཁྲུག་ཁྲོད་ཨ་རི་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ཁྲོད་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་དབར་གྲོས་མོལ་གནང་གྲུབ་མཚམས་སུ་སྤེལ་བ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་དང་། སྤྱིར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ནང་ཙམ་མ་ཚད་པར་ཕྱི་ཕྱོགས་སུའང་གཞུང་དང་ལྟ་སྤྱོད་མི་མཐུན་མཁན་རྣམས་ལ་དྲག་གནོན་བྱས་པའི་གནད་དོན་མང་དག་ཅིག་མངོན་གསལ་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག བདུན་ཕྲག་སྔོན་མར་ཨ་རིའི་ཁྲིམས་གཞི་ལྷན་ཁང་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བཀོད་སྒྲིག་འོག་ཨ་རི་གཞུང་དང་ལྟ་སྤྱོད་མི་མཐུན་མཁན་གྱི་ལས་འགུལ་བ་ཁག་ཅིག་ལ་དབང་ཡོད་བཏང་བ་དང་སུན་གཙེར་བཟོས་པའི་མི་ལྔར་ཉེས་ཆད་བཀལ་བའི་གནད་དོན་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།

ཨ་རིའི་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོར་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་བོད་ནང་དུ་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་གི་ཁྲིམས་འཆར་དགོངས་དོན་བཞིན། ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ངོས་ནས་བོད་ནང་འགྲུལ་བསྐྱོད་དང་ལོ་འཁོར་གྱི་སྙན་ཐོ་འདོན་ཐེངས་བཞི་བ་གྲོས་ཚོགས་སུ་འགོད་འབུལ་ཞུས་པའི་ནང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཨ་རིའི་ཕྱི་འབྲེལ་མི་སྣ་དང་གསར་འགོད་པ། དེ་བཞིན་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་པ་སོགས་བོད་ནང་བསྐྱོད་རྒྱུར་འཆར་གཞི་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་བཀག་འགོག་དོ་ནན་བྱས་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེ་ཡང་ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༡༦ ཉིན་འགོད་འབུལ་ཞུས་པའི་སྙན་ཐོ་དེའི་ནང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་འདས་པའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོ་དེའི་ནང་བོད་ཁམས་སྤྱི་དང་སྒོས་སུ། རྒྱ་ནག་གིས་ས་བགོས་བྱས་པའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཞེས་པའི་ཁུལ་དུ་ཨ་རིའི་ཕྱི་འབྲེལ་མི་སྣ་དང་གསར་འགོད་པ་སོགས་འགྲོ་སྐྱོད་བྱེད་རྒྱུར་མུ་མཐུད་བཀག་སྡོམ་ནན་པོ་བྱས་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག་པ་དང་། ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་གཞུང་འབྲེལ་ལས་དོན་འགན་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ Franz Matzner ལགས་ཀྱིས་ཐེངས་འདིའི་སྙན་ཐོ་འདི་ཡིས་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ནང་དུ་འཇིགས་དངངས་ཆེ་བའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གྱི་དོན་དངོས་ལ་སྦ་གསང་བྱེད་བཞིན་པ་མངོན་གསལ་གནང་གི་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། ལར་ནས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་ཨུ་ཚུགས་རང་བཞིན་གྱི་ངོ་བོའི་ཆ་ནས་འབད་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་དེ་འབྲེལ་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་གིས་བོད་མི་མང་ལ་རྩུབ་སྤྱོད་དང་བཙན་གནོན་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་བབ་དེ་སྦ་གསང་བྱེད་དུ་འཇུག་རྒྱུ་མེད་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་འདུགསྐུ་ཞབས་ Franz Matzner ལགས་ཀྱིས་ད་དུང་། ཨ་རིའི་ངོས་ནས་བོད་ནང་དུ་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་གི་ཁྲིམས་འཆར་དེ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཁུལ་དུ་འགྲོ་སྐྱོད་བཀག་སྡོམ་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་མཚམས་འཇོག་ཡོང་ཆེད་དུ་བཟོས་བ་ཞིག་ཡིན་པར་ལུང་འདྲེན་གྱིས། རྒྱ་ནག་གིས་ད་དུང་མུ་མཐུད་དེ་བོད་ཀྱི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དེ་ཕྱི་ལ་སྟོན་འདོད་མེད་ཚེ། ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་གི་ངོས་ནས་སྙན་ཐོ་རྗེས་མའི་ནང་དུ་དེར་འབྲེལ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་གྱི་དཔོན་རིགས་ཁག་མིང་འདོན་བྱེད་རྒྱུར་དགོངས་བཞེས་གནང་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་གནང་འདུག རྩ་བའི་སྙན་ཐོ་དེའི་ནང་དུ་གནས་ཚུལ་མང་དག་ཅིག་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་གྲུབ་དོན་དུ། གཙོ་བོ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་འགྲུལ་བསྐྱོད་ཐད་སྔར་ལོའི་ནང་དམིགས་བསལ་གྱིས་དམ་དྲག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཨ་རིའི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་མི་སྣ་བོད་ཁུལ་དུ་འགྲོ་སྐྱོད་ལ་བཀག་སྡོམ་བྱས་པ་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་མི་སྣ་བཞི་ཡིས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སུ་ཕེབས་རྒྱུའི་ཆོག་མཆན་ཞུས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གིས་རྩིས་མེད་བཏང་ཡོད་པ། གཞན་ཡང་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཙམ་མིན་པར་བོད་ཁམས་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱི་གཙོས་བའི་ས་ཕྱོགས་གཞན་དུ་ཡང་ཕྱི་རྒྱལ་བ་རྣམས་བོད་ཁུལ་གྱི་ས་གནས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་པ་རྣམས་ལ་ཐུག་འཕྲད་བྱེད་དུ་བཅུག་མེད་པ་མ་ཟད། ཉིན་མཚན་དུས་དྲུག་ཏུ་སྐོར་སྲུང་བའི་ལྟ་རྟོག་ནན་པོ་བྱས་ཏེ་ཕྱི་རྒྱལ་བ་རྣམས་ཀྱི་འགྲོ་འདུག་རང་དབང་ལ་བཀག་རྒྱ་བཟོས་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་འཁོད་འདུགསྙན་ཐོའི་ནང་ད་དུང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོར་ཁྲིན་ཏོའུ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཡོད་པའི་ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་ཁང་གི་ཡན་ལག་ལས་ཁུངས་སྒོ་བརྒྱབ་པ་ལ་བརྟེན་ནས། ཨ་རིའི་ངོས་ནས་བོད་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་ཁང་གི་ངོས་ནས་དེའི་རྗེས་བོད་ཁུལ་སྤྱིའི་གནས་བབ་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། ཐད་ཀར་བོད་ཁུལ་དང་ས་ཐག་རིང་བར་བརྟེན་ནས། ཁྲིན་ཏོའུ་ཡན་ལག་ལས་ཁུངས་ལྟར་རྟོག་ཞིབ་གནང་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད་པར་འཁོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གིས་དམིགས་བསལ་གྱིས་བོད་མི་ཨ་རིའི་མི་སེར་ཡོད་མཁན་རྣམས་ལའང་དམ་དྲག་དང་ཞིབ་བཤེར་ཤུགས་དྲག་བྱེད་བཞིན་པ་ཡང་། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱིས་དངོས་སུ་ཡར་ཞུ་བྱས་ཡོད་པ་གསལ་འདོན་གནང་འདུག

དབྱིན་ཡུལ་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Octopus Books དང་ Quarto  པར་སྐྲུན་ཁང་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ཏུ་པར་སྐྲུན་གྱི་རིན་གོང་ཆུང་བར་གཞིགས་ནས་དཔེ་དེབ་ཁ་ཤས་ཀྱི་ནང་དུ་ཐེ་ཝན་དང་བོད་ཀྱི་མཚོན་པའི རྒྱ་ནག་གིས་ཚོར་རྣོ་བར་བརྩི་བཞིན་པའི་བརྗོད་དོན་ཁག་ཅིག་ནག་གསུབ་ཀྱིས་དཔེ་དེབ་པར་སྐྲུན་བྱེད་བཞིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་འདུགདེ་ཡང་ཁ་ཉིན་ Financial Times  གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བའི་ནང་དུ། པར་སྐྲུན་ཁང་དེ་དག་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ཏུ་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་ཙམ་མིན་པར། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ཚོང་འགྲེམས་བྱེད་བཞིན་པའི་དཔེ་དེབ་ཀྱི་ཚིག་བརྗོད་ལ་ཡང་སྒྱུར་བཅོས་བྱས་ཏེ་རྒྱ་ནག་ལ་བསྟུན་མཁས་བྱེད་བཞིན་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་པ་དང་། པར་སྐྲུན་ཁང་དེ་གཉིས་དང་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་པའི་མི་གཉིས་ཀྱིས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པ་ལྟར་ན། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོར། Octopus དཔར་སྐྲུན་ཁང་གིས་དཔེ་དེབ་གཉིས་ནང་དུ་ཐེ་ཝན་དང་འབྲེལ་བའི་བརྗོད་དོན་ནག་གསུབ་བཏང་བ་མ་ཟད། ཐེ་ཝན་དང་འབྲེལ་བའི་ས་བཅད་གཅིག་ཡོངས་སུ་ཕྱིར་བསྡུ་བྱས་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོར་ This Book is Anti Rascist ཞེས་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ལ་རྒོལ་བའི་རི་མོའི་དཔེ་དེབ་གྲགས་ཅན་པར་སྐྲུན་བྱེད་མྱོང་མཁན་ Quarto  པར་སྐྲུན་ཁང་ངོས་ནས་ཀྱང་དཔེ་དེབ་གསར་པ་ཁག་ཅིག་གི་ནང་དུ། ཧོང་ཀོང་གི་གནད་དོན་དང་། རྒྱ་ནག་དང་ལྟ་སྤྱོད་མི་མཐུན་མཁན་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་བ་གྲགས་ཅན་ Ai Weiwei དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ཡོངས་རྫོགས་ནག་གསུབ་བཏང་ཡོད་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་བ་མ་ཟད།  ཐེ་ཝན་གྱི་མི་རིགས་དང་འབྲེལ་བའི་བརྗོད་དོན་ཁག་ཤར་ཨེ་ཤའི་མི་རིགས་ཡིན་པར་སྒྱུར་བ་དང་། གཞན་ཡང་དཔེ་དེབ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་བོད་དང་འབྲེལ་བའི་བརྗོད་བྱ་ཁག་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་སྟེ་བོད་དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་ས་ཁུངས་ཡིན་པར་བསྐྱར་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་ཆགས་འདུགཧོང་ཀོང་གི་གསར་འགོད་ལས་རིགས་ཀྱི་ཆེད་མཁས་བ་ལྕམ་ Rose Luqiu ལགས་ཀྱིས་Financial Times གསར་ཤོག་ཐོག་པར་སྐྲུན་ཁང་དེ་དག་གིས་རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་དཔེ་དེབ་ཀྱི་བརྗོད་བྱར་ཚད་བཀག་ཡོད་པ་ཤེས་བཞིན་དུ་ཅིའི་ཕྱིར་རྒྱ་ནག་ཏུ་པར་སྐྲུན་བྱེད་ཐབས་ལ་འབད་བརྩོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་དྲི་རྩད་དང་འབྲེལ། ད་རེས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དེ་ནི་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཚོང་ལས་ཁང་རྣམས་ཀྱིས་ཚོང་གི་ཁེ་ཕན་ཁོ་ནར་གཞིགས་ཏེ་རྒྱ་ནག་ལ་བསྟུན་མཁས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་གསར་ཤོས་ཤིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་མ་ཟད། དེ་བཞིན་པར་སྐྲུན་ཁང་གཞན་ཁག་ཅིག་གིས་ཀྱང་ད་སྐབས་རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་པར་སྐྲུན་གྱི་རིན་འབབ་ཧ་ཅང་དམའ་བོ་ཡིན་ནའང་ཁུལ་དེའི་ནང་པར་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེའང་གསར་ཁང་གིས་སྔར་ལོ་ཨ་རིའི་ RR Donnelley & Sons ཞེས་པའི་དཔར་སྐྲུན་ཁང་གིས་བྲིས་པའི་ཡིག་ཆུང་ཞིག་མཐོང་བའི་ནང་དུ། ཚོང་ལས་ཁང་དེའི་རྒྱ་ནག་ནང་གི་ཡན་ལག་དཔར་སྐྲུན་ཁང་གིས་སྔར་ལོ་ཤིན་ཅང་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་དང་དེ་བཞིན་ཏོག་དབྱིབས་རིམས་ནད་རྒྱ་ནག་ནས་མཆེད་པ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་འཁོད་པའི་དཔེ་དེབ་པར་སྐྲུན་བྱེད་མི་ཐུབ་པའི་གནས་ཚུལ་བཀོད་ཡོད་པ་རེད་འདུག དབྱིན་ཡུལ་གྱི་Hachette  དཔར་སྐྲུན་ཁང་གི་མིང་བརྗོད་འདོད་མེད་པའི་ལས་བྱེད་ཅིག་གིས་གསར་ཁང་ལ་གསུང་དོན་ལྟར་ན། Octopus Books དཔར་སྐྲུན་ཁང་གིས་དཔེ་དེབ་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་བརྗེ་བསྒྱུར་བྱེད་བཞིན་པ་དེར་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཁས་ལེན་བྱེད་ཀྱི་མེད་པ་དང་། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་དཔེ་དེབ་ཀྱི་རིན་གོང་ཡང་སྤར་འདོད་མེད་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། སྤྱིར་པར་སྐྲུན་ཁང་ནི་བསམ་བློ་བཟོ་ཚོང་ཁང་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་སྟབས།  བརྗོད་བྱ་ལ་ཚད་བཀག་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ནི་གནོད་ཚབས་ཆེ་བའི་ལས་དོན་ཞིག་ཡིན་པར་བརྗོད་འདུག Quarto པར་སྐྲུན་ཁང་གི་མགྲིན་ཚབ་པ་ཞིག་གིས་པར་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་གཞི་མཁོ་འདོན་གྱི་སྐུལ་མ་བརྒྱུད་ནས་གནས་ཚུལ་གང་ཡང་འགྱུར་བ་གཏང་གི་མེད་པ་མ་ཟད། དཔེ་དེབ་ཀྱི་སྤྱི་ཁོག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པར་བརྗོད་ཡོད་པ་དང་སྦྲགས། པར་སྐྲུན་ཁང་གིས་མ་ཤེར་བདག་པའི་མངོན་འདོད་ལ་ཡང་ལྟ་དགོས་སྟབས་རྒྱ་ནག་གི་ནང་གི་མཁོ་འདོན་པ་དང་མཉམ་ལས་བྱེད་བཞིན་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བརྗོད་འདུག

དེ་ཡང་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༠ ཉིན། བོད་དོན་ལ་ཡུན་རིང་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་གྱི་ཨོ་གླིང་གི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་འཐུས་མི་ལྕམ་སྐུ་ Kimberley Kitching  མཆོག་གློ་བུར་དུ་དགོངས་པ་རྫོགས་པའི་གནས་ཚུལ་དང་འབྲེལ། བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད། སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ལྕམ་སྐུ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་སྐུ་ཟླ་ Andrew Landeryou ལགས་ཀྱི་མཚན་ཐོག་ཏུ་ཐུགས་གསོའི་གསུང་འཕྲིན་ཞིག་སྩལ་གནང་འདུགཐུགས་གསོའི་གསུང་འཕྲིན་དེའི་ནང་དུ།  མགོན་པོ་གང་ཉིད་མཆོག་གིས་ལྕམ་སྐུ་ལགས་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོས་འཕྲལ་ཐུགས་ཕམ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་དང་སྦྲགས། དམ་པ་དེ་ཉིད་ལ་ཐུགས་སྨོན་གསོལ་འདེབས་དང་ལྷན་དུ། དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་སྐུ་ཟླ་གཙོ་བྱས་པའི་ཤུལ་ནང་མི་ཡོངས་ལ་ཐུགས་གསོ་མཛད་འདུག གཞན་ཡང་མགོན་པོ་གང་ཉིད་མཆོག་གིས།  Kimberley Kitching དམ་པ་དེ་ནི་ཉིད་ནི་དུས་རྒྱུན་ནས་བོད་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བླ་མེད་གནང་མཁན་གྱི་བོད་མིའི་མཛའ་གྲོགས་ཤིག་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གྱིས། ལྕམ་སྐུ་དམ་པ་དེ་ཉིད་སྔར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་ཨོ་གླིང་གི་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་དང་ལྷན་དུ་རྡ་སར་ཕེབས་སྐབས་མགོན་པོ་གང་ཉིད་དང་དངོས་སུ་མཇལ་འཕད་གནང་ཡོད་པ་དྲན་གསོ་གནང་འདུགགཞན་ཡང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་ལྕམ་སྐུ་ Kimberley Kitching ལགས་ཀྱི་དགོངས་རྫོགས་ལ་ཐུག་གསོའི་ཕྱག་ཡིག་ཅིག་ཕུལ་བའི་ནང་དུ། ལྕམ་སྐུ་ཁོང་གློ་བུར་དུ་དགོངས་པ་རྫོགས་པར་ཐུགས་ཕམ་ཆེན་པོ་བྱུང་བར་མངོན་གསལ་གྱིས། ཤུལ་ལུས་ནང་མི་རྣམས་ལ་ཐུགས་གསོ་མཛད་འདུག སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ལྕམ་སྐུ་ཁོང་ནི་བོད་མིའི་མཛའ་གྲོགས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད།  འཛམ་གླིང་གི་ས་ཕྱོགས་གང་སར་བཙན་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་མི་འབོར་ས་ཡ་ལྷག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་པར་སྦྲགས་ཏེ། དམ་པ་དེ་ཉིད་ནི་དུས་རྒྱུན་ནས་ཨོ་གླིང་ཁུལ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་གང་སར་མང་གཙོ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་མཐོར་འདེགས་ལ་རོགས་སྐྱོར་བླ་མེད་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་།  རྒྱལ་སྤྱིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་རྒྱ་ནག་ཐོག་གི་ཚོགས་ཆུང་གསར་འཛུགས་གནང་མཁན་ཞིག་ཀྱང་ཆགས་ཡོད་པར་བསྒྲགས་ཏེ། ལྕམ་སྐུ་མཆོག་ནི་འཛམ་གླིང་གི་དབུ་ཁྲིད་ཡོངས་ཀྱིས་མིག་དཔེར་འོས་པའི་འགོ་ཁྲིད་ཅིག་ཡིན་པར་ཆེད་བསྟོད་གནང་བ་བརྒྱུད། ཁོང་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པའི་དུས་སྐབས་འདིར་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱིས་ཁོང་གི་ནང་མི་དང་གྲོགས་པོ་གྲོགས་མོ། དེ་བཞིན་ཨོ་གླིང་གི་མི་མང་ཡོངས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཡོད་ཅེས་གསུངས་འདུག གཞན་ཡང་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ། བསོད་ནམས་བསྟན་འཕེལ་མཆོག་གིས་ཀྱང་གིས་གཞིས་བྱེས་བོད་མི་ཡོངས་དང་། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚབ་ཞུས་ཏེ། དམ་པ་ཁོང་གི་སྐུ་ཟླ་སྐུ་ཞབས་ Andrew Landeryou ལགས་ཀྱིས་གཙོས་ནང་མི་ལྷན་རྒྱས་ཡོངས་ལ་ཐུགས་གསོ་ཞུས་གནང་སྟེ། ལྕམ་སྐུ་མཆོག་སྐུ་ཚེའི་དགོངས་པ་རྫོགས་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོས་འཕྲལ་བོད་མི་ཚང་མར་བློ་ཕམ་བྱུང་བར་བསྒྲགས་ཏེ་ཤུལ་ལུས་ཀྱི་ནང་མི་ལྷན་རྒྱས་ལ་ཐུགས་གསོ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་འཁོད་འདུགདེ་ཡང་ཐུགས་གསོའི་ཞུ་ཡིག་ནང་།  ལྕམ་སྐུ་ཁོང་ནི་ཨོ་གླིང་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་ཡིན་པ་མ་ཟད། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་། མང་གཙོའི་འཐབ་རྩོད་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། དེ་བཞིན་དམ་པ་ཁོང་སྐུ་འཚོ་བཞུགས་སྐབས་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐོག་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེར་གནང་ཡོད་ཅིང་། བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་འགུལ་ཐོག་ཆ་ཤས་མང་པོ་བཞེས་མཁན་གྱི་བོད་ཀྱི་བློ་ཉེ་བའི་གྲོགས་པོ་ཞིག་ཡིན། ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐོག་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བ་དེས། ཁོང་ནི་དྲང་བདེན་ཕྱོགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་གསལ་པོ་མཚོན་ཐུབ་པར་ལུང་འདྲེན་གྱིས། ལྕམ་སྐུ་མཆོག་སྐུ་གཤེགས་པ་དེས་ཨོ་གླིང་གཞུང་མང་གཉིས་ལ་གྱོང་གུད་ཆེན་པོ་ཕོག་པ་ཟད། བོད་མི་རྣམས་ལའང་དེ་ལྟར་གྱོང་གུད་ཕོག་ཡོད་ཅེས་འཁོད་འདུག མ་ཟདཨོ་གླིང་གི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད། ཀརྨ་སེང་གེ་མཆོག་གིས་ཀྱང་ལྕམ་སྐུ་མཆོག་གི་སྐུ་ཟླའི་མཚན་ཐོག་ཏུ་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཀྱི་ཞུ་ཡིག་ཅིག་ཕུལ་བའི་ནང་། ལྕམ་སྐུ་མཆོག་གློ་བུར་དུ་སྐུ་ཚེའི་འཕེན་པ་རྫོགས་པ་ནི་བོད་མི་རྣམས་ལ་མཚོན་ན་བོད་དོན་ལ་རྒྱུན་དུ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེ་གནང་མཁན་གྱི་བློ་ཐུབ་ཀྱི་གྲོགས་པོ་ཞིག་མེད་པ་ཆགས་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གྱིས། དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་སྐུ་འཚོ་བཞུགས་ཀྱི་སྐབས་སུ།  འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་གི་དོན་དུ་སྐུ་ངལ་འཛེམ་མེད་ཀྱིས་སྐུ་ལས་བསྐྱོན་མཁན་ཞིག་ཡིན་པར་དྲན་གསོ་གནང་སྟེ། དམ་པ་ཁོང་གིས་ད་བར་བོད་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བ་དེ་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱིས་དུས་རྟག་ཏུ་དྲན་ངེས་ཡིན་ཞེས་འཁོད་འདུག གཞི་རྩའི་ལྕམ་སྐུ་ Kimberley Kitching  དམ་པ་དེ་ནི་ཉིད་ནི་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༧༠ ལོར་ཨོ་གླིང་དུ་འཁྲུངས་ཤིང་ཕྱིས་སུ་སློབ་མཐར་ཕྱིན་རྗེས་ཁྲིམས་རྩོད་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ནས་བཟུང་ངལ་རྩོལ་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཁོངས་ནས། གྲོང་ཁྱེར་ Victoria ཁུལ་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མའི་ཐུགས་འགན་བཞེས་ཡོད་ཀྱང་། ཁ་ཉིན། ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་གློ་བུར་དུ་སྙིང་ནད་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་དགུང་ལོ་ ༥༢ ཐོག་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་ཞིག་རེད་འདུག

ཁ་སང་ཕྱི་དྲོར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལྷག་པ་ཚེ་རིང་ཚོགས་ཁང་དུ་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་ཚོགས་གཞོན་ Jiri Oberfalzerམཆོག་གིས་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་སྐོང་ཚོགས་བརྒྱུད། ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ངོས་ནས་བོད་དོན་ལ་མུ་མཐུད་དུ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པར་གསུངས་སོང་། སྐུ་ཞབས་Jiri Oberfalzerམཆོག་གི་སྣེ་འཁྲིད་པའི་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཁག་ཅིག་ད་རེས་ཆེད་དུ་མངགས་ནས་བཞུགས་སྒར་དུ་བོད་མིའི་རང་དབང་སྒེར་ལངས་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་ཐེངས་ ༦༣ པའི་གཞུང་འབྲེལ་མཛད་སྒོར་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོའི་ངོ་བོར་ཆེད་ཕེབས་གནང་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་རྣམ་པས་ཁ་སང་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་གཞུང་འབྲེལ་མཛད་སྒོར་དབུ་བཞུགས་མ་གནང་གོང་དུ། སྔ་དྲོ་ཐོག་མར་དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་རྒྱ་གར་གྱི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་Amarendra Dhari Singh མཆོག་དང་ལྷན་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་གཟིམ་ཆུང་མཇལ་ཁ་ཞུས་ཡོད་པ་རེད། ཁ་སང་ཉིན་རྒྱབ་ཚོགས་པའི་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག སྐུ་ཞབས་Oberfalzer མཆོག་གིས་ཁོང་ཐེངས་འདིར་ཆེད་དུ་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཚབ་བྱས་ནས་བོད་མིའི་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་སླད་བཞུགས་སྒར་ཁུལ་དུ་ཐེངས་དང་པོར་ཆེད་ཕེབས་གནང་ཡོད་སྐོར་གསུངས་བ་དང་འབྲེལ། ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དང་བོད་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ཟབ་མོ་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གྱིས། འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་གཉིས་བའི་རྗེས་ཀྱི་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མང་གཙོའི་སྲིད་འཛིན་དམ་པ། སྐུ་ཞབས་ Václav Havel མཆོག་དང་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་གཉིས་ཀྱི་བར་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་མཛའ་འབྲེལ་ཡོད་པར་བརྟེན། ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དང་བོད་མི་གཉིས་ཀྱི་མཛའ་འབྲེལ་རྒྱུན་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པར་བསྒྲགས་སོང་། གཞན་ཡང་ཁོང་གིས། ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དང་བོད་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཡོད་པ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་སྟབས། ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོས་ནས་བཙན་གནོན་འོག་གི་དཀའ་སྡུག་དང་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཤོར་བའི་ཚོར་བ་དེ་ཧ་གོ་བའི་ཐོག་ནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་དང་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་མུ་མཐུད་དུ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པར་གསུངས་སོང་། སྐབས་དེར་འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་ཁོང་ཁ་སང་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་མཇལ་ཁ་ཞུ་སྐབས་བཀའ་མོལ་ཅི་བྱུང་གི་ཐད་ནས་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས། ༸གོང་ས་མཆོག་ནས་ཕལ་བའི་ཁྱིམ་ཚང་གི་ཕྲུ་གུ་དཀྱུས་མ་ཞིག་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་ཡང་སྲིད་དུ་ངོས་འཛིན་གནང་བ་སོགས་གང་ཉིད་སྐུ་ན་ཕྲ་བའི་སྐབས་ཀྱི་མཛད་རྣམ་དང་ཕྱིས་སུ་རྒྱ་ནག་གི་བཙན་གནོན་དང་འབྲེལ་ནས་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་པའི་སྐོར་སོགས་བཀའ་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཐད་ནས་བོད་མི་རྣམས་དབང་སྒྱུར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་ནང་ཆོས་ཁྱབ་སྤེལ་འགྲོ་བཞིན་པ་ཡིན་དུས། ནང་ཆོས་ཀྱི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང། མིའི་རིགས་ཀྱིས་ནང་ཆོས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་ཕན་ཚུན་གྱི་བར་དུ་བཏང་སྙོམ་གྱི་ལམ་ཁ་ཞིག་རྙེད་ཐུབ་པ་མ་ཟད། རང་དབང་གི་འཚོ་བ་ཡང་འཚོལ་སྒྲུབ་བྱེད་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བཀའ་གནང་སོང་ཞེས་གསུངས་སོང་། གཞན་ཡང་གསར་འགོད་པས་ཁོང་ལ་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་བརྡ་ལན་ག་རེ་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཐད་ནས་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་བོད་ནང་གི་དོན་དངོས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་པར་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་དཀའ་ན་ཡང་། བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ནམ་ཡང་རེ་བ་བརླགས་རྒྱུ་མེད་པར་མངོན་གསལ་གྱིས། རེ་བ་བརླགས་སོང་བ་ཡིན་ན་ཡོད་ཚད་བརླགས་ཟིན་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་མུ་མཐུད་དུ་རེ་བ་ཆེར་སྐྱེད་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་སོང་། གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པ་བསྟན་འཛིན་ལེགས་བཤད་ལགས་ཀྱིས། ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དང་བོད་མི་གཉིས་ཀྱི་བར་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་མཛའ་འབྲེལ་ཡོད་པ་གཞིར་བཞག་གི་ཐོག་ནས། ཅེག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་ཚོགས་གཞོན་སྐུ་ཞབས་Jiri Oberfalzerབོད་མིའི་རང་དབང་སྒེར་ལངས་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་ཐེངས་ ༦༣ ཐོག་དངོས་སུ་གཞུང་འབྲེལ་གྱིས་ཕེབས་པར་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱི་ཚབ་བྱས་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་པ་མ་ཟད། ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལྷག་བསམ་སྲོལ་མེད་ཀྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱིས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་མཇུག་སྐྱོང་གནང་རྒྱུར་སེམས་ཤུགས་འཕར་མ་ཞིག་སྩལ་ཡོད་པར་གསུངས་སོང་། གཞི་རྩའི་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐུ་ཞབསJiri Oberfalzerབོད་མིའི་སྒེར་ལངས་ཀྱི་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་ཐེངས་ ༦༣ཐོག་ཆེད་དུ་སྐུ་མགྲོན་དུ་ཕེབས་པ་ལྟར། ཁ་སང་བཞུགས་སྒར་ཐེག་ཆེན་གཙུག་ལག་ཁང་གི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ཏུ་ཡང་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་དུ་བོད་མི་ཚོར་དྲག་གནོན་ཇེ་ཆེར་བཏང་དང་གཏོང་མུས་ཡིན་པ་དེ་ངེས་པར་དུ་མཚམས་འཇོག་དགོས་བའི་འབོད་སྐུལ་དང་སྦྲགས་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་དུས་རྟག་ཏུ་བོད་མིའི་རང་དབང་ཆེད་དུ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པའི་སྐོར་ནས་གཏམ་བཤད་གནང་ཡོད་པ་རེད།