བོད།

དེ་རིང་སྔ་དྲོ། བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ནོར་བུ་གསོལ་མགྲོན་ཁང་གི་ཚོགས་ཁང་དུ། བློ་བཟང་དབང་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་གཙོ་སྒྲུབ་གནང་བཞིན་པའི་སེམས་གུ་ཡངས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་དེ་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་ཚོགས་གཙོ། བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་ལྕམ་སྐུ་ Nancy Pelosi ལགས་ལ་ཕུལ་སོང་།དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་མཛངས་མ་དང་། སེམས་གུ་ཡངས་ཀྱི་དུས་སྟོན། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་རོལ་དབྱངས་གཟེངས་རྟགས་སོགས་རྐང་གོ་སྒྲིག་གནང་མཁན་སྐུ་ཞབས་བློ་བཟང་དབང་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་དེ་རིང་བཞུགས་སྒར་ཁུལ་གྱི་གསར་འགོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་གྱི་གསར་འགོད་པ་སོགས་ཚང་འཛོམས་ཀྱི་ཐོག་འདི་ལོའི་སེམས་གུ་ཡངས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་ཀྱི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་བསྐྱངས་ཏེ། དྲྭ་ཐོག་བརྒྱུད་ནས་ལྕམ་སྐུ་ Nancy Pelosi ལགས་སུ་གཟེངས་རྟགས་ཀྱི་ཕྱག་འཁྱེར་འབུལ་རྒྱུ་ཡིན་པར་གསུངས་སོང་། སྐབས་དེར་བློ་བཟང་དབང་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས།  ལྕམ་སྐུ་ Nancy Pelosi ལགས་ཀྱིས་འདས་བའི་མི་ལོ་མང་པོའི་ནང་བོད་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེར་གནང་བ་མ་ཟད། ཆེད་དུ་ཨ་རི་ནས་གྲོས་ཚོགས་གོང་འོག་གི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཁྲིད་དེ་ཐེངས་གཉིས་ལ་བཞུགས་སྒར་དུ་ཆེད་ཕེབས་གནང་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་བ་དང་སྦྲགས། ཁོང་ནི་དུས་རྒྱུན་ནས་བོད་དོན་ཙམ་མིན་པར་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཕྱོགས་གང་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་དང་ཁོར་ཡུག་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་འབྲེལ་བཀའ་མོལ་ཤུགས་ཆེར་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན་པར་ངོ་སྤྲོད་ཀྱིས། བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ལྕམ་སྐུ་མཆོག་གིས་ལོ་མང་གི་རིང་ལ་བོད་དོན་ལ་རླབས་ཆེན་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བར་ངོས་འཛིན་གྱི་རྣམ་འགྱུར་ཞིག་སྟོན་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པར་གསུངས་སོང་།དེ་བཞིན་གསར་འགོད་པས་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གྱི་སྐབས་སུ་ཁོང་གིས་འདི་ལོའི་སེམས་གུ་ཡངས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་ཀྱི་མིང་གཞུང་གི་ནང་དུ་ཨ་རིའི་འཛིན་སྐྱོང་དང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱ་ནག་ཐོག་གི་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ། གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ James McGovern ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་བོད་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་གནང་སྟེ། གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་དབུས་སུ་རིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱིས་བོད་ནང་དུ་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་གི་ཁྲིམས་འཆར་གཏན་འབེབས་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད་སྐོར་དང་། དེ་བཞིན་འདི་ལོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ཁོར་ཡུག་གི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་ལས་འགུལ་ཤུགས་ཆེར་སྤེལ་མཁན་གྱི་སིད་ཝི་ཊན་གྱི་ན་གཞོན་ལས་འགུལ་བ། Greta Thunberg ལགས་ཀྱང་འོས་མིའི་ཁོངས་སུ་ཡོད་ཡོད་པར་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། གཞི་རྩའི་བློ་བཟང་དབང་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་གཙོ་གཉེར་གནང་བཞིན་པའི་སེམས་གུ་ཡངས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་ཞེས་པ་དེ་ནི་སྤྱི་ལོ་ ༢༠༠༣ ལོ་ནས་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས། ལོ་རེར་དུས་རྒྱུན་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དུ་གཞན་ཕན་གྱི་ཕྱག་ལས་རྒྱ་ཆེར་གནང་མཁན་གཅིག་ལ་འབུལ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

ཉི་ཧོང་གྲོས་ཚོགས་སུ་ The Asian Solidarity Council for Democracy and Freedom ཞེས་ཨེ་ཤ་ཡའི་ཁུལ་གྱི་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་ཆིག་སྒྲིལ་ཚོགས་པའི་གོ་སྒྲིག་འོག་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཁག་ཅིག་གི་དབུས་ཕྱི་ནང་སྐུ་མགྲོན་ ༦༠ མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དྲག་པོའི་སྲིད་བྱུས་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་སྐོར་བགྲོ་གླེང་གནང་འདུག

ཉེ་ལམ་རྒྱ་ནག་གིས་ས་བགོས་བྱས་པའི་ཟི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་གཡག་རྔ་ས་ཁུལ་ནས་བོད་རང་ལྗོངས་སྐྱོང་ཟེར་བའི་མངའ་ཁོངས་སུ་ས་བགོས་བྱས་ཡོད་པའི་ཉིང་ཁྲི་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་ཕུགས་ལམ་གཉིས་དང་ཟམ་ཆེན་གཅིག་ཅན་གྱི་མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་གསར་བ་ཞིག་འཛུགས་འཆར་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ལས་གཞི་དེ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་བརྟན་བརླིང་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ། དེ་བཞིན་མཐའ་མཚམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་ཧ་ཅང་གནད་འགག་ཆགས་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གསུམ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད།

ས་གནས་ཀྱི་རྒྱ་གར་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པའི་དབུ་ཁྲིད་དང་།  གཞན་ཡང་སྦིར་ས་གནས་འགོ་འཛིན་དང་རང་བདེན་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི། དེ་བཞིན་རྙིང་མ་དགོན་གྱི་སྐུ་ཚབ། གཞན་ཡང་ནང་ཆེན་དང་སྡེ་དགེ་སོགས་ཀྱི་ཚོགས་སྐྱིད་ཁག་གི་ཚོགས་མི་བཅས་ཀྱིས་སྦག་སྦག་སྐོར་སྐྱོད་པ་རྣམས་ལ་སྣེ་ལེན་གནང་སོང་།

ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཆོས་དད་རང་དབང་གོང་འཕེལ་ཆེད་རྒྱལ་སྤྱིའི་བློན་ཆེན་རིམ་པའི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་དྲ་ཐོག་ནས་ཚོགས་ཡོད་པ་ལྟར་སྐབས་དེར་ཨ་རིའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་ཚན་པའི་འགན་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ Sam Brownback མཆོག་གིས་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱ་ནག་གི་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་དགག་བྱ་ཤུགས་ཆེ་གནང་བ་དང་འབྲེལ་ནས་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་ཞུ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་བོད་མི་ཁོ་ནར་ཡོད་པ་ལས་ཆོས་ཁས་མི་ལེན་མཁན་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཐེ་བྱུས་བྱ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་མེད་པར་མ་ཟད་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་ཞུ་རྒྱུའི་བདག་དབང་དེ་བོད་མི་ཁོ་ནར་ཡོད་པའི་གནད་དོན་ཐོག་ཨ་རི་གཞུང་གིས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་ཅེས་གསུངས་འདུག

ཁ་ཉིན་ཕྱི་ཚེས་ ༡༨ ཉིན་ Germany གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་ཆུང་གི་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་གྱི་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་འཇར་མ་ནི་སྡེ་ཚན་གྱི་ངེས་སྟོན་པ་སྐུ་ཞབས་ Kai Muller ལགས་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་དེ་རྒྱ་སྡེར་བཟོ་ཐབས་ཁྲོད་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་རྩ་མེད་གཏོང་བཞིན་པ་དང་། བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ། བོད་མི་རྣམས་འཛིན་བཟུང་དང་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་བཙོན་འཇུག་འོག་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པ་སོགས་བོད་ནང་གི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་མངོན་གསལ་གྱིས་སྙན་སེང་ཞུས་འདུགགསར་འགོད་པས་དེ་རིང་སྐུ་ཞབས་ Kai Muller ལགས་སུ་ཞལ་པར་བརྒྱུད་བཀའ་འདྲི་ཞུས་སྐབས་ཁོང་གིས་ཐེངས་འདིའི་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཐོག་རྒྱ་ནག་ནང་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་མཁན་ཁྱད་ལས་པ་གཞན་ ༦ དང་ལྷན་དུ་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་རྒྱུས་ལོན་གནང་ཕྱིར་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་ལ་མགྲོན་འབོད་གནང་བ་ལྟར་ཁོང་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་འཇུག་འོག་ཡོད་པའི་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་ཁག་གི་གནད་དོན་དང་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་སྐྲུན་ཐབས་ཞེས་པའི་འོག་བོད་མིའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། སྐད་ཡིག་བཅས་པ་རྩ་མེད་གཏོང་བཞིན་པར་མ་ཟད་བོད་མིའི་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་རྣམས་བཙན་དབང་ཐོག་གནས་སྤོ་གནང་བཅུག་སྟེ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བའི་གནང་སྒོ་ལས་ཡོངས་སུ་འདས་པའི་ངལ་རྩོལ་གྱི་ལས་ལ་ཞུགས་བཅུག་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྐོར་སྙན་སེང་ཞུས་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། ཉན་ཞིབ་ཀྱི་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གྱི་ལས་རིམ་ཁྲོད་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་ལ་དམ་དྲག་གི་སྲིད་བྱུས་སྤེལ་ཁག་རྣམས་ལ་བོད་པའི་གྲྭ་བཙུན་རྣམས་ནས་གདོང་ལེན་གནང་ཕྱོགས་དང་༸གོང་ས་མཆོག་གི་མ་འོངས་པའི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་། དེ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་ཆུ་མཛོད་གསར་རྒྱག་སོགས་ཆུའི་གནད་དོན་བཅས་ཀྱི་སྐོར་སྙན་སེང་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་ཡོད་པ་ལྟར་འཇར་མ་ནི་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་ཤུགས་སྣོན་འཕར་མ་གནང་ཐུབ་པའི་རེ་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་ཡོད་སྟབས། ཡུལ་དེའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཀྱང་སྐྱོན་བརྗོད་ཞུས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་སྐོར་གསུངས་ཡོད། དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་དང་ཚོགས་སྐྱིད་ཁག་ལ་རྒྱ་ནག་ཐོག་དོ་སྣང་ཆེ་ཙམ་གནང་དགོས་པ་དང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་བཏང་མཁན་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་རྣམས་ལ་ཉེས་ཆད་འགེལ་རྒྱུའི་ཐོག་ཤུགས་སྣོན་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། སྔ་ལོར་འཇར་མ་ནིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྐོར་གྱི་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཐོག་༸གོང་ས་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་སྐལ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་སྐོར་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ཀྱིས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། འཇར་མ་ནིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ནས་རྒྱ་གཞུང་གི་སྐྱོན་བརྗོད་ལ་བལྟོས་མེད་གནད་དོན་དེ་དག་ཐོག་དོ་སྣང་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་སྦྲགས་དེ་ནི་གནས་ཚུལ་བཟང་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་སོགས་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ཏུ་བཞུགས་པའི་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་རྣམས་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མི་སྣར་ངོ་སྤྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་གང་མང་སྤེལ་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་གནང་ཡོད།ཁ་ཉིན་ཚེས་ ༡༩ ཉིན་ཨི་ཊ་ལིའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་ Farefuturo ཐེབས་རྩ་ཁང་གི་སྦྱོང་བརྡར་བསྟི་གནས་ཁང་གིས་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་གཏམ་བཤད་ལས་རིམ་དང་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཧོང་ཀོང་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་བ་ Joshua Wong ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་དང་ཤིན་ཅང་དེ་བཞིན་ཧོང་ཀོང་ཐོག་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་རིམ་པས་རྒྱ་ནག་དང་མཉམ་དུ་བརྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་ཚོང་འབྲེལ་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་ཁྱབ་བརྡལ་འགྲོ་ངེས་ཡིན་པར་ཉེན་བརྡ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་གི་ཐོག་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་བཞིན་པའི་སྐོར་དང་འབྲེལ་ཏེ་ དབང་ཆ་གཅིག་བསྡུས་རིང་ལུགས་པ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་བཏང་མཁན་རྒྱ་ནག་ལྟ་བུས་འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཚོགས་དང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སོགས་རྩེད་ཆས་ལྟར་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད་པར་བློ་ཕམ་ཡོད་ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག ཁ་ཉིན་དྲ་ཐོག་ལས་རིམ་དེའི་ཐོག་ཨི་ཊ་ལིའི་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Nobili Luciano ལགས་དང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་གཞན་ཁག་ཅིག དེ་བཞིན་ Italy ཡི་རྒྱལ་ཚོགས་སྐུ་ཚབ་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་ Terzi ལགས་བཅས་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་སྐུ་ཞབས་ Nobili Luciano ལགས་ཀྱིས་ Joshua Wong ལགས་ཀྱིས་གཏམ་བཤད་གནང་བར་ཡི་རངས་སྔགས་བརྗོད་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག ད་ལྟའི་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་གནས་སྟངས་འདི་ནི་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོ་ནས་ད་བར་གྱི་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་དང་གཅིག་མཚུངས་རེད་འདུག་ཅེས་གསུངས་འདུག

རྒྱ་ནག་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་ལྟར་ན། རྒྱ་ནག་གིས་འདི་ལོའི་ཟླ་བ་བཅུ་གཅིག་གི་ཚེས་འགོ་ནས་བཟུང་ལོ་བཅུ་ཚན་གཅིག་གི་ནང་དུ་ཐེངས་རེར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཐེངསབདུན་པའི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ནས་༢༠༢༠ ལོའི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་དེ་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་འཁོད་འདུགཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་ཐེངས་འདིའི་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་དེའི་ཁྲོད་རྒྱ་རིགས་མང་ཚོགས་ནས་ཧོང་ཀོང་དང་ Macau དེ་བཞིན་ཐེ་ཝན་སོགས་སུ་གནས་སྡོད་རང་ཉིད་ཀྱི་ནང་མི་རྣམས་ཀྱི་མིང་གཞུང་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་པ་བཟོས་ཡོད་པ་དང་། ཆ་རྐྱེན་དེའི་རྐྱེ་གྱིས་རྒྱ་གར་དང་ཡུ་རོབ། དེ་བཞིན་ཨོ་གླིང་སོགས་བཙན་བྱོལ་དུ་ནང་མི་སྤུན་ཉེ་ཡོད་པའི་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོར་ཡང་དཀའ་ངལ་བཟོ་ཉེན་ཡོད་སྐོར་གསུང་བ་དང་ཆབས་ཅིག རྒྱ་ནག་གིས་ཁམས་འབྲི་རུ་རྫོང་དུ་བྱིས་པ་གསུམ་གྱི་ཨ་ལྷ་མོ་ལགས་དང་ཁོང་གི་གཉེན་ཉེ་བསྟན་འཛིན་ཐར་བ་གཉིས་འཛིན་གྱིས་ཕྱི་ལགས་སུ་གནས་སྡོད་ཀྱི་ནང་མི་རྣམས་ལ་དངུལ་སྐུར་བའི་ཉེས་འཛུགས་ཁྲོད་འཛིན་བཟུང་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་ཏེ་གཅར་རྡུང་ཤུགས་དྲག་བྱས་བ་བརྒྱུད་ནས་ཨ་མ་ལྷ་མོ་ལགས་དྲག་སྤྱོད་ཁྲོད་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བའི་གནས་སྟངས་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས། མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་ཁྲོད། མི་མང་གི་མིང་དང་ཕོ་མོ། དེ་བཞིན་སྐྱེས་ལོ་སྐྱེས་ཚེས་དང་གཏན་སྡོད་ཀྱི་ཁ་བྱང་། མི་སྒེར་ངོས་འཛིན་གྱི་ཨང་རྟགས་དང་པར་སོགས་གསལ་བོར་ཐོ་འགོད་བྱས་བ་བརྒྱུད་ནས། རྒྱ་ནག་གིས་ག་ལེར་མི་སྒེར་གྱི་གནས་ཚུལ་བསྡུ་རུབ་བྱས་པ་ཁག་འཕྲུལ་ལས་མ་ལག་ཏུ་དྲར་འཇུག་བྱས་ཏེ། རྒྱ་ནག་གི་དབང་འཛིན་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལག་ཆར་བེད་སྤྱོད་ཡོངས་ཐབས་ཀྱི་འབད་བཞིན་ཡོད་པར་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག ད་རེས་ཀྱི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་དེའི་ཁྲོད་ད་དུང་མང་ཚོགས་ནས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་གསལ་བཀོད་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་བཟོས་ཡོད་པ་དང་། ལས་འགུལ་ཁང་གིས་སྤྱིར་རྒྱ་ནག་གི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་གསལ་བོར་འཁོད་མེད་པར་ལུང་འདྲེན་དང་འབྲེལ་དཔེར་ན་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་ལོ་་༡༩༨༤ ལོའི་མི་རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་གྱི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས། ཞེས་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཕྱ་ལོ་ ༢༠༠༩ ལོའི་ཀྲུང་གོའི་མི་རིགས་སྲིད་ཇུས་དང་མི་རིགས་ཁག་ཐུན་མོང་ཐོག་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་བྱུང་བའི་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་དེབ་ཟེར་བ་སོགས་སུ་ཡང་གསལ་ཁ་གང་ཡང་མེད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་གྱི་གྲངས་ཐོའི་ནང་དུ་བོད་ཟེར་དུས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བ་གཅིག་པོ་མ་གཏོགས་བོད་ཀྱི་མདོ་སྟོད་སྨད་ཚུད་ཀྱི་མེད་པར་མངོན་གསལ་གནང་བ་དང་སྦྲགས། ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཁུལ་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཧན་མི་རིགས་མང་པོ་འབོར་འདྲེན་བྱས་ཏེ་བོད་མི་རྣམས་རང་ས་རང་ཡུལ་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལྟ་བུར་གྱུར་ཏེ་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིགས་ལ་ཉེན་ཁ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་ལུང་འདྲེན་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོའི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་གྱི་གྲངས་ཐོའི་ནང་དུ། རྒྱ་ནག་གི་ས་བགོས་བྱས་པའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ནང་དུ། རྒྱ་ནག་གི་མི་སེར་ ༢༤༥༠༠ ལྷག་ལས་མེད་སྐོར་འཁོད་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་འབོར་གྱི་གྲངས་ཐོ་དང་བསྡུར་ན། བརྒྱ་ཆ་ ༩ ལས་ཟིན་མེད་པར་བསྟན་ཡོད་ནའང་། བོད་ནང་གི་བོད་མི་དང་བོད་དུ་སྐྱོད་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ལོར་གོར་མོ་ནས་ལྷ་ས་བར་མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་བཟོས་བ་ནས་བོད་དབུས་ཁུལ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཁག་གི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གི་མི་མང་སྤྱི་དང་། དམག་མི་སོགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་ལྟོས་བཅོས་ཀྱིས་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་ཀྱིས།  དོན་དངོས་སུ་བོད་དབུས་ཁུལ་དུ་ས་གནས་ཀྱི་བོད་མི་ལས་རྒྱ་ནག་གི་མི་འབོར་མང་པོ་ཡོད་པའི་གནས་བབ་ཅིག་ཆགས་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཁུལ་དུ་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་ཙམ་མ་ཡིན་པར། དུས་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ་ཡང་མི་མང་གི་གནས་ཚུལ་མཁོ་བསྡུའི་ཐད་ནས་ལས་གཞི་མང་པོ་ཞིག་རྩོམ་བཞིན་པའི་ཁྲོད་དུ། ཁ་པར་གྱི་བྱང་བུ་ཞིག་གསར་དུ་ཉོ་དགོས་བྱུང་བ་ཡང་མི་སྒེར་གྱི་ངོ་གདོང་འཕྲུལ་ལམ་ནས་དེབ་སྐྱེལ་བྱས་ཏེ་དྲྭར་རྒྱར་ཡར་འཇུག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད།   ས་བྱི་ལོའི་ཞི་རྒོལ་གྱི་རྗེས་ནས་བཟུང་། མོད་སྟོད་སྨད་ཀྱི་བོད་མི་རྣམས་དབུས་ཁུལ་ནས་འདུག་མི་ཆོག་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད་པ་རེད།

ཁ་སང་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མར་ཨ་རིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་ཁྲིམས་འཆར་གང་མྱུར་གཏན་འབེབས་དགོས་པ་དང་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་དང་འཆམ་མཐུན་ཐོག་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་ཆེ་བསྐྱངས་ཁག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་དགོས་པ་དང་དེ་བཞིན་བོད་དང་བོད་མིར་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་སོགས་འཁོད་པའི་གྲོས་ཆོད་བཞག་གནང་འདུག

ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Freedom House འམ་རང་དབང་ཁང་པས་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ FREEDOM IN THE WORLD 2020 འམ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ནང་འཛམ་གླིང་ནང་གི་རང་དབང་ཞེས་པའི་སྙན་ཐོར་བོད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་ཁོངས་ ༢༡༠ ནང་ནས་ཆབ་སྲིད་དང་སྤྱི་མང་གི་རང་དབང་ཆེས་སྡུག་ཤོས་ཨང་གཉིས་པ་དེ་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག