གསར་འགྱུར།

ཁ་སང་ཁ་ན་ཊའི་ནང་གི་ The Globe and Mail ཞེས་པའི་གསར་ཤོག་ཐོག་གནས་ཚུལ་འཁོད་པའི་ནང་དུ། ཡུལ་དེའི་ Alberta མངའ་སྡེའི་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ Edmonton ཁུལ་དུ་ཆགས་པའི་ Alberta གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་གྱི་དབུས་པའི་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་བཞི་ལ་ཆེད་དུ་བཀའ་རྒྱ་བཏང་སྟེ། གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་དེ་དག་གིས་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་གཞུང་དང་འབྲེལ་བའི་ཡུལ་མི་བྱེ་བྲག་པའམ། ཡང་ན་ཚོགས་སྡེ་སུ་ལ་ཡང་འབྲེལ་བ་བྱེད་མཚམས་འཇོག་དགོས་བ་དང་།  གནད་དོན་དེ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུགཁ་སང་གི་བཀའ་རྒྱ་དེའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་མངའ་སྡེ་དེའི་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Alberta དང་། Calgary,lethbridge དེ་བཞིན་ Athabasca བཅས་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་བཞི་ཚུད་ཡོད་པ་དང་། ད་ཆ་ Alberta ནང་གི་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་ཁག་གི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་མེད་ལ་ཞིབ་འཇུག་ཞིབ་ཚགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་འཁོད་འདུག གསར་གནས་དེར་འཁོད་པའི་གནས་ཚུལ་ལྟར་ན། མངའ་སྡེའི་མཐོ་རིམ་གྱི་ཤེས་ཡོན་བློན་ཆེན་སྐུ་ཞབས་ Demestrios Nicolaides ལགས་ཀྱིས་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༢༠ ཉིན་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་དེ་དག་གི་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ལ་གློག་འཕྲིན་ཞིག་བཏང་སྟེ། ཉིན་གྲངས་ ༩༠ ནང་ཚུད་དུ་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་ཁག་གིས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་བཞག་པའི་གྲོས་མཐུན་ཅི་ཡོད་དང་། དེ་བཞིན་ཞིབ་འཇུག་ཐད་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ། གཞན་ཡང་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་དང་འབྲེལ་བའི་ དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཅི་ཡོད་ཡོངས་རྫོགས་ཞིབ་ཚགས་ཀྱིས་སྙན་ཐོར་ཕབ་འབྲི་བྱས་ཏེ་གོང་རིམ་ལ་འབུལ་དགོས་བར་སྐུལ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོང་གིས་ཁུལ་དེའི་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་ཁག་དང་རྒྱ་ནག་གི་བཟོ་ཚོང་ཁང་དང་སྲིད་གཞུང་དང་འབྲེལ་བའི་སྡེ་ཚན་སོགས་ཀྱི་བར་དུ་འབྲེལ་འདྲིས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་དང་ཁྱབ་རྒྱ་ཅི་ཡོད་སོགས་ཀྱང་ཞིབ་ཚགས་ཀྱིས་འདྲི་གཅོད་བྱས་ཡོད་པར་གསལ་འདུག ཁོང་གིས་ད་དུང་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་དེ་དག་ནས་སྙན་ཐོའི་ནང་རང་ཉིད་དང་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་ལམ་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཞིབ་ཕྲ་ཙམ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་འབྲེལ་ཐག་བཅད་ཟིན་པའི་རྗེས་ཤུགས་རྐྱེན་ཅི་བྱུང་སོགས་ཀྱང་བཀོད་དགོས་པར་བཀོད་ཁྱབ་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་ཟླ་བ་འདིའི་ཟླ་འགོར། The Globe and Mail གསར་ཁང་གིས་ Alberta གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ཁག་གིས་ཁུལ་དེར་འཐབ་བྱུས་ཀྱི་གལ་གནད་ལྡན་པའི་འཕྲུལ་ལས་གསར་གཏོད་ཀྱི་རིགས་དང་སྐྱེ་ཁམས་འཕྲུལ་ལས། གཞན་ཡང་རྩོལ་ཤུགས་འཕྲུལ་ལས་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་མཉམ་ལས་ཀྱི་ལས་གཞི་མང་དག་ཅིག་གཉེར་བཞིན་ཡོད་པའི་ཐད་ནས་གནས་ཚུལ་བསྡུ་སྒྲིག་བྱས་པར་བརྟེན་ནས། ད་ཆ་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་དེ་དག་དང་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་ལམ་གྱི་ཐད་ནས་འདྲི་རྩལ་བྱེད་འགོ་ཚུགས་པ་ཞིག་རེད་འདུག སྤྱིར་རྒྱ་ནག་གིས་འདས་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ནས། རྒྱལ་མཚམས་རྒྱ་བསྐྱེད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་ཤུགས་ཆེན་བྱེད་འགོ་ཚུགས་པའི་ཁྲོད།  རྒྱ་ནག་དང་ས་འབྲེལ་ཡོད་པའི་མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་རྒྱ་བསྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་ཡང་ཚོང་ལས་དང་འཕྲུལ་ལས་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་འབྲེལ་ལམ་རྒྱ་ཆེར་གཏོང་བཞིན་པ་དང་། ལྷག་པར་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་བརྒྱུད་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་སྐོང་ཐབས་བྱེད་པ་དང་། བོད་དང་ཤིན་ཅང་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་འཁྱོགས་བརྗོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྣང་བརྙན་སྐྲུན་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྟེན། བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པ་གཙོ་བོར་གྱུར་བའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་འགོ་ཁྲིད་འོག འདས་བའི་ལོ་གཅིག་གཉིས་ཤིག་གི་ནང་དུ། ནུབ་གླིང་ཁུལ་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་བརྒྱ་ཕྲག་སྒོ་བརྒྱབ་སྟེ། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་གི་སྣང་བརྙན་དངོས་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་དམར་རྗེན་དུ་ཐོན་བཞིན་པ་རེད་འདུག

གཏོང་ཕོད་ཅན་གྱི་བོད་མི་ཚེ་དབང་སྟོབས་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་ཁོང་གི་ཚ་མོ་བརྒྱུད་ནས་བྱང་ཨ་རིའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་གི་ཁེ་མེད་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་ཐེབས་རྩ་ཁང་གི་མིང་ཐོག་དུ་ཨ་སྒོར་༨༨༠༠༠༠ ལྷག་ཙམ་ཞལ་འདེབས་གནང་ནས་མི་རིགས་ཀྱི་དུང་ཞེན་དང་བརྩེ་བ་མཚོན་པར་གནང་འདུགབོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཀྱི་དྲ་གནས་ཐོག་འཁོད་པར་གཞིགས་ན། སྐུ་ཞབས་ཚེ་དབང་སྟོབས་རྒྱལ་ལགས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་རང་ཤག་ཏུ་ནང་མི་གཉེན་འབྲེལ་གྱི་དྲུང་དུ་དགོངས་པ་རྫོགས་ཡོད་པ་དང་། བྱང་ཨ་རིའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་གི་ལས་བྱེད་ཡོངས་དང་དེབ་སྐྱེལ་ཚོགས་པའི་འགན་ལྷན་ཐུན་མོང་གིས་ཚེ་འདས་ཁོང་གིས་གཏོང་ཕོད་ཀྱི་ཞལ་འདེབས་ཕོན་ཆེན་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་གྲངས་མེད་ཞུས་འདུག སྐུ་ཞབས་ཚེ་དབང་སྟོབས་རྒྱལ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༩ ལོར་བོད་དུ་འཁྲུངས་ཤིང་ཕྱིས་སུ་རྒྱ་གར་དུ་སློབ་སྦྱོང་གང་འཚམས་ཤིག་གནང་རྗེས། ཕྱི་ལོ་༡༩༦༦ ལོར་ཤེས་རིག་བཀྲ་བའི་སློབ་མ་ཁག་ཅིག་དང་མཉམ་ཨ་རིའི་ལྷོ་ཀེ་ལི་ཕོར་ཎི་ཡའི་རེདྲ་ལེནདྲ་གཙུག་ལག་སློབ་ཆེན་གྱི་ནང་དུ་བདམས་གསེས་ཀྱིས་ཁུལ་དེར་སློབ་སྦྱོང་གནང་བ་བརྒྱུད་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ལོར་ཀོ་ལོ་རེ་ཌོ་མངའ་སྡེའི་ས་གནས་ཌན་ཝར་ཕེབས་ཏེ་ EVEREST IMPORT ཞེས་པའི་ཚོང་འཁོས་སྡེ་ཚན་ཞིག་གསར་འཛུགས་མཛད་དེ་རྒྱ་གར་དུ་སོ་སོའི་ཕ་མ་སྤུན་མཆེད་ལ་རོགས་ཕན་གཟིགས་རྟོགས་གནང་བ་དང། ༢༠༡༣ ལོ་ནས་རྒས་ཡོལ་གནང་སྟེ་ལྷོ་ཀེ་ལི་ཕོར་ཎི་ཡར་གནས་སྤོས་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་དམ་པ་ཁོང་ཉིད་སྐུ་ཚེ་འཕེན་པ་མ་རྫོགས་ཀྱི་སྔོན་དུ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་བྱང་ཨ་རིའི་སྐུ་ཚབ་གཅོད་ལ་ཞལ་པར་ཐོག་ཇི་དགེའི་བརྩད་གཅོད་གནང་ཞིང་། ཁྲིམས་རྩོད་ལས་ཁང་བརྒྱུད་ཁྲིམས་མཐུན་ཞལ་ཆེམས་གན་ཡིག་འཇོག་གནང་མཛད་པའི་ནང་ཁོང་གི་སྡོད་ཁང་དང་དངུལ་ཁང་ནང་དངུལ་འབབ་ཡོད་པ་རྣམས་དམ་པ་ཁོང་གི་དྲིན་ཆེན་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱི་མིང་ཐོག་ནས་བོད་མི་ཉམས་ཐག་རྒན་གཅོང་རིགས་ཀྱི་ངལ་སེལ་སླད་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་གཙོ་གྱུར་ཆོས་དང་། རིག་གཞུང་བཅས་སྲུང་སྐྱོབ་བཅས་སླད་སྨིན་གཏོང་ཡོང་ཐབས་གྲོན་གཏོང་དགོས་པའི་དགོངས་བཞེས་འོག  བྱང་ཨ་རིའི་ཐེབས་རྩར་ཞལ་འདེབས་འབུལ་ཕྱོགས་འཐུས་གཙང་ཡོང་ཐབས་ཀྱིས། ཁོང་གི་ཚ་མོ་བསྟན་འཛིན་སྒྲོལ་དཀར་སྒོ་རབ་ལགས་སུ་འགན་ཁུར་དགོས་པའི་མངགས་ཆ་བྱས་གནང་ཡོད་པ་ལྟར། ཚ་མོ་བསྟན་འཛིན་ས་སྒོ་རབ་ལགས་ནས་ཞང་པོའི་བཀའ་མངགས་ལྟར་ཁྲིམས་ལས་ཁང་དང་ལྷན་དུ་སྡོད་ཁང་ཚོང་བསྒྱུར་དང་དངུལ་འབབ་ལྷག་འཕྲོས་ཇི་ཡོད་བྱང་ཨ་རིའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་དུ་རྩིས་འབུལ་བྱུང་བར་སྐུ་ཚབ་དོན་ཁང་གིས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་ཀྱིས་ཞལ་འདེབས་ཀྱི་གནང་སྒོ་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་མཐའ་ཐག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་སྙན་གསེང་ཞུས་ཡོད་པར་འཁོད་འདུག དེ་བཞིན་སྐུ་ཚབ་དོན་ཁང་གིས་བཏང་བའི་གནས་ཚུལ་གྱི་ནང་དུ། དམ་པ་ཁོང་གིས་གཏོང་ཕོད་ཆེན་པོའི་གནང་ཕྱོགས་དེ་ནི་རང་མི་རིགས་ལ་ལར་ཞེན་ཆེ་ཞིང་། བོད་མིའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྐད་ཡིག་བཅས་སྲུང་སྐྱོབ་གལ་ཆེ་ངོས་འཛིན་གནང་མཁན་རྒྱལ་གཅེས་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་དང་སྦྲགས་དམ་པ་ཁོང་དལ་འབྱོར་རྟེན་བཟང་ཐོབ་པའི་སྨོན་འདུན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་ལུགས་གསལ་འདུག

ཁ་སང་གི་གཟའ་མཇུག་སྟེ། རྒྱ་ནག་གི་བཙན་དབང་གི་འོག་ཏུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོའི་ཟླ་བ་ལྔ་བའི་ཚེས་ ༢༣ ཉིན་ཆིངས་ཡིག་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་བཞག་པའི་ཉིན་ནག་གི་ཉིན་མོ་དང་བསྟུན། ཨ་རིའི་ཧྥི་ལ་ཌ་ཧྥེ་ཡའི་ (Philadelphia)རང་བཙན་ཚོགས་ཁང་ནས་རྒྱལ་ས་Washington DC བར་རང་བཙན་གོམ་བགྲོད་ལས་འགུལ་དབུ་འཛུགས་གནང་འདུག ལས་འགུལ་གྱི་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ཏུ། རྒྱ་ནག་གི་བཙོན་འོག་ཏུ་མི་ལོ་བཅོ་ལྔ་ལྷག་བཙོན་དུ་ཚུད་པའི་རྒྱལ་གཅེས་དཔའ་བོ་དང་། བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཟུར་པ། ཞེ་བོ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་དང་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་རྟའུ་བློ་བཟང་སྦྱིན་པ་ལགས་གཉིས་ཀྱི་གཙོ་བྱས་པའི་ཧྥི་ལ་ཌ་ཧྥེ་ཡའི་བོད་རིགས་ཚོགས་པ་དང་། ནིའུ་ཡོག་ནིའུ་ཇར་སིའི་ས་གནས་གཞོན་ནུ། བོད་རྒྱལ་ཡོངས་རང་བཙན་ལྷན་ཚོགས དེ་བཞིན་ཨ་རི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་སོགས་ཐུན་མོང་གིས་ཉམས་ཞུགས་གནང་ཡོད་པ་དང་། ལས་འགུལ་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་བཙན་འཛུལ་ལ་ངོ་རྒོལ་དང་བོད་རང་བཙན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོང་ཐབས་ཆེད་སྤེལ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཉིན་གྲངས་བཅུའི་རིང་གི་ལས་འགུལ་དེ་ནི་བོད་མི་བོད་མི་དྲུག་གིས་རྩ་འཛུསག་གནང་བ་གནང་བ་ཞིག་རེད་འདུག གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དང་འབྲེལ་བའི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཀྱི་བསྒྲགས་ཡིག་ནང་དུ། ལས་འགུལ་དེ་ཨ་རིའི་ཧྥི་ལ་ཌ་ཧྥེ་ཡའི་རང་བཙན་ཚོགས་པའི་མདུན་ཐང་དུ་སྤེལ་དོན་ནི། ཨ་རིའི་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ནང་དུ་ས་གནས་དེར་དམིགས་བསལ་གྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་ཡོད་པ་ལྟར། ཐེངས་འདིའི་རང་བཙན་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དེར་ཡང་ཨ་རིའི་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་དམིགས་བསལ་བ་དེ་ནས་སྐུལ་སློང་ཐེབས་ཐབས་སུ་བདམས་ཡོད་སྐོར་དང་འབྲེལ་ནས། རང་བཙན་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དེའི་དམིགས་འབེན་གཙོ་བོ་ནི་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་རང་བཙན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོང་ཐབས་དང་། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ས་བཙན་བཟུང་བྱས་པར་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་ཐབས་ཡིན་པར་བསྒྲགས་འདུག དེ་བཞིན་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དབུ་འཛུགས་ཀྱི་མཛད་སྒོའི་སྐབས་སུ། ལས་འགུལ་བ་དོན་འགྲུབ་ལྷ་དར་ལགས་ཀྱིས་གཏམ་བཤད་གནང་བའི་ནང་དུ། འདི་ལོ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ས་ཞི་བའི་བཅིངས་གྲོལ་བཏང་ནས་མི་ལོ་བདུན་ཅུ་འཁོར་གྱི་ཡོད་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྟེང་ལ་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་འཁྱོགས་བརྗོད་གནང་གི་ཡོད་པ་དེར་མཐའ་གཅིག་གི་ཏུ་ངོ་རྒོལ་ཡོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་སྟོན་ཡ་དང་། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གི་གྲོང་ཁྱེར་ཝུ་ཧན་ནས་མཆེད་པའི་ཏོག་དབྱིབས་རིམ་ནད་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱོ་ཚོགས་ཧྲིལ་བོར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། ཨ་རིའི་ནང་དུ་ཆ་མཚོན་ནའང་མི་མང་འབུམ་ཕྲག་གི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་ཡོད་པ་དེའི་འགན་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་ནག་ལ་ཡོད་པར་བསྒྲགས་པ་དང་ལྷན་དུ། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་དེ་ནི་ཞི་བདེ་དང་རང་དབང་མཚོན་བྱེད་ཅིག་ཡིན་པར་བརྟེན། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོའི་དགུན་དུས་ཀྱི་ཨོ་རྩལ་དེ་རྒྱ་ནག་ཏུ་འཚོགས་རྒྱུའི་འོས་བབ་མེད་པར་རྩེད་འགྲན་དེ་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་དགོས་བ་སོགས་ཀྱི་གཏམ་བཤད་གནང་འདུག  དེ་བཞིན་དོན་འགྲུབ་ལྷ་དར་ལགས་ཀྱིས་ཁ་སང་གི་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ཡུལ་དངོས་ཀྱི་ཉམས་མྱོང་ཟིན་བྲིས་སུ་བཏང་བའི་ནང་དུ། རྒྱ་ནད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སོགས་ལ་བརྟེན། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་རྒྱ་ནག་ལ་དོ་སྣང་ཆེ་བའི་གནས་ཚུལ་དེ་ང་ཚོའི་གོ་སྐབས་ཡིན་པ་ལྟར། སྔོན་མ་ནང་བཞིན་མ་ཡིན་པར། དེ་རིང་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་བཀྲམས་སྐབས། ཨ་རིའི་མི་མང་གི་ཁྲོད་ནས། དོ་སྣང་སྔར་ལས་ཆེ་ཞིང་། ཡིག་ཆ་ལེན་སྐབས། ཕར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་དུས། ཚུར་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ལབ་པ་སོགས། ཡིག་ཆ་ཧ་ཅང་ཕོན་ཆེ་འགྲེམས་སྤེལ་ཐུབ་པ་བྱུང་སོང་བ་ནི། དེ་རིང་ལས་འགུལ་འདིའི་རེ་བའི་ཆ་ཤས་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་འགྲུབ་ཀྱི་ཡོད་པའི་དགའ་ཚོར་བྱུང་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག སྤྱིར་ཁ་སང་གི་ལས་འགུལ་དེའི་ཐོག ཁ་ན་ཊ་ནས་བོད་མི་ལས་འགུལ་བ་ sunny sonam ལགས་ཀྱང་མཉམ་བཞུགས་གནང་གི་ཡོད་ཀྱང་ཏོག་དབྱིབས་རྐྱེན་གྱིས་ཁོང་ཨ་རིར་ཕེབས་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་པ་ལྟར། ཁོང་གིས་ཁ་སང་ ཀེ་ན་ཀྲའི་ Niagra falls གྱི་ rainbow ཟམ་ཆེན་ནས་ Toronto གྲོང་ཁྱེར་བར་དུ་དེ་མཚུངས་ཀྱི་གོམ་བགྲོད་ལས་འགུལ་ཞིག་དབུ་འཛུགས་གནང་འདུག

སྐབས་ ༡༦ པའི་བོད་མི་མང་སྤི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་ ༡༠ ཐོག་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ་དུས་གཅིག་ལ་འཕོ་འགྱུར་བཏང་བའི་གནད་དོན་ལས་འཕྲོས་པའི་འཕྲོ་སྐྱོང་གི་ལས་དོན་སླད་འཚོགས་གཏན་འཁེལ་བའི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་འཕར་མ་དེ་ཕྱིར་འཐེན་དང་འབྲེལ་ཏེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་དང་པོའི་དགོངས་དོན་འོག་སྤྱི་ནོར་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དྲུང་ནས་ལམ་སྟོན་བཀའ་སློབ་ཞུ་རྒྱུར་ཐག་གཅོད་གནང་འདུག ཟླ་བ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༦ ཉིན་ཚོགས་དྲུང་ལས་ཁུངས་ནས་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་འཕར་མ་དེ་བཞིན་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༤ ཉིན་འཚོགས་གཏན་འཁེལ་ཡོད་སྟབས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པ་ཕྱི་ཚེས་ ༢༢ འགྱངས་མེད་ཐོག་བཞུགས་སྒར་རྡ་རམ་ས་ལར་འབྱོར་ཏེ་ཚོགས་དྲུང་ལས་ཁུངས་སུ་འབྱོར་ཐོ་འགོད་གནང་དགོས་པའི་བཀོད་ཁྱབ་བཏང་ཡོད་པ་དང་། ཁ་སང་འབྱོར་ཐོ་འགོད་པའི་སྐབས་སུ་ཁྱོན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ ༤༥ ནས་སྤྱི་འཐུས་ ༢༡ གིས་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་འཕར་མའི་ཐོག་ཚོགས་བཅར་ཐུབ་མིན་གྱི་དགོངས་ཞུ་ཕུལ་བ་དང་། དེ་བཞིན་སྤྱི་འཐུས་གཞན་ ༣ ནས་ཚོགས་བཅར་ཐུབ་མིན་གྱི་ལན་གསལ་མ་གནང་བ་བཅས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ལ་གཞིགས་ནས་ཁ་སང་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་རྣམ་པ་ལྷན་འཛོགས་ཐོག་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་ཞིག་ཚོགས་ཏེ་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་འཕར་མ་དེ་འཚོགས་སླད་སྤྱི་འཐུས་ཀྱི་རྩ་འབོར་གསུམ་ཆ་གཉིས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་ལོངས་ཀྱི་མེད་སྟབས་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་འཕར་མ་དེ་བསྐོང་ཚོགས་གནང་ཐབས་བྲལ་བའི་ཐག་གཅོད་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ་དུས་གཅིག་ལ་འཕོ་འགྱུར་བཏང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་བདམས་ཐོན་སྲིད་སྐྱོང་དང་སྐབས་ ༡༧ པའི་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་སྦྲེལ་པོའི་ལས་འཁུར་དམ་འབུལ་ཞུ་ཡུལ་མེད་པའི་གནས་སྟངས་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གསར་པ་བསྐོ་གཞག་གནང་རྒྱུ་དང་འབྲེལ་བའི་མི་སྣ་གསུམ་ལས་གྲུབ་པའི་འདེམས་སྒྲུག་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་ཀྱང་བསྐོ་གཞག་གནང་ཡོད་ཀྱང་། ཁ་སང་དགོང་དྲོ་ཙམ་ལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་བརྙན་འཕྲིན་ལས་རིམ་ཐོག་འདེམས་སྒྲུག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མི་བཀའ་ཟུར་ཚེ་རིང་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱིས་ཚོགས་ཆུང་ལ་ཁྲིམས་ཞིབ་པའི་འོས་མི་རག་མེད་པ་དང་། དེ་འབྲེལ་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༡༤ ཉིན་ལས་སྡོམ་སྙན་ཐོ་ཞིག་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ལ་ཕུལ་ཟིན་ཡོད་པ་གསུངས་འདུག གནས་སྟངས་དེ་དག་ཁྲོད་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ་འཕོ་འགྱུར་ལས་འཕྲོས་པའི་དཀའ་ངལ་ཁག་མུ་མཐུད་དེ་མུར་གནས་པ་དང་། རིང་མིན་བདམས་ཐོན་སྲིད་སྐྱོང་དང་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པ་དམ་འབུལ་ཞུ་ས་མེད་པར་འགྱུར་སྟབས། ཁ་སང་ལྷན་ཚོགས་གནང་བའི་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ཀྱི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་གནད་དོན་དེ་དག་སྐོར་གླེང་སློང་གང་བྱུང་ཡོད་མེད་དང་འབྲེལ་ཚོགས་གཞོན་མཆོག་ལ་ཞལ་པར་བརྒྱུད་རྒྱུས་ལོན་ཞུ་ཐབས་ཞུས་ཀྱང་འབྲེལ་བ་མཐུད་ཐུབ་པ་བྱུང་མ་སོང་བ་དེ་ལྟར་ཡང་། མཚན་མངོན་གསལ་གནང་འདོད་མེད་པའི་འབྲེལ་ཡོད་ཞིག་ནས་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ་དུས་གཅིག་ལ་འཕོ་འགྱུར་བཏང་བ་ལས་འཕྲོས་པའི་གནད་དོན་ཁག་དང་འབྲེལ་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་དང་པོའི་དགོངས་དོན་འོག་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་སྙན་སེང་དང་སྦྲགས་ལམ་སྟོན་བཀའ་སློབ་ཞུ་རྒྱུའི་མང་མོས་ཐག་གཅོད་བྱུང་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། རྩ་བའི་དེ་སྔ་ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པའི་ནང་ཚོགས་པའི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་ ༡༠ ཐོག་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ་དུས་གཅིག་ལ་འཕོ་འགྱུར་བ་ཏང་བ་དང་འབྲེལ་བའི་ངལ་བ་ཁག་སེལ་ཆེད་སྐབས་དེའི་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་པདྨ་འབྱུང་གནས་ལགས་ཀྱིས་ཕྱི་ཟླ་ལྔ་པའི་ནང་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་འཕར་མ་ཞིག་འཚོགས་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་ཡོད་ཀྱང་། ད་ལྟའི་ཆ་ལ་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་དང་ལྷག་པར་དུ་བོད་མི་སྒྲིག་འཛུགས་ཆགས་ས་ཧི་མཱ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ནང་ལ་ཏོག་དབྱིབས་རིམས་ནད་ཀྱི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་ཆེས་ཆེར་སོང་བར་བརྟེན། མངའ་སྡེའི་གཞུང་ནས་ཟླ་བ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢༦ བར་མི་མང་རྣམས་གང་བྱུང་ཕྱིར་བསྐྱོད་གནང་རྒྱུ་དང་། མི་ལྔ་ལས་ལྷག་པ་འདུ་འཛོམས་སོགས་མི་ཆོག་པའི་བཀའ་རྒྱ་བཏང་ཡོད་སྟབས། ད་རེས་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་འཕར་མ་ནས་དགོངས་ཞུ་གནང་མཁན་གྱི་སྤྱི་འཐུས་ཁག་ཅིག་ནས་ཚོགས་དུས་ལ་བཅར་བ་ཡིན་ན་ས་གནས་གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་དང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་དྲུག་པ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་དང༌། ཡུལ་ཁྲིམས་ལ་བརྩི་སྲུང༌ཞེས་པ་གཉིས་དང་འགལ་ཟླ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་གསུང་མཁན་བྱུང་འདུག དེ་བཞིན་ཁག་ཅིག་ནས་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་འཕར་མ་འཚོགས་རྒྱུ་དེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ཞེ་གཅིག་པ། སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་འདུ་འཕར་མ། ཞེས་པའི་དགོངས་དོན་ལྟར་བྱུང་མེད་སྟབས་ཚོགས་བཅར་ཞུས་མེད་ཅེས་གསུང་མཁན་འདུག་པ་མ་ཟད། ལ་ལ་ནི་ད་ལྟའི་རིམས་ནད་ཀྱི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་དང་འབྲེལ་བའི་དམ་དྲག་འོག་ཚོགས་བཅར་ཞུ་ཐུབ་མ་སོང་ཞེས་གསུང་མཁན་འདུག ད་ལྟའི་ཆ་ལ་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ་དུས་གཅིག་ལ་འཕོ་འགྱུར་བཏང་བའི་གནད་དོན་ལས་འཕྲོས་པའི་དཀའ་ངལ་ཁག་གཙང་སེལ་མ་ཐུབ་པར་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་སྙན་སེང་ལམ་སྟོན་ཞུ་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གནང་འདུག་ཀྱང་། དཀའ་ངལ་འདི་ཐོག་མར་བྱུང་སྐབས་ནས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་ཟུར་པ་དང་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཟུར་པ་རྣམས་ནས་ཁྲིམས་དོན་གྱི་གསལ་བཤད་དང་སྦྲགས་གྲོས་ཚོགས་སུ་བཞག་པའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་འཕོ་འགྱུར་གྱི་གྲོས་ཆོད་དེ་ཕྱིར་འཐེན་གནང་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་ཞུ་སྐུལ་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཉེ་བའི་ཟླ་ཤས་ཁྲོད་དུ་བཀའ་ཟུར་དང་སྲི་ཞུ་བ་ཟུར་པ། དེ་བཞིན་མང་ཚོགས་སྒེར་དང་ཚོགས་སྡེ་ཁག་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ནས་ཀྱང་ད་ལྟའི་དཀའ་ངལ་དེ་སེལ་ཐབས་སུ་གྲོས་ཚོགས་སུ་བཞག་པའི་གྲོས་ཆོད་དེ་ཕྱིར་འཐེན་གནང་རྒྱུ་དང་། དེ་བཞིན་ཕྱིར་བཤོལ་གནང་བའི་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ་གསུམ་འཕྲལ་དུ་ལས་བཅར་ཞུ་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་ཞུ་སྐུལ་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

སྐབས་ ༡༦ པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་བཅུ་པའི་ཐོག་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་རྣམ་པ་འཕོ་འགྱུར་བཏང་བའི་གནད་དོན་ལས་འཕྲོས་པའི་འཕྲོ་སྐྱོང་གི་ལས་དོན་ཁག་གི་སླད་ཐོག་མའི་འཆར་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༠ ཉིན་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་འཕར་མ་ཞིག་ཚོགས་རྒྱུའི་བཀོད་ཁྱབ་གནང་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་དང་ལྷག་པར་དུ་ཧི་མཱ་ཅལ་མངའ་སྡེ་ནང་གི་ཏོག་དབྱིམས་རིམས་ནད་ཀྱི་གནས་སྟངས་སོགས་ལ་གཞིགས་ཏེ་འཕར་འགྱངས་ཀྱིས་རིང་མིན་ཕྱི་ཚེས་ ༢༤ ཉིན་འཚོགས་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། ད་ཆ་གྲོས་ཚོགས་འཕར་མ་དེ་ཕྱིར་འཐེན་གནང་ཡོད་པ་རེད་འདུག རྩ་བའི་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་གྲོས་ཚོགས་ཕྱིར་འཐེན་གནང་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ད་ལྟའི་ཆར་ཁ་གསལ་གང་ཡང་ཡོངས་གྲགས་གནང་མེད་ཀྱང་། སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པ་དེ་རིང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༢ འགྱངས་མེད་ཐོག་བཞུགས་སྒར་དྷ་རྨ་ས་ལར་འབྱོར་ཏེ་ཚོགས་དྲུང་ལས་ཁུངས་སུ་འབྱོར་ཐོ་འགོད་གནང་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པའི་ཁྲོད་སྤྱི་འཐུས་ ༢༠ ལྷག་གིས་དགོངས་ཞུ་གནང་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་བཞིན་འདུག

རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་ཁུལ་རྨ་སྟོད་ཕྱོགས་སུ་རིམ་པ་ ༧་༤ ཅན་གྱི་ས་འགུལ་ཞིག་བརྒྱབས་ཏེ་ས་གནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁང་པ་རྡིབ་པ་དང་གཞུང་ལམ་ལམ་འགག་པ། ཟམ་པ་རྡིབ་པ་སོགས་བྱུང་བ་མ་ཟད་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཅིག་ཏུ་མི་གསུམ་གྱི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བ་དང་མི་ཉེར་བརྒྱད་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཕོག་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་འདུག ཁ་སང་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་གྱི་བོད་ནང་གི་ནམ་གུང་ཡོལ་ཆུ་ཚོད་༢་༤ སྟེང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མགོ་ལོག་ཁུལ་རྨ་སྟོད་རྫོང་ལ་སའི་གཏིང་རིམ་སྤྱི་ལེ་ ༡༧ གྱི་མཚམས་ནས་ཡོང་བའི་རིམ་པ་ ༧་༤ ཅན་གྱི་ས་ཡོམ་བྱུང་ཡོད་པ་དང་ས་ཡོམ་ཁྲོད་ཁང་ཁྱིམ་ ༡༩༢ ལྷག་ཙམ་ལ་གཏོར་སྐྱོན་ཐེབས་འདུག མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་སྲིད་གཞུང་དྲ་བའི་ནང་བཀོད་པར་གཞིགས་ན། དེ་རིང་ཚེས་ ༢༢ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོ་བར་དུ་རྨ་སྟོད་དང་རྨ་ཆེན་རྫོང་ཁོངས་ནས་བསྡོམས་པའི་ས་གནས་ཀྱི་མང་ཚོགས་བརྒྱད་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཡང་ཕོག་ཡོད་ཅིང་། མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁང་པ་དང་ཕྱུགས་ར་ཁག་ལ་རྡིབ་སྐྱོན་ཤོར་བ། དེ་བཞིན་དུ་ལམ་དང་ཟམ་པ་སོགས་ལ་ཡང་གཏོར་བརླག་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་འདུག མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་དཔོན་རིགས་མཱ་ཡུས་ཧུའུ་ཡིས་རྨ་སྟོད་རྫོང་མཁར་དང་མཛོ་རྒན་ར་བར་གྲོང་རྡལ། རྨ་ཆུ་ཡུལ་མཚོ་བཅས་ཀྱི་ཡོམ་ཤུགས་དང་། ཟི་ལིང་གི་ཡོམ་ཤུགས་ཅུང་ཆེ་བ་ལ། ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ནས་ས་ཡོམ་བྱུང་བ་ཚོར་ཐུབ་འདུག དེ་རིང་གི་སྔ་དྲོའི་ཆུ་ཚོད་ ༡༠་༥༠ བར་དུ་ཁྱོན་བསྡོམས་ས་ཡོམ་ཆུང་ངུ་ཐེངས་ ༤༥༣ བྱུང་བ་དང་། རིམ་པ་གསུམ་པའི་ཡན་ཐེངས་ ༤༥ དང་། རིམ་པ་བཞི་པའི་ཡན་ཐེངས་ ༨ རིམ་པ་ལྔ་པའི་ཡན་ཐེངས་ ༡ བཅས་བྱུང་བ་མ་ཟད་ཆེས་མཐོ་ཤོས་རིམ་པ་ ༥་༡ རེད་འདུག

རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་དེ་རིང་སླར་ཡང་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་བརྒྱུད་༡༩༥༡ནས་ད་བར་གྱི་བོད་བཅིངས་གྲོལ་དང་འཛུགས་སྐྲུན། དཔལ་འབྱོར་ཡར་རྒྱས་བཏང་ཡོད་ཚུལ་བཅས་བཤད་པ་མ་ཟད། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་དེ་རྒྱ་ནག་དབུས་གཞུང་གིས་ངོས་འཛིན་བཀའ་འཁྲོལ་ཐོག་ནས་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཚུལ་གྱི་འཁྱོགས་བཤད་བྱས་འདུགདེ་ཡང་རིང་མིན་ཕྱི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༣ ནི་དེ་སྔ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིར་བཙན་དབང་གི་འོག་ནས་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་ ༡༧ ཞེས་པར་མིང་རྟགས་བཀོད་དུ་བཅུག་པའི་ཉིན་མོ་ཞིག་དང་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཉིན་མོ་དེ་བོད་ལ་ཞི་བའི་བཅིངས་གྲོལ་བཏང་བར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་པའི་ཉིན་མོ་ཞིག་ལ་འཁེལ་གྱི་ཡོད་པ་དང་བསྟུན། དེ་རིང་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཚན་པས་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིང་དུ་བོད་དོན་སྐོར་ལ་སླར་ཡང་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་བྱས་པ་དང་ཆབས་ཅིག དེའི་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མི་གཙོ་བྱས་པའི་རྒྱ་ནག་མི་མང་ཡོངས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཅིག་སྒྲིལ་དང་རང་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་མུས་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཁ་བྲལ་རིང་ལུགས་པ་དང་རྒྱ་ནག་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་མཁན་ནུབ་ཕྱོགས་དཔུང་ཤུགས་དག་ལ་སྔར་ལྷག་གདོང་ལེན་ནན་པོ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་འདུག ཐེངས་འདིའི་ཡིག་ཆའི་ནང་རྒྱ་གཞུང་གིས་འདས་པའི་ལོ་ཡུན་ནང་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་༸གང་ཉིད་ཀྱི་རྗེས་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་དེ་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་དང་ཆིག་སྒྲིལ་ཡོང་བར་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་མཐུན་སྦྱོར་གང་ཡང་གནང་མེད་ལུགས་བཤད་ཡོད་པ་མ་ཟད། གལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་རྒྱལ་ཁབ་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་འོག་བོད་ཞི་བའི་བཅིངས་གྲོལ་བཏང་མེད་ཚེ། བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་མངོན་འདོད་རྣམས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་ཐབས་བྲལ་ཡོད་པ་དང་དེ་བཞིན་སྤྱི་ཚོགས་དང་ཁོར་ཡུག་སྲ་བརྟན་ཞིག་མེད་ཚེ་ས་ཁུལ་དེའི་དཔལ་འབྱོར་དང་རིག་གཞུང་། སྣོད་བཅུད་གང་ཡང་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་ཐབས་མེད་པའི་ཁར། མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་སྲ་བརྟན་དང་དེ་དག་ལ་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་མི་ཚེ་སྤྲོད་རྒྱུར་འགན་ལེན་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བ་ཡིན་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་ལོག་བཤད་བྱས་ཡོད་པ་རེད། ལྷག་པར་དུ་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོ་དེའི་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་དབུས་གཞུང་གི་བདག་དབང་འོག་ནས་ཁ་བྲལ་ཐབས་མེད་པའི་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་གལ་ཆེ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་པ་དང་ཆབས་ཅིག ལོ་རྒྱུས་ནང་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་ཕྲེང་ན་རིམ་གྱིས་དབུས་པའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཚད་མཐོའི་བླ་སྤྲུལ་ཡང་སྲིད་རྣམ་པ་གསེར་བུམ་དཀྲུགས་ཏེ་རྒྱ་ནག་དབུས་གཞུང་གིས་ངོས་འཛིན་བཀའ་འཁྲོལ་ཐོག་ནས་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་ཚུལ་བརྗོད་པ་མ་ཟད།རྒྱ་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ བར་དུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བླ་སྤྲུལ་ཡང་སྲིད་ཁྱོན་ ༩༢ ནང་པའི་རྒྱུན་སྲོལ་གྱི་ཆོ་གའི་སྒོ་ནས་ངོས་འཛིན་བཀའ་ཁྲོལ་སྤྲད་ཡོད་ཚུལ་ཡང་བཤད་འདུག འོན་ཀྱང་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་འགན་འཛིན་བསྟན་འཛིན་ལེགས་བཤད་ལགས་ཀྱིས་སྙན་ཐོ་དེར་དགག་ལན་ནན་པོ་བསྐྱོན་ཏེ། རྒྱ་གཞུང་ནས་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོ་བསྟུད་མར་བཏོན་ནས་བོད་ནང་ཡར་རྒྱས་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་ཀྱི་ལས་གཞི་མང་དག་བརྒྱུད་མང་ཚོགས་རྣམས་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་འཚོ་བ་རོལ་བ་བཞིན་པར་བསྐྱར་བཤད་ཡང་བཤད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་འདི་ནི་འཁྱོགས་བཤད་དྲིལ་བསྒྲགས་ཙམ་ཞིག་ལས། རང་སྐྱོང་དང་ཡར་རྒྱས་བཤད་བཞིན་པ་དེ་དག་དོན་དངོས་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཕན་ཐོགས་གང་ཡང་མེད་པ་མ་ཟད། དེའི་ནང་བོད་མིའི་མངོན་འདོད་གང་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་དྲི་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པར་ནན་བརྗོད་གནང་སོང་།དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ད་བར་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཞན་དང་མི་འདྲ་བར་བོད་དོན་སྐོར་འཁྱོགས་བཤད་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱིས་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་སྙན་ཐོའམ་ཡིག་ཆ་ཐེངས་ ༡༥ འདོན་སྤེལ་བྱེད་དགོས་དོན་གནད་འགག་སྐོར་དང་འབྲེལ་མ་འོངས་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བོད་དོན་ཐོག་གི་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་ཡིག་ཆ་འདོན་སྤེལ་བྱས་ཚེ་དེའི་ནང་ངེས་པར་ཕྱོགས་གཅིག་ཁོ་ནའི་གནས་ཚུལ་ཙམ་མིན་པར་བོད་རྒྱ་ཆེའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་མངོན་འདོད་སེལ་སྒྲུབ་ཐབས་་གལ་ཆེན་ཡིན་པའི་དགོངས་ཚུལ་བཏོན་སོང་། གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ཕྱི་ལོ་༡༩༩༢ནས་ད་བར་བོད་སྐོར་འཁོད་པའི་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོ་ཐེངས་༡༣འདོན་སྤེལ་དང་དེའི་ནས་གསར་ཤོས་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༢༧ ཉིན་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གིས་བོད་ནང་གི་དམངས་གཙོ་བཅོས་བསྒྱུར་གྱིས་མི་ལོ་དྲུག་ཅུ་ཞེས་པའི་དོན་ཚན་བཅུ་ཅན་གྱི་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་སྙན་ཐོ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཕྱི་དྲིལ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚན་པས་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་འཁྱོགས་བཤད་ལ་དགག་ལན་གནང་བ་དང་འབྲེལ། དོན་ཚན་གསུམ་གྱི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་གི་འཁྱོག་བཤད་ལ་ལན་འདེབས་གནང་ཡོད་པ་རེད།

ཡུ་རོབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ལཱི་ཐོ་ནི་ཡཱ་ཡི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ངོས་ནས་བོད་ཁུལ་དུ་རང་དབང་གི་རྟོག་ཞིབ་པ་རྣམས་བཀག་རྒྱ་མེད་པའི་ཐོག་ནས་མངགས་གཏོང་དང་། བོད་མིའི་དབུ་ཁྲིད་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་ལྷན་དུ་བོད་རྒྱ་གྲོས་མོལ་བྱེད་དགོས་བའི་སྐུལ་མ་གནང་འདུག་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་མང་རྩ་མེད་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུགདེའང་ལཱི་ཐོ་ནི་ཡཱ་ཡི་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཁ་ས་རེས་གཟའ་ཕུར་བུའི་ཉིན་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལྔ་ཆ་གསུམ་གྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོག་ནས་གྲོས་ཆོད་གྲོས་འཆར་ཞིག་གཏན་འབེབས་གནང་ཡོད་པ་དང་། གྲོས་ཆོད་དེ་བརྒྱུད་རྒྱ་གཞུང་ལ་༧གོང་ས་མཆོག་དང་ལྷན་གྲོས་མོལ་ཞུ་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་དང་ལྷན་དུ།་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞི་ཟེར་བ་དེ་ཕྱིར་འཐེན་གནང་དགོས་པ་མ་ཟད། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་ཞུ་སྐུལ་གྱིས་རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་མི་མང་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་ཡོད་པར་ཞིབ་འཇུག་གནང་དགོས་བ་དང་དེ་བཞིན་ཡུ་རོབ་སྤྱི་མཐུན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་འབྲེལ་ལམ་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་བྱེད་དགོས་བའི་འབོད་བརྡ་གསལ་བོར་བསྒྲགས་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ལ་མནར་གཅོད་དང་བཀག་སྐྱིལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས། ཨ་རི་གཞུངདང་དབྱིན་ཡུལ། དེ་བཞིན་ཁ་ན་ཊ་སོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཤིན་ཅང་ནང་ཡུ་གུར་མི་རིགས་རྩ་མེད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་རིགས་རྩ་མེད་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པའི་གླེང་གཞི་དེར་ངོས་ལེན་བྱས་མེད་པ་རེད། ཁ་ས ལཱི་ཐོ་ནི་ཡཱ་ཡི་གྲོས་ཚོགས་ནང་གྲོས་ཆོད་དེ་གཏན་འབེབས་གནང་སྐབས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་དབུས་སུ་སྲིད་བློན་དང་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་གཉིས་བཞུགས་ཡོད་ཀྱང་། ཁོང་རྣམས་གཉིས་ཀྱིས་གྲོས་ཆོད་དེར་འོས་ཤོག་གི་ལམ་ནས་ཆ་ཤས་བླངས་མེད་པ་རེད་འདུགགྲོས་ཚོགས་སུ་རྒྱ་ནག་དང་འབྲེལ་བའི་གྲོས་ཆོད་བསྣམས་མཁན། གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལྕམ་ Dovile Sakaliene ལགས་ཀྱིས་ང་ཚོས་མང་གཙོ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས། ང་ཚོ་བཙན་འཛུལ་གྱི་འོག་ཏུ་མི་ལོ་ལྔ་བཅུ་ལ་བསྡད་པའི་ཞེ་ནང་གི་མྱོང་བ་དེ་དག་ནམ་ཡང་བརྗེད་ཐབས་མེད་ཅེས་གཏམ་བཤད་གནང་འདུག རྩ་བའི་ ལཱི་ཐོ་ནི་ཡཱ་རྒྱལ་ཁབ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༠ ནས་ ༡༩༩༡ བར་དུ་ཨུ་རུ་སུ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་གྱི་འོག་ཏུ་གནས་མྱོང་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་སྟབས། དེང་སྐབས་ནུབ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་ཁྲོད་དུ་ཨུ་རུ་སུ་དང་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་ལ་ལངས་ཕྱོགས་མཁྲེགས་འཛིན་བྱེད་མཁན་གྱི་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། འདི་ལོའི་ཟླ་བ་གསུམ་པའི་ནང་དུ་ལཱི་ཐོ་ནི་ཡཱ་ སྲིད་གཞུང་གིས་ཐེ་ཝན་དང་མཉམ་དུ་ཚོང་འབྲེལ་ངོ་ཚབ་ཀྱི་ལས་ཁུངས་ཤིག་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན་པར་བསྒྲགས་ཡོད་པ་དེ་ཡིས་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་ལ་ཁོང་ཁྲོ་བསླངས་ཡོད་པ་རེད། ཨ་རི་དང་དབྱིན་ཡུལ་གཉིས་ཀྱི་གཙོ་བྱས་པའི་ཕྱི་ལོག་གི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་གིས་རྒྱ་ནག་གིས་འདས་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ་ཡུ་གུར་མི་མང་ས་ཡ་གཅིག་ལྷག་བཀག་སྐྱིལ་གྱིས་མི་རིགས་རྩ་མེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་གྲོས་ཚོགས་རང་བཞིན་གྱི་བགྲོ་གླེང་རིམ་པའི་ཐོག་ཐག་བཅད་གནང་སྟེ་མངོན་གསལ་གྱིས་དེར་འབྲེལ་གྱི་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གིས་ད་དུང་ཡང་ཁུལ་དེར་ལས་རིགས་ཆེད་སྦྱོང་གི་ལྟེ་གནས་བཙུགས་ཡོད་པ་ལས་མི་རིགས་རྩ་མེད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པ་ཁས་ལེན་བྱེད་ཀྱི་མེད་ནའང་།  ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གིས་ཞིན་ཅང་གི་ཁུལ་དུ་མི་མང་བཀག་སྐྱིལ་གྱིས་ཡུ་གུར་མི་མང་གི་ཆོས་དད་རང་མོས་ཀྱི་མཚོན་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བསམ་པའི་དཔལ་ཡོན་ལ་བཀག་རྒྱ་རིམ་པ་བཟོས་ནས་མི་མང་གི་བསམ་པའི་འཁྱེར་སོ་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་གཏོང་ཐབས་ཀྱི་བཙན་བཀའ་གཏོང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་ཡོངས་སུ་ཇེ་གསལ་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡུ་གུར་ཁ་ཆེ་མི་རིགས་ས་ཡ་བརྒལ་བ་ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོ་ལྟེ་གནས་ཁང་ནང་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་པར་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བྱུས་ངན་སྲིད་བྱུས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་པ་དང་། ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་བྱེད་ཕྱོགས་དེར་འཁོན་ལན་ཚུལ་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡོ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་ཁག་ཅིག་ལ་རྒྱ་ནག་ནང་འགྲོ་འོང་མི་ཆོག་པའི་སྲིད་དོན་གྱི་ཉེས་ཆད་བཅད་ཡོད་པ་རེད།  འོན་ཀྱང་ད་ཆ་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་ངོས་ནས་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མིར་བཀལ་བའི་ཉེས་ཆད་དེ་ཕྱིར་འཐེན་མ་བྱས་ཚེ་རྒྱ་ནག་དང་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་གྲོས་མཐུན་གསར་པ་བཞག་པ་དེར་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་མོས་མཐུན་བྱེད་རྒྱུ་མིན་པའི་གྲོས་ཆོད་བཞག་འདུགདེ་ཡང་དེ་རིང་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ནས་ཐོན་པའི་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ན།  ཁ་སང་རེས་གཟའ་ཕུར་བུའི་ཉིན་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཐག་གཅོད་དེར་འཐུས་མི་ ༥༩༩ ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་ ༣༠ ནས་དགག་པ་དེ་བཞིན་ ༥༨ ནས་བར་བཞུགས་གནང་མཁན་བྱུང་འདུག  སྤྱིར་ཡོ་རོབ་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་ཀྱི་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་གྲོས་མཐུན་དེ་ལོ་ངོ་བདུན་ཙམ་གྱི་གྲོས་མོལ་རྗེས་སྔར་ལོའི་ལོ་མཇུག་ཏུ་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད་པ་རེད།  ད་རེས་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཐག་གཅོད་དེ་བརྒྱུད་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་སྲིད་དོན་གྱི་ཉེས་ཆད་བཅད་བ་དེ་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་དགོས་པའི་དགོས་འདུན་བཏོན་འདུག་ལ།   དེ་ལྟར་མ་བྱས་ཚེ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་སྤྱི་དང་ཚོང་འབྲེལ་སོགས་དུས་རྒྱུན་ལྟར་མུ་མཐུད་འགྲོ་བར་འགོག་རྐྱེན་བཟོ་སྲིད་པར་འཁོད་འདུགདེ་དོན་འཇར་མན་གྱི་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་ Reinhard Butikofer ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་ནས་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མིར་ཉེས་ཆད་བཅད་པ་ནི་ནོར་བ་ཞིག་དང་།  རྒྱ་གཞུང་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་ནོར་འཁྲུལ་ལས་སློབ་གསོ་ལེན་དགོས་པ་མ་ཟད།  ཐག་གཅོད་མ་བྱས་གོང་བསམ་བློ་ནན་པོ་གཏོང་དགོས་སྐོར་གསུངས་འདུག  ལྷག་པར་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གིས་དེ་གའི་འཐུས་མི་དང་ཆེད་ལས་བར་་སྲིད་དོན་ཉེས་ཆད་བཅད་པ་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་མིན་སྐོར་གསུངས་འདུག གནད་དོན་དེའི་ཐད་རྒྱ་གཞུང་གི་སྐུ་ཚབ་ནས། ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་ཚོང་འབྲེལ་ཐད་གཉིས་ཀར་ཁེ་ཕན་བྱུང་ངེས་ཡིན་པ་ལས་ཕྱོགས་གཅིག་གི་གཞན་ལ་མཐུན་འགྱུར་རམ་ཡང་ན་ཕན་གྲོགས་བྱས་བ་ཞིག་མིན་པ་དང་།  རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་དང་ཆེད་ལས་བར་སྲིད་དོན་གྱི་ཉེས་ཆད་བཅད་པ་དེ་ལུགས་མཐུན་གྱི་ཡ་ལན་ཞིག་ཡིན་སྐོར་བཤད་འདུག གཞི་རྩའི་དེ་སྔ་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ནས་ཨ་རི་དང་ཁེ་ན་ཌ་དེ་བཞིན་དབྱིན་ཡུལ་བཅས་དང་ལྷན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཡུ་གུར་ཁ་ཆེ་མི་རིགས་ཐོག་ཏུ་སྤེལ་བའི་སྲིད་བྱུས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་སྦྲགས།  རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཁག་ཅིག་གི་རྒྱུ་ནོར་ལོངས་སྤྱོད་དང་ཡུ་རོབ་ནང་འགྲུལ་སྐྱོད་ཀྱི་མཐོང་མཆན་བཀག་སྡོམ་གནང་བ་བཅས་སྲིད་དོན་གྱི་ཉེས་ཆད་བཅད་ཡོད་པ་དང་།  དེར་འཁོན་ལན་ཚུལ་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་སྐུ་ཞབས་Reinhard Butikofer གཙོས་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་བཅུ་དང་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཆེད་ལས་པ་དང་སྲིད་དོན་པ་སོགས་ལ་དེ་མཚུངས་ཀྱི་ཉེས་ཆད་བཅད་ཡོད་པ་རེད།