བོད།

དེ་རིང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༨ ཉིན་མོ་འདི་ནི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོར་བོད་ཀྱི་མིའི་ཐོག་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་དྲག་གནོན་གྱི་ཁྲིམས་གཞི་བསྡམས་ནས་ད་བར་མནར་གཅོད་དང་གཉའ་གནོན། བཤུ་གཞོག་འོག་བོད་རིགས་རྒྱལ་གཅེས་སེར་སྐྱ་ཕོ་མོ་གྲངས་ལས་འདས་པ་ཞིག་མུ་ནག་གི་བཙོན་དུང་དུ་ཚེ་སྲོག་ཤོར་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་མི་ཉེས་མེད་ཁྲི་ཚོ་མང་པོས་རྒྱ་ནག་གི་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་བའི་དྲག་གནོན་གྱི་སྲིད་བྱུས་འོག་བཙོན་འཇུག་དང་མནར་གཅོད་དང་དཀའ་སྡུག་ཚད་མེད་མྱངས་དང་མྱོང་བཞིན་ཡོད་པར་བརྟེན། བོད་ནང་གི་རྒྱལ་གཅེས་པ་རྣམས་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་དང། ཁོང་རྣམ་པའི་རྗེས་ཤུལ་ནང་མི་སྤུན་ཉེ་རྣམས་ལ་སྐྱིད་སྡུག་མཉམ་མྱོང་གིས་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཀྱི་ཉིན་མོ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༧ པའི་གོང་དུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་ས་ནས་འཕགས་བོད་གཉིས་ཀྱི་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ཉེ་འཁྲིས་སུ་ཆགས་པའི་བོད་ལྷོ་ཁའི་ཉིང་ཁྲི་བར་bullet train འམ་མགྱོགས་ཚད་མྱུར་བའི་མེ་འཁོར་ཞིག་ཤར་གཏོང་བྱ་རྒྱུ་རེད་འདུགརེས་གཟའ་སྤེན་པ་སྟེ་ཚེས་ ༦ ཉིན་རྒྱ་ནག་གི་དབུས་མེ་འཁོར་སྡེ་ཚན་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་མི་སྣ་མཐོ་གྲས་ཤིག་གིས་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༧ པའི་སྔོན་ལ་བོད་ནང་གི་ཐོག་མའི་མགྱོགས་ཚད་མྱུར་བའི་མེ་འཁོར་ཞིག་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་ས་དང་འཕགས་བོད་གཉིས་ཀྱི་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེ་དང་ཆེས་ཉེ་བའི་བོད་ལྷོ་ཁའི་ཉིང་ཁྲི་དབར་ཤར་གཏོང་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་བཤད་འདུག ལྷ་ས་ནས་ཉིང་ཁྲི་བར་གྱི་མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོ་ནས་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས་སྔ་ལོའི་ལོ་མཇུག་ལ་མཇུག་སྒྲིལ་ཟིན་ཡོད་པ་དང་། བོད་ནང་གི་ཆེས་ཐོག་མའི་གློག་ཤུགས་ཀྱིས་སྐྱོད་པའི་མེ་འཁོར་དེ་ཚོུད་གཅིག་ལ་སྤྱི་ལེ་ ༡༦༠ ལྷག་འགྲོ་སྐྱོད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་འདུགརྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ཐེངས་འདིའི་ལས་གཞི་དང་བསྟུན། རྒྱ་ནག་སྐམ་སའི་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་ས་གནས་ཡོངས་སུ་མགྱོགས་ཚད་མྱུར་བའི་མེ་འཁོར་ཆེད་འཛུགས་བྱ་འཆར་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༥ བར་དུ་མེ་འཁོར་དེ་སྤྱི་ལོ་སུམ་ཁྲི་བདུན་སྟོང་དགུ་བརྒྱ་བར་ཤར་གཏོང་གིས་གྲོང་ཁྱེར་ཆེ་ཁག་བརྒྱ་ཆ་ ༩༨ ནས་མང་ཚོགས་འབུམ་ལྔ་འབོར་འདྲེན་བྱ་ཐུབ་པར་ཚོད་དཔག་བྱེད་བཞིན་འདུག གཞི་རྩའི་འདས་ལོ་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ནང་རྒྱ་ནག་གི་སྲི་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ཉིང་ཁྲི་བར་མེ་འཁོར་ཤར་གཏོང་གི་ལས་གཞི་དང་འབྲེལ་ནས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཡོངས་སྲིད་གྲོས་ཐོག་འགྲོ་གྲོན་ཇི་དགོས་ཆོག་མཆན་གྱི་གྲོས་འཆར་ཕུལ་ཡོད་པ་དང་ལས་གཞི་དེ་རྒྱལ་སྲུང་བདེ་འཇགས་དང་མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ། ས་མཚམས་ས་ཁུལ་ཁག་སྲ་བརྟན་ཡོང་ཐབས་བཅས་དང་འབྲེལ་བའི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་ལྡན་ཡོད་སྐོར་བཤད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལས་འཆར་དེས་བོད་ནུབ་ཕྱོགས་མངའ་ཁུལ་དང་ལྷག་དོན་ཟི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་དང་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བ་སོགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་དང་དཔལ་འབྱོར་ལ་སྨན་པའི་ཞབས་འདེབས་ཞུས་པ་ཞིག་མཚོན་གྱི་ཡོད་སྐོར་གཏམ་བཤད་སྤེལ་ཡོད་པ་རེད།དེ་བཞིན་རེས་གཟའ་པ་སངས་ཉིན་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ཡོངས་མི་མང་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་ཕུལ་བའི་ལོ་ལྔ་ཚན་ ༡༤ པའི་འཆར་འགོད་ཟིན་བྲིས་ནང་རྒྱ་གཞུང་གིས་མེ་འཁོར་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་ལྕགས་ལམ་དེ་ལོ་ལྔའི་ནང་ཚུད་བོད་ནས་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡའི་བར་མཐུད་འཆར་ཡོད་པ་དང་། དེའང་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་སྲིད་བྱུས་ཁོངས་ཧི་མཱ་ལ་ཡ་བརྒལ་ནས་བོད་དང་བལ་ཡུལ་བར་མེ་འཁོར་མཐུད་ཐབས་ཀྱི་ལས་འཆར་ཁོངས་སུ་ཚུད་པ་དང་། བལ་ཡུལ་གཞུང་གི་སྲིད་འཛིན་ K P Sharma Oli  ཡིས་ཀྱང་དེར་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་འདུག

རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་ནི་ད་ཆ་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་ལྡན་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཉེ་འཚབ་ཆེ་ཤོས་ཆགས་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སོང་། ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༤ ཉིན་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Mikulas Peksa ལགས་ཀྱིས་གཙོ་སྐྱོང་གནང་སྟེ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཁག་ཅིག་དང་ལྷན་དུ་དྲྭ་ཐོག་ཐད་གཏོང་བརྒྱུད་བོད་དོན་གླེང་མོལ་ལས་རིམ་ཞིག་གནང་སོང་བ་དང་། སྐབས་དེར་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལྕམ་སྐུ་ Mariam Lexmann ལགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་དུ་སྲིད་བྱུས་འདྲ་མིན་ལག་བསྟར་བརྒྱུད་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་གནས་སྟངས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་མཁན་གྱི་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་ཡོད་འགོ་ཁྲིད་ཚོའི་ཐོག་ཡོ་རོབ་གྲོས་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་ Magnitsky Act ཁྲིམས་སྒྲིག་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བ་བཟོ་རྒྱུ་དང་ཡོ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཆོས་དད་རང་དབང་སྐུ་ཚབ་བསྐྱར་བསྐོ་གནང་དགོས་པར་མ་ཟད། དེ་སྔ་ལྟར་མ་ཡིན་པར་ཡོ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་སྐུ་ཚབ་ཀྱི་ལས་དོན་གནང་ཕྱོགས་ལ་དོན་དམ་གྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པ་ཞིག་བཟོ་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ་ནི་ཆེས་གནད་ཆེར་ཆགས་སྐོར་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ལ་གཞེན་སྐུལ་གནང་ཡོད་པ་རེད། ལས་རིམ་དེའི་ཐོག་སྦེལ་འཇམ་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་བཀྲིས་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱིས་ད་བར་བོད་མི་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཚོགས་སྡེ་ཁག་གིས་བོད་ནང་གི་ཆེས་ཛ་དྲག་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་གླེང་སློང་ཐེངས་མང་གནང་ཡོད་ཀྱང་། དོན་དངོས་ཐོག་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་གང་ཡང་ཕྱིན་མེད་སྟབས། བོད་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་འབྲེལ་བའི་སྤྱིར་བསྒྲགས་དང་སྲིད་བྱུས་གཏན་འབེབས་ཀྱི་གསལ་བསྒྲགས་སྤེལ་བ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་དོན་དམ་གནད་འཕིགས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་སྟེ་རྒྱ་ནག་ཐོག་སྲིད་བྱུས་དེ་དག་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བ་ཞིག་གནང་དུས་ཆགས་ཡོད་སྐོར་ནན་པོ་གསུངས་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་ཞིང་བྲན་རིང་ལུགས་ནི་ད་ཆ་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་ལྡན་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཉེ་འཚབ་ཆེ་ཤོས་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པར་མ་ཟད་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་གཙོ་འཛིན་གནང་མཁན་ཡོ་རོབ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དང་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་འཛམ་གླིང་ཐོག་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་། ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན། དྲང་བདེན་བཅས་ཀྱི་རིན་ཐང་ལ་དགའ་མོས་དང་མཉམ་སྤྱོད། དེ་བཞིན་འཐབ་རྩོད་གནང་མཁན་གྱི་ས་ཁུལ་ཁག་དང་དེའི་མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱི་རང་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་རྒྱུ་ནི་ད་ལྟའི་དུས་སྐབས་འདིར་གལ་འགངས་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སོང་། གཞན་ཡང་གླེང་མོལ་ཐོག་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Francisco Guerrero ལགས་དང་Samuel Cogolati ལགས་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་ཆོས་དད་རང་དབང་རྡོག་རོལ་དང་བོད་མིའི་ཐོག་སྤེལ་བཞིན་པའི་བཙན་དབང་ངལ་རྩོལ་བསྒྱུར་བཀོད། བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་གནད་དོན། དེ་བཞིན་རིང་མིན་རྒྱ་ནག་ཏུ་འཚོགས་རྒྱུའི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩེད་འགྲན་ཚོགས། ཡོ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གི་དཔལ་འབྱོར་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་ལ་གདོང་ལེན་གནང་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་བའི་བརྗོད་གཞི་འདྲ་མིན་ཐོག་གླེང་སློང་མང་དག་ཅིག་གནང་ཡོད་པ་རེད།

ཉེ་ཆར་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཚེས་ ༡༧ ཉིན་གྱི་མཚན་མོར།   བོད་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཡ་གྱལ། དགའ་སྐྱེ་དགུ་མདོ་ཡི་ཁྲི་འདུ་རྫོང་སྡོམ་མདའ་ཡུལ་ཚོའི་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས།   ལོ་གསར་གྱི་སྐབས་ལ་དམིགས་ནས་ཆེད་དུ་བཟོས་པའི་རྫ་རི་དཀར་མོའི་དགོང་ཚོགས་ཟེར་བའི་སྐད་འཕྲིན་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་ཀན་སྲི་དང་མཐོ་རིམ་སློབ་མ་སངས་རྒྱས་མཚོ། དགྲ་འདུལ་བཅས་སྡོམ་མདའ་ནས་འཇུ་བཟུང་གིས་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ནས་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་ཡོད་ནའང་།  ཉིན་འགའི་རྗེས་སུ་དགྲ་འདུལ་ལགས་ལ་བཙོན་ཁང་དུ་གཅར་རྡུང་བྱས་ནས་རྐང་ལག་གཉིས་ཆ་བཅག་ནས་སྨན་ཁང་དུ་བསྐྱལ་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཕྱི་ལོ་ཐོན་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་གངས་བུ་རིག་རྒྱས་ཉི་མ་ལགས་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་དུ་ལོ་དགུའི་བཙོན་འཇུག་རྗེས། ཉེ་ཆར་ཕྱི་ཟླ་ ༢ པའི་ཚེས་ ༢༥ ཉིན་གློད་གྲོལ་བཏང་འདུགདེ་ཡང་ Swiss ནང་དུ་བཅའ་བཞུགས་བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་མགོ་ལོགས་འཇིགས་མེད་ལགས་ཀྱིས་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་གནང་བར་གཞིགས་ན། བོད་བྲག་མགོ་རྫོང་གཙང་སྟོད་ཡུལ་ཚོ་ནས་ཡིན་པའི་གངས་བུ་རིག་རྒྱས་ཉི་མ་ལགས་ཉེ་ཆར་ཚེས་ ༢༥ ཉིན་བཙོན་གྲོལ་བཏང་འདུག་པ་དང་། གློད་གྲོལ་བཏང་བའི་སྐབས་སུ། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་གི་གཉེན་ཉེ་འབྲེལ་སོགས་ཀྱིས་ཁོང་བསུ་མ་བྱེད་མི་ཆོག་པ་མ་ཟད། ཁོང་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་པའི་རྗེས་སུ། མི་མང་འདུ་འཛོམས་དང་། བསང་གཏོང་བ། གུར་ཕུབ་པ། བརྙན་དང་པར་བླངས་ནས་དྲྭ་ལམ་སོགས་སུ་སྤེལ་བའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཚེ་ཁྲིམས་འགལ་ཡིན་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་ཡོད་པ་རེད་འདུག རྩ་བའི་གངས་བུ་རིག་རྒྱས་ཉི་མ་ལགས་ད་ལྟ་དགུང་ལོ་ ༣༠ ཡིན་འདུག་པ་དང་། ཁོང་དཀར་མཛེས་ཁུལ་བྲག་མགོ་རྫོང་། གཙང་སྟོད་ཡུལ་ཚོ་གཙང་སྟོད་སྡེ་བ་ནས་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གི་ཕ་མིང་ལ་དབྱེར་མེད་དང་མ་མིང་ལ་སྐལ་བཟང་མཚོ་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་ནི་ཁྱིམ་ཚང་གི་བུ་གཅིག་པོ་དེ་ཡིན་པ་དང་། དེ་སྔ་བཙོན་འཇུག་མ་བྱས་པའི་སྔོན་ལ་རྫོང་གི་ཆུ་གློག་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་ཁུངས་ཤིག་གི་ནང་དུ་ལས་ཀ་བྱས་ཡོད་འདུག   ཕྱི་ལོ ༢༠༡༢ ལོར་བོད་ཀྱི་ལོ་སར་སྐབས་བྲག་མགོ་དང་གསེར་རྟའི་ཕྱོགས་ནས་མི་མང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་བཙན་གནོན་ལ་ཞི་བའི་ངོ་རྒོལ་གྱི་སྐད་འབོད་གནང་སྐབས། གངས་བུ་རིག་རྒྱས་ཉི་མ་ཁོང་དང་བྲག་མགོ་དགོན་པའི་དགེ་འདུན་པ་བཀྲ་ཤིས་དར་རྒྱས་དང་རྣམ་རྒྱལ། ཅེས་བེ་སོགས་ཡུལ་མི་བཅུ་ལྷག་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ལ་གཏོར་བརླགས་དང་། མི་རིགས་ཁ་བྲལ་གཏོང་ཐབས་བྱས་པའི་ཉེས་མིང་འོག་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཏེ། མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་མནར་གཅོད་ཚད་མེད་བཏང་བའི་མཐར། ཁོང་གི་རོགས་པ་ཚོར་ལོ་བཅུ་གཉིས་ནས་བཅུ་བཞིའི་བར་གྱི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ཡོད་པ་རེད། གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་པས་གསུངས་བར་གཞིགས་ན། གངས་བུ་རིག་རྒྱས་ཉི་མ་ལགས་བཙོན་གྲོལ་བཏང་བའི་སྐབས་རིང་ལ་གཟུགས་གཞིའི་གནས་སྟངས་ཇི་འདྲ་ཡོད་པ་གསལ་པོ་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་མེད་ཀྱང་། ཁོང་བཙོན་ཁང་དུ་ཡོད་སྐབས། ཁོང་གིས་ཉམ་ཆུང་བའི་བཙོན་མའི་ལས་དབང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་། ཚད་ལས་འདས་པའི་མནར་གཅོད་སོགས་ལ་ངོ་རྒོལ་དང་གདོང་ཐུག་ཡང་ཡང་བརྒྱབ་སྟེ་བཙོན་ཁང་དུ་ཡུན་རིང་བཅུག་པའི་གནད་དོན་ལན་མང་བྱུང་ཡོད་པར་བརྟེན། ད་ལྟ་ཁོང་གི་མིག་གིས་གསལ་བོ་མི་མཐོང་བ་དང་། གློ་བ་ནད་པར་གྱུར་བ། མགོ་ནད་བྱུང་བ། སྒལ་ཚིགས་ནད་པར་གྱུར་བ་སོགས་ཁོང་གི་ལུས་སེམས་གཉིས་ལ་རྒྱུན་ལྡན་མིན་པའི་ནད་གཞི་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་གསུངས་གི་འདུག གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་པས་ད་དུང་། གངས་བུ་རིག་རྒྱས་ཉི་མ་ལགས་གློད་གྲོལ་རྗེས་རང་ཁྱིམ་དུ་འབྱོར་ཏེ་ཁྱིམ་མི་དང་སྤུན་མཆེད་རྣམས་དང་མཇལ་འཕྲད་བྱུང་སྐབས། ཁོང་སྔར་བཞིན་འགན་ཁུར་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པ་དེ་བརྗེད་མེད་པ་དང་། བོད་མི་གཞན་རྣམས་ལ་རང་ཉིད་བོད་མི་ཞིག་ཡིན་པ་དུས་ནམ་ཡང་བརྗེད་རྒྱུ་མེད་པ་དང་། རང་རང་གི་དཔའ་སྤོབས་མ་ཞུམ། ནང་ཁུལ་ལ་མཐུན་སྒྲིལ་དང་། ལྷག་པར་དུ་རང་གི་སྐད་ཡིག་དང་ཆོས་ལུགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་བྱས་པ་མ་ཟད། སྐད་ཆ་འདི་དག་ནི་ང་དེ་རིང་གསོན་པོ་ཡིན་པའི་རྟགས་དང་། ཡུན་རིང་ཡིད་ལ་བཅངས་པའི་སེམས་གཏམ་དམར་དམར་དེ་ཡིན་པས་ཚང་མས་ཐུགས་ལ་འཛིན་པར་ཞུ། ཞེས་སོགས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད་འདུག ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། ཁོང་གི་བཙོན་གྲོགས་བཀྲ་ཤིས་དར་རྒྱས་དང་། རྣམ་རྒྱལ་གཉིས་ད་དུང་བཙོན་ཁང་དུ་ལུས་ཡོད་པ་དང་། བཙོན་གྲོགས་གཞན་འགའ་རེ་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་ཡོད་ཀྱང་ལུས་སེམས་གཉིས་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཐེབས་ཡོད་པ་རེད་འདུག རྩ་བའི་དེང་སྐབས་བོད་ནང་དུ་རྒྱ་གཞུང་གི་དམ་དྲག་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་བྱས་པའི་རྐྱེན་གྱིས། རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་དང་ཞི་བའི་ངོ་རྒོལ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཐོས་རྒྱུ་མེད་ཀྱང་། རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་དུ་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་བཏང་བའི་འོག བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་སྐུ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་གནས་ཚུལ་རིམ་པ་ཐོན་བཞིན་པ་རེད།

རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དེ་རིང་ཟླ་བ་ ༣ པའི་ཚེས་ ༡ ནས་བཟུང་བོད་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་སུ་ཁེལ་བའི་ཉིང་ཁྲི་གྲོང་ཁྱེར་མེ་ཏོག་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཟམ་ཆེན་གྱི་ཁ་རུ་ཕྱིར་སྐྱོད་དང་ནང་འཛུལ་བྱེད་མཁན་རྣམས་ཀྱི་འགྲོ་སྐྱོད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་དང་། དེ་བཞིན་ཐོབ་ཐང་ལག་ཁྱེར་སོགས་ལ་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་འགོ་བཙུགས་འདུགདེའང་རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་ཞིན་ཧྭ་གསར་ཁང་གིས་སྤེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ནང་དུ་། ཉིང་ཁྲིའི་མཐའ་མཚམས་དོ་དམ་རུ་ཁག་གི་བརྡ་ཁྱབ་ནང་དུ་ཉིང་ཁྲི་ས་ཁུལ་གྱི་མེ་ཏོག་རྫོང་ནི་རྒྱ་ནག་གིས་ས་བགོས་བྱས་པའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་དོ་དམ་ཁྱབ་ཁོངས་འོག་ཚུད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། ཁུལ་དེའི་མཐའ་མཚམས་ཁུལ་དུ་མི་མང་ནང་འཛུལ་དང་ཕྱིར་ཐོན་བྱེད་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ངེས་བར་དུ་རྒྱ་ནག་གི་མཐའ་མཚམས་དོ་དམ་གྱི་སྒྲིག་གཞིར་སྲུང་བརྩི་ཞུས་ཏེ་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དགོས་ངེས་ཡིག་ཆ་རྣམས་མཁོ་སྤྲོད་བརྒྱུད་འགག་སྒོ་བརྒལ་དགོས་བར་འཁོད་འདུག དགོས་ངེས་ཀྱི་ཡིག་ཆའི་ཁོངས་སུ་མཐའ་མཚམས་དོ་དམ་ཁུལ་དུ་ཁྱིམ་ཐོ་ཡོད་པའི་མི་སྣ་དང་། ངེས་པར་དུ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོང་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལག་ཁྱེར་ཡོད་དགོས་བ། ཡང་ན་ཁྱིམ་ཐོ་འཁོད་སའི་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་ངམ་སྤྱི་བདེ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་སྤྲད་པའི་དཔང་ཡིག་དང་དེ་དག་གི་སྟེང་དུ། རང་ཉིད་ཀྱི་ཉེ་ཆར་གྱི་འདྲ་པར་ཐོག་གཞུང་འབྲེལ་ཐམ་རྟགས་འཁོད་པ་སོགས་དགོས་བར་འཁོད་འདུག ཁྱིམ་ཐོ་མཐའ་མཚམས་དོ་དམ་ཁུལ་དུ་མེད་མཁན་གྱིས་ངེས་པར་དུ་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་ལམ་ཡིག་དང་རྒྱ་ནག་གི་ཡུལ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལག་ཁྱེར་འཁྱེར་དགོས་དང་།  ས་གནས་དེ་གའི་མཐའ་མཚམས་དོ་དམ་ཁུལ་གྱི་གནས་སྡོད་ལག་ཁྱེར་ལ་དེབ་སྐྱེལ་བྱས་ཟིན་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཡུལ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལག་ཁྱེར་དང་གནས་སྡོད་ལག་ཁྱེར་འཁྱེར་ཏེ་མཐའ་མཚམས་དོ་དམ་ཁུལ་ནས་འགྲོ་འོང་བྱ་ཐུབ་པར་འཁོད་འདུག གཞན་ཡང་དམིགས་བསལ་གྱི་ཆ་རྐྱེན་ཡོད་ཁག་ཅིག་ནི། ས་གནས་དེར་སྡོད་མཁན་མིན་ན་ཡང་། རྒྱ་ནག་གི་མི་དམངས་བཅིངས་འགྲོལ་དམག་དང་རྒྱ་ནག་གི་དྲག་ཆས་ཉེན་རྟོག་དམག་མི་ཡིན་ཚེ། དམག་ཁུལ་གྱི་དཔང་ཡིག་ཡོད་ཚེ་མཐའ་མཚམས་ཁུལ་དུ་འགྲོ་སྐྱོད་བྱེད་ཆོག་པར་གསལ་འདུག མཐའ་མཚམས་ཁུལ་དུ་འགྲོ་འོང་བྱེད་མཁན་གྱི་དོ་དམ་ལས་བྱེད་དང་དམག་མིའི་གཉེན་འབྲེལ་རྣམས་ཀྱིས་དོ་དམ་སྡེ་ཁུལ་གྱིས་སྤྲད་པའི་དཔང་ཡིག་འཁྱེར་ནས་འགྲོ་སྐྱོད་བྱེད་དགོས་བ་དང་།  རྒྱ་ནག་གི་མི་སེར་གྱི་ལག་འཁྱེར་ཡོད་པ་གང་ཞིག་ལ། རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་ལོག་ཏུ་སྡོད་མཁན་གྱི་བོད་མི་དང་ཧོང་ཀོང་གི་མི། དེ་བཞིན་ཨོ་མན་སོགས་ཀྱི་མི་སེར་རྣམས་མཐའ་མཚམས་སུ་སྐྱོད་སྐབས་ངེས་བར་དུ་མཐའ་མཚམས་སུ་འགྲོ་སྐྱོད་ཆོག་པའི་ལམ་ཡིག་འཁྱེར་དགོས་བ་དང་། དེ་བཞིན་ཐེ་ཝན་གྱི་མི་སེར་རྣམས་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་ཁུལ་དུ་སྐྱོད་སྐབས་ངེས་བར་དུ་ཐེ་ཝན་སྐམ་ས་ཆེན་པོར་འགྲོ་འོང་བྱེད་པའི་ལམ་ཡིག་དང་བོད་དུ་འགྲོ་སྐྱོད་ཆོག་པའི་གཏན་སྡོད་ཀྱི་ཡི་གེ་སོགས་དགོས་བར་འཁོད་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གིས་ལོ་ངོ་ཁ་ཤས་ཀྱི་སྔོན་ནས་བཟུང་བོད་མཐོ་སྒང་གི་མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་གྲོང་ཚོ་གསར་རྒྱག་དང་དམག་སྡེ་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་རྒྱ་སྐྱེད་ཀྱིས།  རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་བརྟན་བརླིང་དགོས་ན་བོད་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་བའི་བླངས་བྱ་རིམ་པ་བཏོིན་དེ་བོད་ཁུལ་གྱི་མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་གྲོང་ཚོ་མང་པོ་གསར་དུ་འཛུགས་སྐྲུན་གྱིས་བོད་མི་རྣམས་བཙན་གྱིས་གནས་སྤོར་བྱེད་དུ་འཇུག་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། ད་ཆ་བོད་རང་གི་མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མི་རྣམས་འགྲོ་ཡོང་བྱེད་རྒྱུར་ཡང་དམ་དྲག་གིས་ས་གནས་ཀྱི་མི་མང་ལ་ཡང་འགྲོ་སྐྱོད་ཆོག་པའི་ཡིག་ཆ་དང་ལམ་ཡིག་སོགས་དགོས་བའི་ཁྲིམས་སྒྲིག་ལག་བསྟར་བྱེད་འགོ་བཙུགས་འདུག  

སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་ནི་ཝར་འཚོགས་བཞིན་པའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཐེངས་ ༤༦ ཐོག་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོོབ་ཐང་གཙོ་འཛིན་ Michelle Bachelet མཆོག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་དང་ཏོག་དབྱིབས་ནད་ཡམས་ཀྱི་མིང་བྱང་འོག་ཁུལ་དེའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མི་མང་གི་རང་དབང་རྡོག་རོལ་མུ་མཐུད་གཏོང་བཞིན་འདུག་ཅེས་གསུངས་འདུགཟླ་བ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢༦ ཉིན་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གཙོ་འཛིན་ལྕམ་སྐུ་ Michelle Bachelet མཆོག་གིས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་དུས་ཐོག འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་སྟངས་སྐོར་གཏམ་བཤད་སྤེལ་བའི་སྐབས་རྒྱ་ནག་གི་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་དང་འབྲེལ་ནས་ད་ལྟའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་དང་ནད་ཡམས་ཀྱི་མིང་བྱང་འོག་ཁུལ་དེའི་ལས་འགུལ་བ་དང་ཁྲིམས་རྩོད་པ། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་མཁན། དེ་བཞིན་འབྲེལ་ཡོད་ཕྱི་རྒྱལ་མི་རིགས་བཅས་ལ་ཉེས་མེད་ཉེས་འཛུགས་ཀྱིས་བཀག་ཉར་དང་། དྲང་བདེན་མེད་པའི་ཁྲིམས་གཤེར་བྱེད་བཞིན་པ་བཅས་ནི་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་རྡོག་རོལ་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་པར་བསྐྱར་ནན་གྱིས་གསུངས་འདུག ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཧོང་ཀོང་དང་ཤར་ཏུར་ཀིས་ཐན་ནང་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ཐོག་རང་དབང་ལྡན་པའི་དཔྱད་ཞིབ་བྱེད་དགོས་པར་མ་ཟད། རྒྱལ་ཚོགས་ལ་གཞུང་སྒེར་ཚོགས་སྡེ་ཁག་གིས་རྒྱ་གཞུང་ཐོག་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་ཉེས་འཛུགས་བྱས་ཁག་ཐོག་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གཙོ་འཛིན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ངོས་ནས་མུ་མཐུད་ཞིབ་དཔྱད་གནང་བཞིན་ཡོད་ཅེས་གསུངས་འདུག་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གཙོ་འཛིན་མཆོག་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཆེད་ཕེབས་གནང་རྒྱུའི་ཐད་རྒྱ་ནག་ཕྱོགས་གཅིག་གི་འདོད་མོས་ལྟར་མིན་པར་ཕྱོགས་གཉིས་ཀའི་གྲོས་མཐུན་འོག་ཕེབས་ཐུབ་རྒྱུར་ཡིད་ཆེས་ཡོད་ཅེས་གསུངས་ཡོད། དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་ཉིན་དེར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ནང་དབུལ་ཕོངས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ཐོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་དང་གོང་འཕེལ་གླེང་མོལ་གྱི་ལས་རིམ་ཐོག་འཇར་མ་ནིའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ Kia Mueller ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་དུ་ དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་ཞེས་པའི་མིང་བྱང་འོག་ད་ཆ་བོད་མིའི་ངོ་བོ་དང་རིག་གཞུང་རྩ་མེད་གཏོང་ཆེད་གྲོང་གསེབ་ཁུལ་གྱི་མང་ཚོགས་རྣམས་དམག་སྦྱོང་ལྟེ་གནས་ཁང་དང་རྒྱ་ནག་ནང་གི་བཟོ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པར་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ནི་རྗེས་ལུས་དང་བོད་མི་རིགས་ནི་འཇོན་ཐང་མེད་པར་ངོས་འཛིན་གྱིས་བོད་མིར་མཐོང་ཆུང་ཁྱད་གསོད་བྱེད་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ནི་ཁས་ལེན་བྱེད་ཐབ་བྲལ་བ་ཞིག་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་དབུལ་ཕོངས་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ཐོག་གླེང་མོལ་གནང་སྐབས་འབྲེལ་ཡོད་ཚོས་ངེས་པར་དུ་མང་ཚོགས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང། འཚོ་བ་དང་རིག་གཞུང་། གོམས་གཤིས་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གུས་བརྩི་བྱེད་དགོས་པ་ལས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འདོད་བློ་དང་མི་མཐུན་པར་བཙན་དབང་གིས་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བཞིན་པ་ནི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྒྲིག་དང་མཐུན་གྱི་མེད་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སྟེ་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་དུ་གཞིས་ལུས་རྒྱ་ཆེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་སྐོར་སྙན་སེང་ཞུས་འདུག

རྒྱ་ནག་ནང་གི་གྲོང་ཁྱེར་པེ་ཅིང་དུ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོའི་དགུན་དུས་ཨོ་ལམ་པིག་རྩེད་འགྲན་འཚོགས་འཆར་གྱི་གནད་དོན་ཕྱི་ལ་ཐོན་མ་ཐག་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཁང་དང་མང་གཙོ་ལས་འགུལ་བ། དེ་བཞིན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་མང་དག་ཅིག་གིས་རྒྱ་ནག་ནག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཡར་རྒྱས་མ་བཏང་བར་དུ་རྒྱ་ནག་ཏུ་རྩེད་འགྲན་དེ་འཚོགས་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་སྤྲོད་རྒྱུ་མེད་པར་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། ཁེ་ན་ཌ་ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Canadian Friends of Hong Kong ཞེས་ཁེ་ན་ཌའི་ཧོང་ཀོང་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པ་དང་ Students for a Free Tibet Canada ཞེས་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པ། དེ་བཞིན་ Uyghur Rights Advocacy Project ཞེས་ཡུ་གུར་ཞུ་གཏུག་ལས་འཆར་ཚོགས་པ་བཅས་ཀྱིས་ཁེ་ན་ཌ་གཞུང་གི་ངོས་ནས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་དང་ཡུ་གུར་མང་ཚོགས་ལ་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་དྲག་གནོན་དང་མི་རིགས་རྩ་མེད། ངལ་རྩོལ་བསྒྱུར་བཀོད་སོགས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་ཁྲོད་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པར་ངོས་འཛིན་གྱིས་འཚོགས་ལ་ཉེ་བའི་ ༢༠༢༢ ལོའི་རྒྱ་ནག་གི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་ལས་ཕྱིར་འཐེན་གནང་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་འདུགདེའང་ཁ་ཉིན་ཚེས་ ༢༣ ཉིན་ཡུ་གུར་ཞུ་གཏུག་ལས་འཆར་ཚོགས་པའི་དྲྭ་རྒྱར་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། ཁེ་ན་ཌ་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དོན་གཉེར་བ་ཚོགས་ཁག་ཁྱོན་ཚོགས་སྡེ་ ༡༤༠ ཡི་མང་ཚོགས་ ༡༥༠ ལྷག་གིས་མཚན་རྟགས་ཆེད་བཀོད་ཀྱིས་རེས་གཟའ་མིག་དམར་ཉིན་ཁེ་ན་ཌ་གཞུང་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཡུ་གུར་མང་ཚོགས་རྩ་མེད་བཟོ་བཞིན་པ་དང་། བོད་དང་ནང་སོག་ལ་དྲག་གནོན། ངལ་རྩོལ་བསྒྱུར་བཀོད། དེ་བཞིན་ལུས་པོའི་མ་ལག་ཕྱིར་འདོན་གྱིས་གཙོས་པའི་ཧོང་ཀོང་མང་གཙོ་དོན་གཉེར་བའི་ཐོག་དྲག་གནོན་དང་བཙོན་འཇུག་དོ་དམ་འོག་ཡོད་པའི་ཁེ་ན་ཌའི་ Michael Spavor དང་  Michael Kovrig གཉིས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སོགས་ཆེས་མངོན་གསལ་གནང་སྟེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོའི་རྒྱ་ནག་གི་དགུན་དུས་ཨོ་ལམ་པིག་འགྲན་ཚོགས་ལས་ཕྱིར་འཐེན་གནང་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་ཡོད་པ་རེད།དེ་བཞིན་ Uyghur Rights Advocacy Project ཚོགས་པའི་མགྲིན་ཚབ་པ་ Ivy Li ཡིས་ང་ཚོའི་འདོད་པར་ཁེ་ན་ཌ་གཞུང་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་ཚོགས་ཆུང་གཉིས་ལ་ཁེ་ན་ཌའི་མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱི་དགོངས་པར་ཁེ་ན་ཌའི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ ༢༠༢༢ ལོའི་རྒྱ་ནག་གི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་ལས་ཕྱིར་འཐེན་གནང་རྒྱུའི་འདུན་པ་ཡོད་པ་དང་དེ་ལྟར་མ་གནང་ཚེ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ངོ་རྒོལ་གནང་ངེས་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག ད་དུང་ཁོང་གིས་མི་མང་མང་དག་ཅིག་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོའི་དགུན་དུས་ཨོ་ལམ་པིག་རྩེད་འགྲན་དེ་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིང་དུ་འཚོགས་གཏན་འཁེལ་བ་ལས་ཕྱིར་བཤོལ་གནང་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་རྣམ་པ་ཤུགས་ཆེར་བསྟན་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་ཏུ་ནང་མི་ཡོད་མཁན་དང་ཚོང་དོན་གྱི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མང་ཚོགས་དེ་དག་གི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གི་གནོན་ཤུགས་ལ་འཇིགས་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་མིང་མངོན་གསལ་གནང་དཀའ་བའི་གནས་སྟངས་སུ་གྱུར་སྐོར་གསུངས་འདུག་པར་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གི་ཨོ་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་དེའི་ཐོག་ནས་ང་ཚོའི་རྩེད་འགྲན་པ་ཚོ་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་འཁྱོག་བཤད་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྤེལ་བའི་ལག་ཆ་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་དང་ལྷག་དོན་རྒྱལ་ནང་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོད་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་དབང་སྒེར་སྤྱོད་རིང་ལུགས་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་ཁྱབ་སྤེལ་བཅས་ལ་དམིགས་ནས་སྤྱོད་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྗོད་འདུགགཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོའི་ཨོ་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་སྐབས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་དུ་གཏོང་རྒྱུའི་ཁས་ལེན་རིམ་པ་བྱས་ཡོད་པ་ཁག་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་མ་བྱུང་མ་ཟད། བོད་དང་ཤིན་ཅང་། ནང་སོག་དང་ཧོང་ཀོང་བཅས་ཀྱི་ནང་དུ་སྔར་ལྷག་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། ཉེ་སྔོན་རྒྱ་ནག་གི་འདི་ལོའི་རྒྱལ་སྟོན་དུས་ཆེན་གྱི་སྐབས་སུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་བརྒྱ་ལྷག་གིས་མཉམ་རུབ་ཀྱི་ཐོག་ནས་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོར་རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་དགུན་དུས་ཀྱི་ཨོ་རྩེད་འཚོགས་འཆར་ལ་དགག་ལན་གནང་ཡོད་པར་མ་ཟད། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩེད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ཏུ་འཚོགས་རྒྱུའི་དགུན་དུས་ཀྱི་ཨོ་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་དེ་ཕྱིར་བསྡུ་བྱེད་དགོས་བའི་རེ་སྐུལ་གནང་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་ ༢༠༢༢ ལོའི་རྒྱ་ནག་ཏུ་འཚོགས་རྒྱུའི་དགུན་དུས་ཨོ་ལིམ་སྤིང་རྩེད་འགྲན་ཆེན་མོར་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་དེ་ཤར་ཏུ་ཀི་སི་ཐན་དང་ནང་སོག ཐེ་ཝན། ཧོང་ཀོང་སོགས་ཀྱི་མང་ཚོགས་མཚོན་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ ༡༨༠ ལྷག་མཉམ་རུབ་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་ལམ་སྤིག་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་ཆུང་ལ་རྒྱ་ནག་ཏུ་འགྲན་ཚོགས་དེ་བསྡུ་སྐོང་གནང་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་གནང་ཐབས་མེད་པའི་ལས་འགུལ་སྣ་མང་སྤེལ་ཡོད་ཀྱང་། ད་བར་དུ་ཨོ་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་ཨོ་རྩེད་འགྲན་ཚོགས་འཚོགས་གཏན་ཁེལ་བ་དེ་ཕྱིར་བཤོལ་བྱས་མེད་སྟབས། ད་ལྟའི་ཆར་ལས་འགུལ་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྲིད་གཞུང་ཁག་དང་རྩེད་འགྲན་པ་རྣམ་པར་ཞུ་སྐུལ་གནང་སྟེ་རྒྱ་ནག་ཏུ་འཚོགས་རྒྱུའི་དགུན་དུས་རྩེད་འགྲན་དེར་འཛུལ་ཞུགས་མི་གནང་བར་ངོ་རྒོལ་གནང་དགོས་བའི་གཞེན་སྐུལ་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་ནས་ཐོན་པའི་ཏོག་དབྱིབས་ནད་ཡམས་རྐྱེན་གྱིས་ཡོ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་དུ་རིང་མིན་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་ཉིན་སྔར་རྒྱུན་ལྟར་མང་ཚོགས་འདུ་འཛོམས་ཆེ་བའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་སྤེལ་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས་གནས་སྟངས་དེའི་ཁྲོད་སུད་སིར་གནས་བཞུགས་བོད་དོན་ལས་འགུལ་བ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གཙོ་འཛིན་མཆོག་གི་མཚན་ཐོག་ལ་དོན་ཚན་བཞི་ཅན་ཆེད་བཀོད་ཀྱིས་སྦྲག་ཐོག་བརྒྱུད་དེ་བོད་དོན་ཞུ་གཏུག་ལས་འགུལ་ཞིག་དབུ་འཛུགས་གནང་འདུགཐེངས་འདིའི་སྦྲག་ཐོག་ལམ་ནས་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་དབུལ་རྒྱུའི་བོད་དོན་ཞུ་གཏུག་གི་སྙན་ཞུ་ནང་དོན་ཚན་བཞི་ཆེད་བཀོད་གནང་འདུག་ཅིང། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་མཆོག་ནས་བོད་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ཐོག་ཞལ་བཙུམས་ནས་མ་བཞུགས་པར་ལྟ་སྲུང་བྱས་ཏེ་འཕྲལ་མར་རྟོག་ཞིབ་དང་བསྐྱར་ཞིབ་གནང་དགོས། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱད་ལས་རྟོག་ཞིབ་མི་སྣ་བོད་ནང་བཀག་འགོག་མེད་པར་འགྲོ་སྐྱོད་ཆེད་རྒྱ་གཞུང་སྐུལ་མ་གནང་དགོས། རྒྱལ་ཚོགས་ནས་རྒྱ་གཞུང་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་འབྲུ་དོན་གཞིར་བཟུང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་བླ་སྤྲུལ་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་ཞུ་རྒྱུའི་ལམ་ལུགས་དང་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་འགུལ་བའི་ཐོག་ཐེ་བྱུས་བྱ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པར་མ་ཟད། རྒྱལ་ཚོགས་ནས་༸ཀུན་གཟིགས་༸པཎ་ཆེན་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་གར་ཡོད་ཀྱི་གནད་དོན་གཙགོས་པའི་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་རྣམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཁ་གསལ་ཡོང་བར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཤུགས་གནོན་སྤྲོད་དགོས་ཞེས་འཁོད་འདུག སྤྱིར་སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་སྦན་དུ་གནས་བཞུགས་བོད་དོན་ལས་འགུལ་བ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ནི་རྒྱུན་དུ་ནས་བོད་དོན་ལས་འགུལ་སྣེ་ཁྲིད་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་དོན་གཉེར་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཞིང། སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༦ ནང་ཁོང་གིས་སྣེ་ཁྲིད་འོག་སུད་སི་རྒྱལ་ས་སྦན་ནས་ཇི་ནི་ཝར་བོད་དོན་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣་༡༤ ལོར་བོད་མིའི་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་སྐབས་ཇི་ནི་ཝའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་མདུན་ཐང་གི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཞབས་སྟེགས་ཞབས་ཆག་ཐོག་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་འཕྱར་ནས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཡོད་པ་རེད། སླར་ཡང་ཁོང་གིས་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་དང་འབྲེལ་ནས་ད་ལྟའི་ཆར་ཉམ་ཆུང་རོགས་རམ་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་ཞེས་པ་ཆེད་འཛུགས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་མིའི་གཞི་ཆགས་ཁུལ་དུ་ཉམ་ཐག་བོད་མི་བགྲེས་སོང་ཁག་ལ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་དོན་གཉེར་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།