བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས།

རྩིས་ལོ་ ༢༠༢༣་༢༤ ལོའི་ཕྱོགས་བསྡོམས་མ་དངུལ་ས་ཡ་ ༣༠༣༤ ལྷག་ཙམ་གཏན་འབེབས་གནང་སྟེ་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་ལྔ་པ་མཇུག་སྒྲིལ།

གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ལས་ཉིན་ལྔ་པ་ཡོངས་རྫོགས་མང་ཚོགས་རྩིས་ཁྲའི་ཚོགས་ཆུང་གི་སྙན་ཐོར་བཏང་ཡོད།

རྒྱལ་ཚོགས་སུ་བོད་མིའི་སྐུ་ཚབ་ཀྱི་གསུང་བཤད་ལ་རྒྱ་ནག་གིས་བར་འཚང་།

༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཚེ་དཔག་མེད་དྭངས་མ་བཅུད་འདྲེན་གྱི་སྒོ་ནས་བརྟན་བཞུགས་བསྟར་འབུལ་ཞུས་སོང་།

རྒྱ་ནག་ལ་འགན་འཁུར་ཡོད་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས་ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་ཐོག་ཟུར་ཚོགས།

དེ་རིང་གི་ཉིན་མོ་འདི་ནི་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཕྱི་ཚེས་ ༡༠ ཉིན་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སར་ཆོལ་གསུམ་བོད་མི་སེར་སྐྱ་ཁྲི་ཕྲག་བརྒལ་བས་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙན་འཛུལ་ལ་ཞི་བའི་སྒེར་ལངས་གནང་སྟེ་མི་ལོ་ ༦༤ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་གྱི་ཉིན་མོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་ལྟར་བཞུགས་སྒར་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Mikuláš Peksa ལགས་དང་། དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་མེཀ་སི་ཀོའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Salvador Caro Cabrera ལགས། ལི་ཐུ་ནི་ཡའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Arunas Valinskas ལགས། ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་ཡོངས་མང་གཙོ་ཐེབས་རྩའི་གཙོ་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ Damon Wilson ལགས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་མཛད་གཙོ་རྣམ་པ་དང་། ལྷན་ཁང་ཁག་གི་དྲུང་ཆེ་ཆུང་རྣམ་པ་དབུས་སྲི་ཞུ་བ་རྣམས། དེ་བཞིན་ས་གནས་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་བཅས་ལྷན་ཞུགས་ཐོག་ད་བར་བོད་དང་བོད་མིའི་རྩ་དོན་སླད་ལུས་སྲོག་ལོངས་སྤྱོད་དང་བཅས་པ་བློས་བཏང་གནང་མཁན་རྒྱལ་གཅེས་དཔའ་བོ་དཔའ་མོ་ཡོངས་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུས་པ་དང་སྦྲགས། བོད་མིའི་ངོས་ནས་གཉིས་སྨན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་གཞིར་བཟུང་བོད་ཀྱི་མ་འོངས་གནས་བབས་ཐད་རྒྱ་ནག་དང་གོ་བསྡུར་སྦྱངས་བཤད་ཞུ་རྒྱུ་གྲ་སྒྲིག་ཨང་སར་ཡོད་ཅེས་གསུངས་པར་མ་ཟད། བོད་མི་རིགས་རྩ་མེད་གཏོང་བའི་རྒྱ་དམར་གཞུང་གི་ནོར་འཁྲུལ་སྲིད་བྱུས་འཕྲལ་དུ་མཚམས་འཇོག་དང་ཡོ་བསྲང་ཡོང་བའི་སྐུལ་འདེབས་གནང་ཡོད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་བོད་ནང་གི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་ཞིབ་རྒྱས་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་གཞིར་བཟུང་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་བོད་ཀྱི་མ་འོངས་གནས་བབས་སྐོར་གོ་བསྡུར་སྦྱངས་བཤད་བརྒྱུད་གཉིས་མོས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཞིག་རྙེད་པའི་རེ་བ་འཆང་བཞིན་པ་དང་། དེ་ཡང་ཕན་ཚུན་འདྲ་མཉམ་དང༌། བརྩི་མཐོང་མཛའ་མཐུན། བོད་རྒྱ་གཉིས་ཕན། རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་བཅས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་བརྒྱུད་གོ་བསྡུར་སྦྱངས་བཤད་བྱ་རྒྱུར་གྲ་སྒྲིག་ཨང་བསར་ཡོད་ཅེས་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག བོད་མི་རིགས་རྩ་མེད་གཏོང་བའི་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་གི་ནོར་འཁྲུལ་སྲིད་བྱུས་འཕྲལ་དུ་མཚམས་འཇོག་དང་ཡོ་བསྲང་ཡོང་བའི་སྐུལ་འདེབས་གནང་སོང་། སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ལ་ཁ་བྲལ་རིང་ལུགས་པ་སོགས་བསྙོན་འཛུགས་དང་། མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གི་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་སྨན་གྱི་མཛད་འཕྲིན་ལ་བར་དུ་གཅོད་པའི་གཏམ་སྤྱོད་སྤེལ་རིགས་ལ་ངོ་རྒོལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་གནང་བ་དང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་བོད་མི་རིགས་དབར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་། ད་ཡོད་གནས་སྟངས་ངོ་མར་དྲང་ཕྱོགས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་གསལ་པོ་བྱེད་མ་ཐུབ་ཚེ། བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་བའི་དོན་དམ་གྱི་ལྡེ་མིག་བརླགས་ཉེན་ཡོད་པའི་ཉེན་བརྡ་བཏང་ཡོད། དེ་བཞིན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་མཁན་པོ་བསོད་ནམས་བསྟན་འཕེལ་མཆོག་གིས་བོད་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ལུས་སྲོག་ལོངས་སྤྱོད་དང་བཅས་པ་བློས་གཏོང་གནང་མཁན་རྒྱལ་གཅེས་དཔའ་བོ་དཔའ་མོ་རྣམས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་དང་མཛད་རྗེས་ལ་རྗེས་དྲན་གུས་འདུད་ཞུས་པར་མ་ཟད། བོད་དོན་གྱི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་སུ་གྲོས་མོལ་ལ་བོད་མིའི་ངོས་ནས་ཆོད་སེམས་ལ་འགྱུར་བ་གང་ཡང་མེད་སྟབས་རྒྱ་གཞུང་གི་དབང་འཛིན་པ་ཚོས་གོ་སྐབས་དམ་འཛིན་གྱིས་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་མྱུར་དུ་མཐུད་དགོས་པའི་ནན་སྐུལ་གནང་སོང་། ལྷག་དོན་༸རྒྱལ་བའི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་བླ་མའི་ཡང་སྲིད་ཕེབས་ཕྱོགས་ནི་བླ་མ་རང་ཉིད་གང་དེར་ཡོད་པ་ལས་གཞན་སུ་ཞིག་གིས་བཙན་ཤེད་བྱ་ཡུལ་མེད། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཐད་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་སྔ་རྗེས་བཀའ་སློབ་གསལ་པོ་ཕེབས་ཡོད་པའི་ནང་དོན་ལ་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྱོན་ནས་དེ་ལྟར་བརྩི་འཇོག་ཞུ་ངེས་ཆགས་ཡོད་པ་གསུངས་པར་མ་ཟད། བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་བར་གལ་འགངས་ཆེ་ཤོས་ནི་བོད་པ་རང་ཉིད་ཀྱིས་འགན་ཁུར་དགོས་པས་གཞིས་བཞུགས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་དང་། ལྷག་བསམ། ཆོད་སེམས་བཅས་རི་ལྟར་ཡོད་པ་དང་། བཙན་བྱོལ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ཐུགས་རྗེ་བཀའ་དྲིན་དང་། རང་དབང་མང་གཙོའི་ཁེ་དབང་ལོངས་སུ་སྤྱད་དེ་བོད་ཀྱི་བདེན་པའི་འཐབ་རྩོད་ཐད་ངོ་གནོང་མི་དགོས་པ་ཞིག་བྱ་དགོས་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གི་གལ་ཆེན་ཡིན་ཞེས་གསུངས་ཡོད། དེ་རིང་གི་མཛད་སྒོ་ཐོག་བོད་མིར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཞུ་བར་ཕེབས་པའི་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Mikuláš Peksa ལགས་དང་དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་མེཀ་སི་ཀོའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Salvador Caro Cabrera ལགས་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་དབུས་པའི་ལི་ཐུ་ནི་ཡ་དང་མེཀ་སི་ཀོའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ཀྱིས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་གསུང་བཤད་གནང་སོང་། ལྷག་པར་དུ་སྐབས་དེར་ལྕམ་ Juliata Mehea Ibanis ལགས་ཀྱིས་མེཀ་སི་ཀོ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པས་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་སྒྲོག་སྦྱང་གནང་བའི་ནང་༸རྒྱལ་བའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་བདག་དབང་དང་འགན་ཁུར་ཡོངས་རྫོགས་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་བོད་མི་མང་ཚོགས་ལ་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་བ་དང་སྦྲགས། དེའི་ཐོག་གཞུང་སྒེར་སུ་འདྲ་ཞིག་ནས་ཐེ་བྱུས་སོགས་བྱས་ཚེ་དེར་ངོས་ལེན་རྩ་བ་ནས་མེད་ཅེས་གསུངས་ཡོད། དེ་རིང་སྔ་དྲོ་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་མཛད་སྒོ་གྲུབ་མཚམས་སུ་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་ཐུན་མོང་གི་གོ་སྒྲིག་འོག་ས་གནས་མི་མང་ཚོས་གཙུག་ལག་ཁང་ནས་དྷ་ཤོད་བར་སྐད་འབོད་དང་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཡོད།

དེ་རིང་ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༠ སྟེ་བོད་མིས་རང་དབང་སྒེར་ལངས་ཀྱི་ཉིན་མོར། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྐུ་མགྲོན་དུ་ཕེབས་པའི་ཡོ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་དང་ལི་ཐུ་ནི་ཡ། དེ་བཞིན་མེཀ་སི་ཀོའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་བཅས་ནས་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་མཇལ་ཁ་ཞུས་པ་དང་འབྲེལ། ཉིན་རྒྱབ་ཕྱག་ཚོད་ ༢།༣༠ ཐོག བོད་དང་བོད་མིའི་གནད་དོན་ཐོག་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་མཚོན་ཆེད་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་སྲིད་སྐྱོང་ཚོགས་ཁང་དུ་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མཐུན་འགྱུར་འོག་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཞིག་བསྐོང་ཚོགས་གནང་སོང་། སྐབས་དེར་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Mikulas Peksa ལགས་ཀྱིས་ད་རེས་གོ་སྐབས་དེའི་བརྒྱུད་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་གཙོས་པའི་བོད་ཀྱི་བསྟི་གནས་ཁང་སོགས་རྒྱུས་ལོན་བྱ་རྒྱུ་གོ་སྐབས་བྱུང་སོང་བ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་ནང་གི་གཞི་རྩའི་རང་དབང་སོགས་མེད་པའི་ཛ་དྲག་གི་གནད་དོན་ཐོག་གོ་བསྡུར་བྱུང་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་། དེ་བཞིན་མེཀ་སི་ཀོའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Salvador Caro Cabrera ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་དེ་ཉིད་བོད་ཙམ་མ་ཡིན་པར་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་དཀའ་ངལ་ཅན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། རྒྱ་ནག་གཅིག་གི་སྲིད་བྱུས་ཞེས་པ་དེ་དཀའ་ངལ་འབྱུང་གཞིའི་སྲིད་བྱུས་ཤིག་ཡིན་པ་གསུངས་ཡོད། མ་ཟད་ཁོང་གིས་རྒྱལ་བའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་དེར་རྒྱ་ནག་གི་ཐེ་བྱུས་བྱེད་པའི་དབང་ཚད་མེད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག ང་ཚོས་བོད་དོན་ཆེད་མུ་མཐུད་རོགས་སྐྱོར་གནང་རྒྱུ་དམ་བཅའ་བརྟན་པོ་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སོང་། ལི་ཐུ་ནི་ཡའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Arunas Valinskas ལགས་ཀྱིས་ད་རེས་གོ་སྐབས་འདིའི་བརྒྱུད་ནས་བཙན་བྱོལ་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ནས་མང་གཙོ་དང་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཚགས་ཚུད་དེ་དག་མཐོང་དུས་དགའ་པོ་བྱུང་སོང་ཞེས་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ། ལི་ཐུ་ནི་ཡ་ཡང་དེ་སྔ་ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ལྟར་གྱུར་ཡོད་པ་སེམས་ཚོར་ཆེན་པོ་ཡོད་ཅེས་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་དེ་མུ་མཐུད་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་གླེང་སློང་བྱ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་གསུངས་སོང་། གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་དེའི་ཐོག་འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གི་གསར་འགོད་པས་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཁོང་རྣམས་པར་དེ་རིང་གི་ཉི་མོ་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱ་ནག་ལ་བརྡ་ལེན་ཇི་ཡོད་ཅེས་བཀའ་འདྲི་ཞུས་སྐབས། ཁོང་རྣམ་པས་རྒྱ་ནག་གི་འགོ་ཁྲིད་རྣམས་ནས་ཤེས་དགོས་པ་ཞིག་ལ་བོད་མི་རྣམས་ལ་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་། བོད་མི་སྒྲིག་འཛུགས། དེ་བཞིན་ཆིག་སྒྲིལ་གྱི་ནུས་པ་ཡོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་མི་མང་གི་སེམས་ཤུགས་དེ་ནམ་ཡང་ཉམས་དམས་སུ་འགྲོ་གི་མ་རེད་ཅེས་བརྡ་ལེན་གནང་སོང་། རྩ་བའི་དེ་རིང་སྔ་དྲོ་བོད་མི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཡོ་རོབ་དང་ལི་ཐུ་ནི་ཡ། དེ་བཞིན་མེཀ་སི་ཀོའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ལ་མཇལ་ཁ་སྩལ་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་བྱིས་པའི་གནས་སྐབས་སུ་ང་ཚོ་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཆོས་ལུགས་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཤེས་ཀྱི་མེད་པར་ཕན་ཚུན་མཛའ་བརྩེ་ངང་གནས་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་བཀའ་སྩལ་དང་འབྲེལ། དེང་གི་ཆར་གོ་ལ་གཅིག་གྱུར་གྱི་འདུ་ཤེས་ངེས་པར་དུ་དགོས་པ་དང་། སྐབས་འགར་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཆོས་ལུགས་སོགས་ཀྱི་མིང་ཐོག་ནས་ཕན་ཚུན་གསོད་རེ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ནོར་བ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། གོ་མཚོན་བེད་སྤྱོད་བྱ་རྒྱུ་ངེས་པར་དུ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པའི་དུས་ལ་བསླེབས་ཡོད་སྐོར་བཀའ་སྩལ་དང་ཆབས་ཅིག འཛམ་གླིང་འདིའི་སྟེང་ཕན་ཚུན་གཉེན་སྤུན་གྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་པའི་ཐོག་མཉམ་གནས་བྱ་དགོས་གལ་ཡིན་པའི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་སྩལ་ཡོད། དེ་བཞིན་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཁོང་རྣམ་པས་དེ་རིང་བོད་མི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་མཇལ་ཁ་དང་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་ཞུས་པ་སྐལ་བ་བཟང་པོ་བྱུང་ཞེས་གསུངས་ཡོད།

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་གསུམ་བརྒྱད་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་མཆོད་འབུལ་ཐོག་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་གཅེས་དཔའ་བོ་ཕོ་མི་རྣམས་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་ཞུས་པ་དང་ཆབས་ཅིག སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཉེ་ལམ་ཕྱག་མོ་སྐྱོན་པའི་སྐབས་རྟགས་དང་མཚན་མ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་ལྟར་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་བོད་དང་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཆིབས་བསྒྱུར་མཛད་རྒྱུར་ཐུགས་རེ་མཛད་བཞིན་འདུག་སྟབས་བོད་མི་ཀུན་གྱིས་ཐུགས་འགན་ཆེས་བཞེས་ཀྱིས་ཧུར་ཐག་གནང་ཚེ་དེར་དོན་འབྲས་ངེས་ཅན་ཞིག་སོན་ཐུབ་པའི་རེ་བ་ཡོད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག ཁ་སང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༣ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༨ ཉིན་མོ་འདི་ནི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོར་བོད་མིའི་ཐོག་དྲག་གནོན་གྱི་ཁྲིམས་གཞི་བསྡམས་ནས་མནར་གཅོད་དང་གཉའ་གནོན། བཤུ་གཞོག་འོག་བོད་རིགས་རྒྱལ་གཅེས་སེར་སྐྱ་ཕོ་མོ་གྲངས་ལས་འདས་པ་ཞིག་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བ་དང་། ཉེས་མེད་ཁྲི་ཚོ་མང་པོ་འཛིན་བཟུང་གིས་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་བའི་དྲག་གནོན་བྱས་ནས་ལོ་ ༣༤ འཁོར་བའི་ཉིན་མོ་ཡིན་པ་ལྟར། བོད་མི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་དུས་ཚིགས་འདི་དང་བསྟུན་བོད་ནང་གི་རྒྱལ་གཅེས་པ་རྣམས་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་དང། ཁོང་རྣམ་པའི་རྗེས་ཤུལ་ནང་མི་སྤུན་ཉེ་རྣམས་ལ་སྐྱིད་སྡུག་མཉམ་མྱོང་གིས་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་དང་། ཁོང་རྣམ་པའི་མཛད་རྗེས་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུ་ཕྱིར་གཞུང་འབྲེལ་མཆོད་འབུལ་སྨོན་ལམ་ཞིག་ཚོགས་ཡོད། ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༨ ཉིན་གྱི་ཕྱེད་ཡོལ་ཆུ་ཚོད་ ༡༢ སྟེང་གངས་སྐྱིད་སྲིད་སྐྱོང་ཚོགས་ཁང་དུ་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་སྨོན་ལམ་དེའི་ཐོག་གནས་ཆུང་སྒྲ་དབྱངས་གླིང་གི་དགེ་འདུན་པ་ཁག་གཅིག་དབུ་བཞུགས་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་མཛད་གཙོ་རྣམ་པས་དབུས་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་རྣམ་པ་དང་། ལྷན་ཁང་ཁག་གི་དྲུང་ཆེ་ཆུང་རྣམ་པ། སྲི་ཞུ་ལས་བྱེད་བཅས་ཚང་འཛོམས་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་གསུམ་བརྒྱད་ཀྱི་དུས་ཚིགས་ངོ་སྤྲོད་དང་། དུས་ད་ལྟའང་བོད་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་དང་འབྲེལ་ནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་གནོད་འཚེ་དུ་མ་ཕོག་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ། བོད་མི་ཚེ་ལས་འདས་པ་ཡོངས་ལ་བསྔོ་སྨོན་དང་མནར་གཅོད་མྱོང་བཞིན་པ་རྣམས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཞུས་པ་དང་ཆབས་ཅིག རྒྱ་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ཡ་ལན་ཚད་ལྡན་ཞིག་བྱུང་ཚེ་ང་ཚོས་ད་ལྟའང་རྒྱ་ནག་ལ་འབྲེལ་བ་གནང་རྒྱུ་དང་བོད་རྒྱ་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐུབ་པའི་རེ་བ་བྱེད་ཡོད་ཅེས་སོགས་གསུངས་འདུག དེ་བཞིན་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཁ་སང་དང་དེ་སྔོན་ཚེས་བཅུ་གཟབ་གསོལ། མཇལ་ཁའི་སྐབས་སུའང་སྩལ་བའི་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་ཇི་ཕེབས་ལུང་འདྲེན་གྱིས། ༸གོང་ས་མཆོག་གིས་རྣམ་ཀུན་ནས་ལོ་གསར་ཚེས་གསུམ་ཉིན་ཟན་རིལ་བསྒྲིལ་གནང་མཛད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་ན་ནིང་ནས་མཚམས་བཞག་སྟེ་ཕྱག་མོ་སྐྱོན་བཞིན་པ་ལྟར། འདི་ལོ་ཕྱག་མོ་སྐྱོན་པའི་སྐབས་སུ་རྟགས་དང་མཚན་མ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་བྱུང་སྟེ་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་མགྱོག་མྱུར་བོད་དང་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཆིབས་བསྒྱུར་མཛད་ཐུབ་པར་ཐུགས་རེ་ཆེན་པོ་མཛད་བཞིན་ཡོད་པར་མ་ཟད། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་དུའང་འགྱུར་ལྡོག་ཆེས་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་སྟབས། འདིར་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་ཀུན་གྱིས་ཐུགས་འགན་ཆེས་བཞེས་ཀྱིས་ཧུར་ཐག་གནང་ཚེ་དེར་དོན་འབྲས་ངེས་ཅན་ཞིག་སོན་ཐུབ་པའི་རེ་བ་ཡོད་ལ། རེ་བ་དེ་མ་བརླག་པར་མུ་མཐུད་གནས་དགོས་གལ་ཆེ་བས་ཚང་མས་རྒྱ་ཆེ་སར་དགོངས་བཞེད་ཀྱིས་ཐུགས་སྨོན་གནང་རོགས་ཞེས་གསུངས་ཡོད། གཞི་རྩའི་ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༨ ཉིན་མོ་དེ་ནི།  ༡༩༨༩ ལོར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སར་བོད་མི་ཚོས་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་པོའི་དབང་སྒྱུར་སྲིད་བྱུས་ལ་མ་བཟོད་པར་ཞི་བའི་རྔམ་སྟོན་གནང་བར་བརྟེན་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྒྱལ་ས་ལྷ་སའི་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་ལ་དྲག་པོའི་བཀའ་རྒྱ་བསྡམས་ཏེ་བོད་མི་ཚོར་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་དྲག་གནོན་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་དབང་གིས་བོད་མི་མང་པོ་རྐྱེན་འདས་སུ་གྱུར་བའི་ཉིན་མོ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། འབྲེལ་ཡོད་པར་གྱི་བདག་དབང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས།

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་ G20 འབྱོར་ལྡན་རྒྱལ་ཁབ་ ༢༠ ཡི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་རྣམས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་འཚོག་བཞིན་པའི་དུས་སྐབས་དང་བསྟུན། དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཕྱི་དྲིལ་བཀའ་བློན་ནོར་འཛིན་སྒྲོལ་མ་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་ལྡི་ལི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་བློ་བཟང་ཤཱསྟྲི་ལགས་དང་དྲུང་ཆེ་བཅས་ནས་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ Jan Lipavsky ཇན་ལི་བྷ་སི་ཀེ་མཆོག་དང་ལྷན་མཇལ་འཕྲད་གནང་འདུག ལྡི་ལི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་དུ་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་ཚོགས་འདུ་དེའི་སྐབས་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་མཆོག་ནས་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་  Vaclav Havel མཆོག་གི་དགོངས་གཞི་ལྟར་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ངོས་ནས་བོད་དོན་ཐོག་དམ་པ་ཁོང་གི་དགོངས་གཞི་མུ་མཐུད་མཇུག་སྐྱོང་གནང་བཞིན་པ་དང་།  མ་འོངས་པར་ཡང་བོད་དོན་ཐོག་མུ་མཐུད་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རྒྱུའི་ཁས་ལེན་ཞུས་འདུག་པ་མ་ཟད།  ད་དུང་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པའི་དབར་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་གཞན་ཡང་བཀའ་མོལ་ལྷུག་པོ་བྱུང་ཡོད་འདུག གཞི་རྩའི་ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་ཟུར་སྐུ་ཞབས་ Vaclav Havel ཝ་སི་ལབ་ཧ་ཝེལ་མཆོག་ནི་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་ཉེ་བའི་འཛམ་གླིང་གི་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་ཡིན་པའི་མ་ཟད།   སྲིད་འཛིན་དམ་པ་ཁོང་ནི་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དགོངས་གཞི་ཁག་ལ་ཡིད་སྨོན་དང་ཞལ་ཞེ་གཉིས་མེད་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་།   ལྷག་པར་དུ་སྲིད་འཛིན་དམ་པ་ཁོང་ཡང་ཅེག་མི་མང་གི་ངོས་ནས་དགའ་ཞེན་དང་བརྩི་བཀུར་ཆེན་པོ་ཞུ་ཡུལ་གྱི་དབུ་ཁྲིད་ཅིག་ཡིན་པ་རེད།   ཅེག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ Jan Lipavsky ཇན་ལི་བྷ་སི་ཀེ་མཆོག་ཐེངས་འདིར་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་ཉིན་གྲངས་གསུམ་རིང་གི་གཞུང་འབྲེལ་འཚམས་གཟིགས་སུ་ཆེད་ཕེབས་གནང་ཡོད་པ་དང་། འཚམས་གཟིགས་སྐབས་ Wion ཝི་ཡོན་གསར་ཁང་གི་བཅར་འདྲི་ཁྲོད། ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་ས་ཁུལ་དུ་ད་ལྟའི་ཆར་ཉེན་ཚབས་ཆེ་ཤོས་ནི་རྒྱ་ནག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་གར་དང་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོའི་མང་གཙོ་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀྱིས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་རྒྱ་ནག་གི་དཔལ་འབྱོར་དང་དྲག་པོའི་སྟོབས་ཤུགས་ལ་གདོང་ལེན་གནང་དགོས་གལ་སྐོར་གསུངས་བ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གིས་ཉེ་བའི་ཆར་འཕགས་བོད་མཐའ་མཚམས་སུ་རྒྱ་གར་ལ་དྲག་རྒོལ་བྱས་པའི་ལས་དོན་ཁག་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེ་གནང་འདུག པར་དབང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས།