གསར་འགྱུར།

ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་དྲན་པ་ཉེར་ཞག་ཐོག་མར་ངོ་སྤྲོད་གནང་མཁན་ཞིག་ཏུ་ཡོང་གྲགས་ངོས་འཛིན་མཛད་པའི་ཝེ་ཏི་ནམ་གྱི་ནང་པའི་སློབ་དཔོན་ Thich Nhat Hanh མཆོག་དགུང་གྲངས་ ༩༥ ཐོག་དགོངས་པ་རྫོགས་པའི་ཡིད་སྐྱོའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་པར་གོང་ས་མཆོག་གིས་ཐུགས་ཕམ་མཛད་པ་དང་སྦྲགས། དམ་པ་དེ་ཉིད་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ལེགས་ཤོས་དེ་ནི་ཁོང་གིས་ད་བར་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་སླད་རླབས་ཆེན་གྱི་ཕྱག་ལས་མཛད་པ་དེ་མུ་མཐུད་མཇུག་སྐྱོང་གནང་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པར་བཀའ་སྩལ་འདུག དེ་རིང་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་སློབ་དཔོན་ཁོང་དགོངས་པ་རྫོགས་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་མ་ཐག བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཐུགས་གསོའི་གསུང་འཕྲིན་ཞིག་སྩལ་བའི་ནང་དུ་སློབ་དཔོན་ Thich Nhat Hanh མཆོག་ལ་གང་ཉིད་ཀྱི་མཛའ་གྲོགས་དང་ཆོས་སྤུན་དུ་འགྲེལ་བརྗོད་མཛད་དེ་ཁོང་དགོངས་པ་རྫོགས་པར་ཧ་ཅང་ཐུགས་ཕམ་བྱུང་བར་བཀའ་སྩལ་བ་དང་ཆབས་ཅིག འཛམ་གླིང་ཡོངས་དང་སྒོས་སུ་ཝེ་ཏི་ནམ་ནང་གནས་པའི་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་རྗེས་འབྲངས་བ་ཡོངས་ལ་ཐུགས་གསོ་མཛད་འདུགགོང་ས་མཆོག་གིས་གསུང་འཕྲིན་ནང་། སློབ་དཔོན་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཝེ་ཏི་ནམ་གི་དམག་ལ་ཁ་གཏད་དང་། ཨ་རིའི་མི་རིགས་ནག་པོའི་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་པ་སྐུ་ཞབས་ Martin Luther King མཆོག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར། ལྷག་པར་དྲན་པ་ཉེར་བཞག་དང་བྱམས་བརྩེའི་སྒོ་ནས་ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་ཙམ་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་ཀུན་ལ་དོན་དམ་གྱི་ཞི་བདེ་སྐྲུན་ཐུབ་པའི་ཡོན་ཏན་གཞན་ལ་སྤེལ་བ་བཅས་ཀྱི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་རྗེས་དག་ལ་གཞིགས་ཚེ། ཁོང་གིས་དོན་དམ་པའི་མི་ཚེ་ཞིག་སྐྱེལ་ཡོད་པར་བཀའ་གནང་པ་དང་འབྲེལ། དམ་པ་དེ་ཉིད་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ལེགས་ཤོས་དེ་ནི་ཁོང་གིས་ད་བར་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེའི་སླད་རླབས་ཆེན་གྱི་ཕྱག་ལས་མཛད་པ་དེ་མུ་མཐུད་མཇུག་སྐྱོང་གནང་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པར་བཀའ་སྩལ་འདུགགཞི་རྩའི་ཝེ་ཏི་ནམ་གྱི་ནང་པའི་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་Thich Nhat Hanh མཆོག་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༠ རེ་གྲངས་ནང་ཝེ་ཏི་ནམ་གྱི་དམག་ལ་ཁ་གཏད་ངོ་རྒོལ་གནང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ལོ་མང་རིང་ཧྥ་རན་སིའི་ནང་བཙན་བྱོལ་དུ་བཞུགས་མྱོང་ཡོད་པ་དང་། མི་རིགས་ནག་པོའི་སྤྱི་དམངས་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་པ་སྐུ་ཞབས་ Martin Luther King མཆོག་གིས་ཁོང་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཀྱི་འོས་མིར་མཚན་འདོན་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་རེད།ཁོང་གིས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་དགོན་སྡེ་ཁག་དང་། Plum village tradition ཞེས་པའི་འོག་སྒོམ་སྒྲུབ་ཚོགས་པ་འདྲ་མིན་ཆེད་བཙུགས་གནང་བ་དང་ད་བར་ཕྱག་དེབ་༡༠༠ ལྷག་འདོན་སྤེལ་གནང་མྱོད་པ་རེད། ཝེ་ཊི་ནམ་གཞུང་གིས་བཀའ་ཁྲོལ་འོག་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཕྱི་ལོ་༢༠༠༥ ལོར་རང་ཡུལ་དུ་ཆེད་ཕེབས་གནང་ཐུབ་པ་དང། ༢༠༡༨ ལོར་གཏན་དུ་ཕྱིར་ལོག་གིས་Hueཁུལ་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་Tu Hieu དགོན་པའི་ནང་དེ་རིང་དགོངས་པ་མ་རྫོགས་བར་དུ་སྐུ་བཞུགས་གནང་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མདོ་སྨད་མགོ་ལོག་ཁུལ་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་སློབ་ཁྲིད་རྒྱ་བསྒྱུར་བྱས་པའི་སྲིད་བྱུས་ལ་རྐྱོན་བརྗོད་གནང་བར་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་བློ་བསྟན་ལགས་འཛིན་བཟུང་བྱས་ནས་ཟི་ལིང་སློབ་གསོ་ཁང་ནང་དུ་བཀག་ཉར་ཆེད་ཁྲིད་པའི་སྐབས་སུ། ཉེན་རྟོག་པས་ཁོང་ལ་ཟི་ལིང་བར་སྐྱོད་རྒྱུའི་ཆེད་སྒོར་ ༢༠༠ ཡི་ལམ་གྲོན་གཏོང་དགོས་པའི་བཙན་ཤེད་བྱས་འདུགདེ་ཡང་ཁ་སང་ཨིན་ཡུལ་ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Free Tibet བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པས་དྲ་གནས་ཐོག་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། མདོ་སྨད་མགོ་ལོག་ཁུལ་རྨ་སྟོད་རྫོང་སྐྱ་རིང་གྲོང་སྡེ་ནས་ཡིན་ཞིང་རང་ལོ་ ༢༣ ཡིན་པའི་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་བློ་བསྟན་ལགས་ཀྱིས།  སྐད་འཕྲིན་ཐོག་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙན་དབང་གི་སྒོ་ནས་རྒྱ་ཡིག་རྒྱ་སྐད་གཙོར་བཟུང་གྱིས་སློབ་ཁྲིད་དགོས་པའི་སྲིད་བྱུས་སྤེལ་བཞིན་པར་རྐྱོན་བརྗོད་ཀྱི་གླེང་གློང་བྱས་པར། ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཚེས་ ༡༢ ཉིན་རྨ་སྟོད་རྫོང་ཉེན་རྟོག་པས་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་ཀྱིས་ཟི་ལིང་ཁུལ་གྱི་ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོ་ཁང་ནང་དུ་བཀག་ཉར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། ད་ཆ་ས་གནས་ནས་གསར་དུ་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། ཁོང་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་སྐབས་སུ། ཉེན་རྟོག་པས་བློ་བསྟན་ལགས་ལ་ལམ་བར་གྱི་ལམ་གྲོན་གཏོང་དགོས་པའི་བཙན་ཤེད་བྱས་ཡོད་པ་རེད་འདུག བོད་རང་དབང་ཚོགས་པས་གཞན་ཡང་བོད་ནང་གི་འབྲེལ་ཡོད་གནས་ཚུལ་གཞན་ཞིག་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། མགོ་ལོག་དར་རྫོང་གི་སེང་འབྲུག་སྟག་རྩེ་སློབ་གྲའི་དགེ་རྒན་རིན་ཆེན་སྐྱིད་ལགས་སྔར་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ པའི་ནང་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་གཏོང་ཐབས་ཀྱི་ཉེས་འཛུགས་འོག་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་པའི་རྗེས་སུ་ཉེན་རྟོག་པས་ཁོང་གི་གཟུགས་གཞིར་བརྟག་དཔྱད་ཆེད་ཟི་ལིང་ཁུལ་གྱི་སྨན་ཁང་ཞིག་གི་ནང་དུ་ཁྲིད་ནས་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བ་དང་། སྐབས་དེར་སྨན་པས་རིན་ཆེན་སྐྱིད་ལགས་ལ་ནད་གཞི་གང་ཡང་མེད་པ་གསལ་པོ་བཟོས་ཟིན་པའི་རྗེས་སུའང་ཁོང་གི་ནང་མིར་སྐར་མ་གཉིས་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་ཁོང་དང་ཐུག་འཕྲད་བྱེད་དུ་འཇུག་རྒྱུའི་ཆོག་མཆན་སྤྲད་ཡོད་ཀྱང། ནང་མི་རྣམས་སྨན་ཁང་དུ་མ་འབྱོར་གོང་ལ་ཁོང་སྨན་ཁང་གཞན་ཞིག་ལ་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ནང་མི་རྣམས་དང་ལྷན་དུ་སྐར་མ་མ་གཉིས་ཙམ་ཡང་ཐུག་འཕྲད་བྱེད་མ་བཅུག་པའི་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་འདུག འདི་ག་གསར་འགོད་པས་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་གནང་མཁན་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Tibet Watch འམ་བོད་ནས་ལྟ་ཞིབ་ཁང་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་པདྨ་རྒྱལ་ལགས་སུ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་སྐབས། ཁོང་གིས་བློ་བསྟན་ལགས་རང་གི་འདོད་མོས་ཐོག་སློབ་གསོ་ཁང་དུ་བསྐྱོད་མེད་པ་ལྟར་ཁོང་གི་ལག་ནས་ལམ་གྲོན་བླངས་པའི་གནད་དོན་དེ་ནི་དེ་སྔ་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་སྐབས་སུ། མི་བསད་ནས་མེ་མདའི་རྡིའུའི་རིན་གོང་ལེན་པ་དང་། མི་ཕན་ཚུན་ཡིད་ཆེས་མེད་པར་བཟོས་ཏེ་གསང་ཉུལ་བྱེད་དུ་བཅུག་ནས་བྱ་དགའ་སྤྲད་པ་དང་། མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་རྩ་མེད་བཏང་བ་བཞིན་དེང་སྐབས་བོད་ནང་རྒྱ་གཞུང་གིས་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་སྐབས་ཀྱི་བྱ་འགུལ་ཤུགས་ཆེར་སྤེལ་བཞིན་པ་གསུངས་སོང་།རྩ་བའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྔར་ལོ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ནང་དུ་ཤེས་ཡོན་ལམ་ལུགས་རྒྱ་བསྒྱུར་བྱེད་རྒྱུའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་འགོ་བཙུགས་པ་དང་འབྲེལ་མགོ་ལོག་ཁུལ་དུ་སེང་འབྲུག་སྟག་རྩེ་སློབ་གྲྭ་དང་ཀུན་ཕན་བརྩེ་སྐྱོང་སློབ་གྲྭ་གཙོ་བྱས་པའི་བོད་གཉེར་གྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཅིག་སྒོ་རྒྱག་ཏུ་བཅུག་པ་མ་ཟད། སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་རིན་ཆེན་སྐྱིད་ལགས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་གིས་དྲ་ལམ་ཁག་ལ་གསང་བའི་ལྟ་སྲུང་གིས་བློ་བསྟན་ལགས་ཀྱི་གཙོས་པའི་བོད་མི་ཁག་གཅིག་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་མ་ཟད། ཉེ་ཆར་བོད་ཁམས་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱི་བྲག་མགོ་དགོན་པའི་སྐུ་བརྙན་དང་ཉེ་འཁྲིས་ཀྱི་མ་ཎི་དུང་འཁོར་གཏོར་བཤིག་བཏང་བ་མ་ཟད། དགོན་པའི་ནང་བསྟན་སློབ་གྲྭ་སྒོ་རྒྱག་ཏུ་བཅུག་པ་དང་། གྲྭ་ཤག་གཏོར་བཤིག་བཏང་བ་སོགས་བོད་ནང་ཕྱོགས་ཡོང་ནས་དམ་དྲག་ཤུགས་ཆེར་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་རིམ་པ་ཐོན་ཡོད་པ་རེད།

ཁ་སང་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དེ་རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ཁྱབ་སྤེལ་འགྲོ་མུས་ལ་འགོག་རྒོལ་བྱེད་བཞིན་པའི་སྙན་ཐོ་ཞིག་གསར་ཏུ་བཏོན་པའི་ནང་།  གསེར་རྟ་ལྔ་རིག་སློབ་གླིང་ནང་གི་རྒྱ་ནག་གི་དད་ལྡན་ཆོས་ཞུ་བ་རྣམས་ལ་དམིགས་བསལ་དམ་དྲག་གིས། ད་ཆ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་རྒྱ་ནག་གི་ནང་པ་རྣམས་རང་ཁོངས་སོ་སོར་ཆ་བགོས་ཀྱིས་སྟངས་འཛིན་བྱེད་བཞིན་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུགསྙན་ཐོའི་ནང་གསལ་ལྟར་ན། འདས་པའི་ལོ་འགའི་རིང་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་དགྲ་གྲོགས་སུ་ཡིན་གྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་རང་བཞིན་གྱི་ཐབས་ལམ་འདྲ་མིན་སྤྱད་ནས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་རྒྱ་ནག་གི་ནང་པ་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་འདྲིས་ལ་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་པའི་ཁྲོད།  རྒྱ་རིགས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་སློབ་གཉེར་བ་རྣམས་ཕྱིར་རྒྱ་ནག་གི་ནང་པར་བསྒྱུར་དགོས་བ་དང་། ཡང་མིན་ན་སྐྱ་སར་འབབ་དགོས་བའི་བཙན་བཀའ་བཏང་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ལངས་ཕྱོགས་དང་ཡོངས་སུ་འགལ་བ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། གཙོ་བོ་རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་བོད་ཀྱི་ཆོས་དཔོན་དག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་འགོག་ཐབས་ལ་དམིགས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེའང་རྒྱ་ནག་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོའི་ལོ་དཀྱིལ་ཙམ་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་རྒྱ་ནག་ཏུ་དར་ཁྱབ་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཡོད་པ་ནས་བཟུང་གསེར་རྟ་ལྔ་རིག་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ནང་པའི་སློབ་གཉེར་བའི་གྲངས་འབོར་ཇེ་ཉུང་དུ་ཕྱིན་པའི་ཐོག   ཉེ་ལམ་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ནས་བཟུང་ལས་དོན་དེ་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་ནང་ཆོས་ཉམས་ལེན་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱ་རིགས་རྣམས་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕྱིར་ལོག་དགོས་བའི་བཀའ་ཁྱབ་བཏང་བ་མ་ཟད། རྒྱ་རིགས་ནང་པ་དེ་དག་རྒྱ་ནག་སྐམ་སའི་ནང་གི་རང་ཉིད་ཀྱི་གྲོང་ཚོ་སོ་སོར་འབྱོར་མཚམས་སུ་ས་གནས་ཀྱི་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་སུ་འབྱོར་ཐོ་རྒྱག་དགོས་བ་བཟོས་པ་དང་། རྗེས་སུ་གསེར་རྟ་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་དུ་ཕྱིར་ལོག་མི་ཐུབ་པའི་སླད་དུས་ནས་དུས་སུ་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་སུ་དེབ་སྐྱེལ་བྱེད་དགོས་བར་བཟོས་འདུག དེ་ཙམ་མ་ཟད། རྒྱ་རིགས་ནང་པ་དེ་དག་གསེར་རྟ་ལྔ་རིག་སློབ་གླིང་དུ་ཕྱིར་ལོག་ལ་བཀག་འགོག་བྱེད་ཆེད་དུ་དགོན་གྲོང་གི་ལམ་བར་དུ་བརྟག་དཔྱད་ས་ཚུགས་ཆེད་བཟོ་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། མཚན་སྲུང་ཡང་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་ཏེ།  དགོན་པའི་ནང་དུ་ཉེན་རྟོག་ས་ཚུགས་གསར་འཛུགས་ཀྱིས་གྲྭ་ཤག་རེ་རེ་ཞིབ་འཇུག་གིས་རྒྱ་རིགས་ནང་པ་དེ་འདྲ་དགོན་གྲོང་དུ་སླེབ་ཡོད་མེད་ལ་དུས་ནས་དུས་སུ་བརྟག་དཔྱད་དོ་ནན་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཡོད་པའི་ཁྲོད། རྒྱ་རིགས་ཆོས་པ་རྣམས་རྒྱ་ནག་གི་ས་ཁུལ་གྱི་དགོན་པ་ཞིག་ཏུ་མ་ཞུགས་ཚེ། སྐྱ་སར་འབབ་དགོས་བའི་གནས་སུ་ལྷུང་ཡོད་པར་བསྒྲགས་འདུག དེ་བཞིན་ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་། རྒྱ་ནག་གི་གྲོང་བརྡལ་མང་པོའི་ནང་དུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཆོས་ཚོགས་ཁག་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་བཀག་འགོག་གི་སྲིད་བྱུས་དང་འབྲེལ་ནས། མི་སྐྱ་ཕོ་མོས་གྲུབ་པའི་ཆོས་ཚོགས་ཁག་དེ་དག་ཀྱང་རིམ་བཞིན་སྒོ་བརྒྱབ་ཟིན་པ་མ་ཟད། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ལས་སྣེ་བ་རྣམས་ལདྲ་ཐོག་ནས་འདྲི་རྩད་བྱེད་མུས་ཡིན་པ་དང་། ཁག་ཅིག་གོང་རིམ་ལ་སྙན་ཞུ་སོགས་འབྲི་རུ་བཅུག་པའི་ཁྲོད་ད་ཆ་ཁག་ཅིག་སྲིད་གཞུང་གི་ཉེན་རྟོག་པར་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་མཁན་དུ་འགྱུར་བཞིན་པ་ཡང་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག དེ་ལྟར་ནའང་ད་ལྟའི་བར་དུ་རྒྱ་ནག་ཏུ་རྒྱ་རིགས་ནང་པ་རྣམས་ཀྱིས་དྲ་ཐོག་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་དགེ་རྒན་དང་མཉམ་དུ་ཆོས་ལུགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་པ་མ་ཟད།  གསེར་རྟ་ལྔ་རིག་སློབ་གླིང་གི་དྲ་རྒྱ་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་རིགས་ནང་པ་མང་པོར་དྲ་ཐོག་ནས་ཆོས་ལུགས་འཆད་ཁྲིད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་།  འདི་ལོའི་ཟླ་བ་ ༣ པའི་ཚེས་ ༡ ནས་བཟུང་དྲ་རྒྱའི་ནང་ཆོས་ལུགས་སྤེལ་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྲིམས་སྒྲིག་གསར་པ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་དེ་ལྟ་བུའི་དྲྭ་ཐོག་ནས་ཆོས་འཆད་ཁྲིད་ཀྱི་ལས་དོན་རིགས་བཀག་སྡོམ་བྱེད་རྒྱུ་ངེས་པ་མ་ཟད། གསེར་རྟ་སློབ་གླིང་གི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དྲྭ་རྒྱ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་སྔར་ལོའི་ལོ་མཇུག་ནས་སྒོ་རྒྱག་ཏུ་བཅུག་ཟིན་པ་དང་། ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པའི་རྗེས་སུ་དྲ་ལམ་ནས་ཆོས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བའི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཚེ་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་གིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ངོ་བོར་བསྒྱུར་ནས་སྟངས་འཛིན་བྱེད་ཉེན་ཡོད་པར་བསྒྲགས་འདུག ཐེངས་འདིར་རྒྱ་ནག་གིས་དྲ་ཐོག་ནས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཁག་བཀག་སྡོམ་གྱི་ཁྲིམས་གཞི་གཏན་འབེབས་བྱས་པ་དེ་དག།  རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དོ་དམ་ལས་ཁུངས་དང་། དྲ་རྒྱ་དོ་དམ་ལས་ཁུངས། དེ་བཞིན་བརྡ་འཕྲིན་དང་འཕྲུལ་ལས་བློན་ཆེན་ལས་ཁུངས། གཞན་ཡང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་མང་བདེ་འཇགས་བློན་ཆེན་ལས་ཁུངས་སོགས་ཀྱི་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་ཐོག་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་སྟབས། རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཚོགས་པ་དང་མི་སྒེར་སུ་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་དྲ་ཐོག་ནས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་སྐབས་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་་ལས་ཁུངས་ལས་དེར་འབྲེལ་གྱི་ཆོག་མཆན་ཡི་གེ་དགོས་བར་བཟོས་མ་ཟད།  དྲ་ཐོག་གི་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་འགོག་བྱེད་ཀྱི་ཁྲིམས་ཡིག་གི་དོན་ཚན་དྲུག་པའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་ནང་དུ།  དྲ་ཐོག་གི་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་མཁན་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཚོགས་པ་དང་མི་སྒེར་སུ་་ཡིན་ཡང་འགན་ཁུར་བ་གཙོ་བོ་དེ་རྒྱ་ནག་སྐམ་སའི་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་ཡོད་པའི་རྒྱ་ནག་གི་མི་སེར་ཞིག་ཡིན་དགོས་བ་འཁོད་ཡོད་སྟབས། བོད་མི་ཞིག་གིས་དྲྭ་ཐོག་ནས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་གང་ཡང་སྤེལ་ཐབས་མེད་པ་དེ་རྒྱ་ནག་གིས་ཁྲིམས་སུ་བཅད་ནས་དབྱེ་འབྱེད་རང་བཞིན་གྱི་ཐོག་ནས་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག གཞ་རྩའི་གསེར་རྟ་བླ་རུང་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་དེ་མཁན་པོ་འཇིགས་མེད་ཕུན་ཚོགས་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ འི་ནང་ཕྱག་བཏབས་བ་དང་།  སློབ་གླིང་དེའི་ནང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ ཙམ་ལ་རྒྱ་རིགས་དད་ལྡན་ ༤༠ ཙམ་མ་གཏོགས་མེད་ཀྱང་རིམ་པས་ལྡབ་འགྱུར་གྱིས་འཕར་ནས་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་རྒྱ་ནག་གི་སྟངས་འཛིན་ཁྲོད་དེའི་ནང་རྒྱ་རིགས་དད་ལྡན་པ ༢༠༠༠ བར་ཡོད་པའི་ཁྲོད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོ་ནས་སློབ་་གླིང་དེར་དམིགས་བསལ་གྱིས་སྡང་ཟུག་ཆེན་པོ་བྱས་ཏེ་གྲྭ་ཤག་མང་པོ་གཏོར་བཤིག་དང་གྲྭ་བཙུན་མང་པོ་ཕྱིར་ཕུད་བཏང་ཡོད་པ་རེད།

ཁ་སང་ཧྥ་རན་སིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡུ་གུར་མི་རིགས་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ཁ་ཆེའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཐོག་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་དྲག་གནོན་བྱས་ཡོད་པ་ནི་མི་རིགས་རྩ་མེད་གཏོང་རྒྱུའི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱིས་གྲོས་ཆོད་གཏན་འབེབས་གནང་འདུག དེའང་ཧྥ་རན་སིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་གྲོས་ཆོད་དེ་བཞིན་ཁ་སང་རེས་གཟའ་ཕུར་བུའི་ཉིན་ཡུལ་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཕྱོགས་འགལ་ཚོགས་པས་འདོན་གནང་བ་ཞིག་དང་། གྲོས་ཆོད་དེར་ངོ་རྒོལ་གནང་མཁན་གཅིག་མ་གཏོགས་གཞན་ཧྥ་རན་སིའི་སྲིད་འཛིན་ Emmanuel Macron ལགས་ཀྱི་སྤྱི་མཐུན་མདུན་སྐྱོད་ཚོགས་པ་གཙོས་པའི་ཁྱོན་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ ༡༦༩ རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་འདུགཐེངས་འདིའི་གྲོས་ཆོད་ནང་རྒྱ་ནག་མི་མང་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཡུ་གུར་བའི་ཐོག་ལ་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་དྲག་རྩུབ་ཆེ་བའི་སྤྱོད་ཚུལ་དེ་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ལ་གནོད་འཚེ་དང་མི་རིགས་རྩ་མེད་བཟོ་བའི་ནག་ཉེས་ཆགས་ཡོད་པར་གཞུང་འབྲེལ་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་བྲིས་གནང་ཡོད་པ་དང་ད་དུང་ཧྥ་རན་སིའི་སྲིད་གཞུང་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དང་འབྲེལ་བའི་དེ་གའི་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་བྱུས་ཁྲོད་དགོས་ངེས་ཀྱི་ཐབས་ཤེས་གང་ཡོད་གནང་སྟེ་ཤིན་ཅང་ས་གནས་ཀྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཡང་གནང་འདུག གྲོས་ཆོད་གྲོས་འཆར་འདོན་མཁན་ཧྥ་རན་སིའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཚོགས་པའི་དབུ་ཁྲིད་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Oliver Faure ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ནི་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་ཞིང་ང་ཚོས་རྒྱ་རིགས་མི་མང་ལ་དགའ་ཞེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། ང་ཚོས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་ལྟ་བུའི་འདོད་རྔམ་ལ་བརྟེན་ཏེ་འཛེམ་ཟོན་མེད་པར་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་རིགས་རྩ་མེད་བཟོ་མཁན་སྲིད་གཞུང་གི་འཁྱོགས་བཤད་དྲིལ་བསྒྲགས་ལ་རྩ་བ་ཉིད་ནས་མགོ་སྒུར་རྒྱུ་མིན་ཞེས་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག རྒྱ་གཞུང་གིས་མནར་གཅོད་མྱོང་མཁན་ཡུ་གུར་བ་ཚོས་ཧྥ་རན་སིའི་ གྲོས་ཚོགས་ལ་མཁོ་འདོན་གནང་བའི་དཔང་པོའི་ཞུ་ཚིག་དེ་ཚོའང་རེ་རེ་བཞིན་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་སྔར་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་དང་པོའི་ནང་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་གསར་རྙིང་གཉིས་ཀས་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡུ་གུར་མི་རིགས་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ཁ་ཆེའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཐོག་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་དྲག་གནོན་སྤེལ་བ་ནི་མི་རིགས་སྡེབ་གསོད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་པའི་གྲོས་ཆོད་བཞག་པའི་རྗེས་སུ་འདས་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༢ ནང་ཁེ་ན་ཌས་ཀྱང་རྒྱ་གཞུང་གིས་བྱ་སྤྱོད་དེ་དག་མི་རིགས་རྩ་མེད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གནང་བ་ནི་ཨ་རི་གཞུང་གིས་དེ་ལྟར་ངོས་འཛིན་གནང་བའི་རྗེས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཨང་གཉིས་པ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེ་རྗེས་སླར་ཡང་ནི་ཐར་ལནཌིའི་གྲོས་ཚོགས་ནས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་རིགས་རྩ་མེད་བཏང་བར་གྲོས་ཆོད་གཏན་འབེབས་གནང་ཡོད་པ་རེད།

༢༠༢༢ལོའི་པེ་ཅིང་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་མགྲན་ཚོགས་ཚོགས་པའི་དུས་ཚིགས་ཉིན་རེ་བཞིན་ཐག་ཉེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ལྟར་འཛམ་གླིང་ས་ཕྱོགས་གང་སར་གནས་སྡོད་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་ཁག་གི་ངོས་ནས་ཀྱང་པེ་ཅིང་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་མགྲན་ཚོགས་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་བསྟུད་མར་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།  ཁ་སང་ཡོ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཨོ་སི་ཀྲི་རི་ཡ་གྲོང་ཁྱེར་Vienna ནང་ཁུལ་དེའི་ནང་ཡོད་པའི་བོད་སྐྱོབ་ཅེས་པའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་དང་ཨོ་སི་ཀྲི་རི་ཡ་བོད་རིགས་ཚོགས་པ་གཉིས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག གཏམ་བརྗོད་དང་མར་མེ་འདུ་འཛོམས་སོགས་བརྒྱུད་འཚོགས་ལ་ཉེ་བའི་༢༠༢༢ ལོའི་པེ་ཅིང་གི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་མགྲན་ཚོགས་ལ་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་བྱས་འདུགསྐབས་དེར་ས་གནས་སུ་གནམ་གཤིས་ཧ་ཆང་གྲང་ངར་ཆེ་ཞིང་ཁ་བ་བུ་ཡུག་འཚུབ་བཞིན་པའི་ཁྲོད། ས་གནས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་རྣམས་ནས། གྲོང་ཁྱེར་Vienna ནང་གི་ཨོ་སི་ཀྲི་རི་ཡའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཉེ་འཁྲིས་སུ་འདུ་འཛོམས་ཀྱིས།  འཚོགས་ལ་ཉེ་བའི་ ༢༠༢༢ ལོའི་པེ་ཅིང་གི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་མགྲན་ཚོགས་ལ་ངོ་རྒོལ་དང་སྦྲགས། རྒྱ་ནས་གཞུང་གིས་བོད་ནང་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་དང། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་མཚོན་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྐད་ཡིག་དང་བཅས་པ་རྩ་མེད་དུ་གཏོང་བཞིན་པའི་ཐོག   ས་གནས་བོད་མིའི་ཐོག་དྲག་གནོན་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པ་སོགས་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམད་ཡ་ང་བའི་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པའི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་རྣམས་སྲང་ལམ་གཏམ་བརྗོད་ཀྱི་ལམ་ནས་གསལ་སྟོན་བྱས་པ་མ་ཟད། དེ་བཞིན་པེ་ཅིང་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་མགྲན་ཚོགས་ཕྱིར་འཐེན་དགོས་སོགས་ཀྱི་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་དང་། རྒྱ་ནག་མངའ་འོག་ཏུ་སྡུག་རྩུབ་མྱོང་བཞིན་པའི་བོད་མི་གཙོས་པའི་གཞན་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཁག་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཆེད་མར་མེ་མཆོད་འབུལ་བཅས་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཡང་སྤེལ་འདུག ལྷག་པར་དུ་ཁ་སང་གི་ལས་འགུལ་དེ་ནི་གཙོ་བོ་ད་ལྟའི་ཆར་ཡུ་རོབ་ནང་དུ་༢༠༢༢ལོའི་རྒྱ་ནག་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་མགྲན་ཚོགས་ཕྱིར་འཐེན་ཡོང་བར་ཞུ་གཏུགས་སྐོར་བསྐྱོད་གནང་བཞིན་པའི་བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་དོན་འགྲུབ་དབང་ཆེན་ལགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཆེད་ཀྱང་ཆགས་ཀྱི་འདུག   ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་གྱི་འདུ་འཛོམས་ཐོག་དོན་འགྲུབ་དབང་ཆེན་ལགས་ཀྱིས་༢༠༢༢ལོའི་རྒྱ་ནག་དུ་འཚོགས་རྒྱུའི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་མགྲན་ཚོགས་འདི་ནི་རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩལ་ལྷན་ཚོགས་གཉིས་ངན་པ་ལག་འབྲེལ་བྱས་པ་ཞིག་རེད་ཅེས་སྐྱོན་བརྗོད་སོགས་ཀྱི་གཏམ་བཤད་སྤེལ་འདུག སྤྱིར་བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་དོན་འགྲུབ་དབང་ཆེན་ལགས། ལོ་སྔོན་མའི་ཕྱི་ཟླ་༡༡ ཚེས་༡༨ཉིན་ཧྥ་རན་སི་ནས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས། ཁྱོན་ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་༡༤ལྷག་ནང་དུ་འཚོགས་ལ་ཉེ་བའི་༢༠༢༢ལོའི་པེ་ཅིང་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་མགྲན་ཚོགས་ཕྱིར་འཐེན་ཡོང་བའི་ཞུ་གཏུགས་སྐོར་བསྐྱོད་གནང་བཞིནཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ཚེས་༡༨ཉིན་ཁོང་ཨོ་སི་ཀྲི་རི་ཡ་ནང་བདེ་འབྱོར་གྱིས། ཁུལ་དེར་ཡོད་པའི་བོད་སྐྱོབ་ཚོགས་པའི་གོ་སྒྲིག་འོག  ས་གནས་སུ་གཞུང་འབྲེལ་ཆབ་སྲིད་མི་སྣར་མཇལ་འཕྲད་སོགས་ཀྱི་ཞུ་གཏུགས་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་འདུག གཞི་རྩའི་༢༠༢༢ལོའི་པེ་ཅིང་གི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་དེ་ཟླ་བ་རྗེས་མའི་ཕྱི་ཚེས་༤ཉིན་འགོ་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། ད་བར་ཨ་རི་དང་དབྱིན་ཡུལ། ཁ་ན་ཊ། ཨོ་གླིང་། ལི་ཐུའུ་ནི་ཡ། New Zealand ཉི་ཧོང་དང་ Scotland དང་གྲན་མག དེ་བཞིན་ནི་དར་ལེནཊསོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་དབང་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་འཚོགས་རྒྱུའི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་ཐོག་ལ་གཞུང་འབྲེལ་སྐུ་ཚབ་མི་སྣ་མི་གཏོང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གསལ་བསྒྲགས་གནང་བ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། པར་དབང་། བོད་རིགས་ཚོགས་པ།  

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཏོག་དབྱིབས་ ༡༩ ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཐེངས་ ༩༥ པའི་ཐོག་ཛ་དྲག་ཚོགས་ཆུང་གི་གསར་འགོད་འབྲེལ་མཐུད་པ་གསོ་རིག་སྨན་པ་ཚེ་རིང་མཚམས་གཅོད་ལགས་ཀྱིས་འདས་པའི་བདུན་ཕྲག་ནང་རྒྱ་བལ་གཉིས་སུ་བོད་མི་༤༧༤ ལ་ནད་དུག་ཕོག་ཡོད་པ་དང་། ནད་དུག་ཕོག་མཁན་གྱི་ཁྲོད་ནས་ལོ་ན་རྒན་ཤོས་ ༩༦ དང་ལོ་ན་ཆུང་ཤོས་ཟླ་བ་དགུ་ཅན་གྱི་བྱིས་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་འདས་པའི་བདུན་ཕྲག་ནས་བོད་མི་གཅིག་ཀྱང་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་མེད་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སོང་།སྐབས་དེར་སྨན་པ་ཚེ་རིང་མཚམས་གཅོད་ལགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་ཆར་བོད་མིའི་གནས་ཡུལ་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཅིག་ལ་སྨན་པ་དང་སྨན་ཞབས་པའི་དགོས་མཁོ་ཆེན་པོ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། བོད་མི་སྨན་ཞབས་པ་དང་སྨན་པ་ཚོས་རང་རེའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གཉན་ཕྲང་ཆེ་བའི་དུས་སྐབས་འདིར་ཞབས་ཞུ་སྒྲུབ་འདོད་ཡོད་ཚེ་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་ཡོད་པ་དང་། གཞུང་འབྲེལ་གྱི་དྲྭ་ཐོག་ཏུ་གསལ་བསྒྲགས་ཀྱང་སྤེལ་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ཐོག་མར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་གཞོན་བསྟན་འཛིན་ཀུན་བཟང་ལགས་ཀྱིས་བདུན་ཕྲག་འདིའི་ནང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཛ་དྲག་ཚོགས་ཆུང་ནས་ཚོགས་འདུ་ཞིག་བསྡུ་སྐོང་གིས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་རྣམས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་སོ་སོར་ཆ་བགོས་ཀྱིས་འབྲེལ་མཐུད་མི་སྣ་རེ་ཆ་བགོས་གནང་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། བོད་མིའི་འདུས་སྡོད་ས་གནས་ཁག་ཏུ་ཏོག་དབྱིབས་ནད་དུག་ཀྱི་གནད་དོན་གཙོས་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ལས་དོན་ཅི་རིགས་ཤིག་ཡོད་རུང་ཁུངས་སོ་སོའི་འབྲེལ་མཐུད་པར་འབྲེལ་བ་གནང་དགོས་པ་གསུངས་སོང་། ད་དུང་བོད་མིའི་ཚོགས་སྒེར་གཉིས་ནས་ནད་དུག་ལ་གདོང་ལེན་དང་འགན་འཐུས་ཚང་བཞེས་པའི་ཁྲོད་ནད་པས་བརྟག་དཔྱད་ལེགས་པར་གནང་རྒྱུ་གཙོས་ཟུར་བཀག་ལ་ཏག་ཏག་བཞུགས་པ་སོགས་འདས་པའི་མྱོང་བར་སློབ་གསོ་བླངས་བ་དེས་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ད་ལྟའི་དུས་འདིར་སློབ་ཕྲུག་དང་དགེ་རྒན། དེ་བཞིན་སུད་ཚོང་བ་རྣམས་ཕྱིར་ལོག་གནང་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། སྤྱི་སྒེར་གཉིས་ལ་བསམ་གཞིགས་ནན་པོ་གནང་ནས་གཟབ་གཟབ་གནང་དགོས་པ་གསུངས་སོང་། གཞི་རྩའི་ཟླ་བ་འདིའ་ཚེས་༡༠ ནས་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གིས་ལམ་སྟོན་ལྟར་མདུན་སྐྱོད་ཞབས་ཞུ་བ་གཙོས་ལོ་ན་༦༠ ཡན་ལ་ནུས་ཤུགས་སྔོན་ཁབ་གསུམ་པ་སྐྱོན་རྒྱུའི་ལམ་སྟོན་གནང་བ་ལྟར། འདས་པའི་བདུན་ཕྲག་འདིའི་ནང་རྒྱ་བལ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་བོད་མི་མདུན་སྐྱོད་ཞབས་ཞུ་བ་ ༣༨༥ དང་ ལོ་ན་ ༦༠ ཡན་གྱི་བོད་མི་ ༡༦༨༠ ལ་ནུས་ཤུགས་སྔོན་ཁབ་གསུམ་དེ་སྐྱོན་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་བལ་གཉིས་སུ་ལོ་ན་ ༡༥ ནས་༡༧ བར་གྱི་བོད་ཕྲུག་གྲངས་ ༡༡༣༤ ལ་སྔོན་ཁབ་སྐྱོན་འདུག་པ་དང་། ད་བར་རྒྱ་བལ་གཉིས་སུ་བོད་མི་ཁྱོན་ ༧༩༦༣ ལ་ནད་དུག་ཕོག་ཡོད་པའི་ཁོངས་སུ་བོད་མི་ ༧༠༤༤ དྲག་སྐྱེད་བྱུང་འདུག་པ་དང་། བོད་མི་ ༡༦༩ ནད་གཞི་དེའི་རྐྱེན་ཀྱིས་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་འདུག་པ་མ་ཟད། ད་ལྟའི་ཆར་བོད་མི་ ༦༥༧ ནད་དུག་དེས་མནར་བཞིན་པ་རེད་འདུགབོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཏོག་དབྱིབས་ ༡༩ ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཐེངས་ ༩༥ པའི་ཐོག་ཛ་དྲག་ཚོགས་ཆུང་གི་གསར་འགོད་འབྲེལ་མཐུད་པ་གསོ་རིག་སྨན་པ་ཚེ་རིང་མཚམས་གཅོད་ལགས་ཀྱིས་འདས་པའི་བདུན་ཕྲག་ནང་རྒྱ་བལ་གཉིས་སུ་བོད་མི་༤༧༤ ལ་ནད་དུག་ཕོག་ཡོད་པ་དང་། ནད་དུག་ཕོག་མཁན་གྱི་ཁྲོད་ནས་ལོ་ན་རྒན་ཤོས་ ༩༦ དང་ལོ་ན་ཆུང་ཤོས་ཟླ་བ་དགུ་ཅན་གྱི་བྱིས་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་འདས་པའི་བདུན་ཕྲག་ནས་བོད་མི་གཅིག་ཀྱང་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་མེད་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སོང་། སྐབས་དེར་སྨན་པ་ཚེ་རིང་མཚམས་གཅོད་ལགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་ཆར་བོད་མིའི་གནས་ཡུལ་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཅིག་ལ་སྨན་པ་དང་སྨན་ཞབས་པའི་དགོས་མཁོ་ཆེན་པོ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། བོད་མི་སྨན་ཞབས་པ་དང་སྨན་པ་ཚོས་རང་རེའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གཉན་ཕྲང་ཆེ་བའི་དུས་སྐབས་འདིར་ཞབས་ཞུ་སྒྲུབ་འདོད་ཡོད་ཚེ་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་ཡོད་པ་དང་། གཞུང་འབྲེལ་གྱི་དྲྭ་ཐོག་ཏུ་གསལ་བསྒྲགས་ཀྱང་སྤེལ་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ཐོག་མར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་གཞོན་བསྟན་འཛིན་ཀུན་བཟང་ལགས་ཀྱིས་བདུན་ཕྲག་འདིའི་ནང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཛ་དྲག་ཚོགས་ཆུང་ནས་ཚོགས་འདུ་ཞིག་བསྡུ་སྐོང་གིས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་རྣམས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་སོ་སོར་ཆ་བགོས་ཀྱིས་འབྲེལ་མཐུད་མི་སྣ་རེ་ཆ་བགོས་གནང་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། བོད་མིའི་འདུས་སྡོད་ས་གནས་ཁག་ཏུ་ཏོག་དབྱིབས་ནད་དུག་ཀྱི་གནད་དོན་གཙོས་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ལས་དོན་ཅི་རིགས་ཤིག་ཡོད་རུང་ཁུངས་སོ་སོའི་འབྲེལ་མཐུད་པར་འབྲེལ་བ་གནང་དགོས་པ་གསུངས་སོང་། ད་དུང་བོད་མིའི་ཚོགས་སྒེར་གཉིས་ནས་ནད་དུག་ལ་གདོང་ལེན་དང་འགན་འཐུས་ཚང་བཞེས་པའི་ཁྲོད་ནད་པས་བརྟག་དཔྱད་ལེགས་པར་གནང་རྒྱུ་གཙོས་ཟུར་བཀག་ལ་ཏག་ཏག་བཞུགས་པ་སོགས་འདས་པའི་མྱོང་བར་སློབ་གསོ་བླངས་བ་དེས་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ད་ལྟའི་དུས་འདིར་སློབ་ཕྲུག་དང་དགེ་རྒན། དེ་བཞིན་སུད་ཚོང་བ་རྣམས་ཕྱིར་ལོག་གནང་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། སྤྱི་སྒེར་གཉིས་ལ་བསམ་གཞིགས་ནན་པོ་གནང་ནས་གཟབ་གཟབ་གནང་དགོས་པ་གསུངས་སོང་། གཞི་རྩའི་ཟླ་བ་འདིའ་ཚེས་༡༠ ནས་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གིས་ལམ་སྟོན་ལྟར་མདུན་སྐྱོད་ཞབས་ཞུ་བ་གཙོས་ལོ་ན་༦༠ ཡན་ལ་ནུས་ཤུགས་སྔོན་ཁབ་གསུམ་པ་སྐྱོན་རྒྱུའི་ལམ་སྟོན་གནང་བ་ལྟར། འདས་པའི་བདུན་ཕྲག་འདིའི་ནང་རྒྱ་བལ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་བོད་མི་མདུན་སྐྱོད་ཞབས་ཞུ་བ་ ༣༨༥ དང་ ལོ་ན་ ༦༠ ཡན་གྱི་བོད་མི་ ༡༦༨༠ ལ་ནུས་ཤུགས་སྔོན་ཁབ་གསུམ་དེ་སྐྱོན་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་བལ་གཉིས་སུ་ལོ་ན་ ༡༥ ནས་༡༧ བར་གྱི་བོད་ཕྲུག་གྲངས་ ༡༡༣༤ ལ་སྔོན་ཁབ་སྐྱོན་འདུག་པ་དང་། ད་བར་རྒྱ་བལ་གཉིས་སུ་བོད་མི་ཁྱོན་ ༧༩༦༣ ལ་ནད་དུག་ཕོག་ཡོད་པའི་ཁོངས་སུ་བོད་མི་ ༧༠༤༤ དྲག་སྐྱེད་བྱུང་འདུག་པ་དང་། བོད་མི་ ༡༦༩ ནད་གཞི་དེའི་རྐྱེན་ཀྱིས་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་འདུག་པ་མ་ཟད། ད་ལྟའི་ཆར་བོད་མི་ ༦༥༧ ནད་དུག་དེས་མནར་བཞིན་པ་རེད་འདུག

དེ་རིང་སྔ་དྲོ་ཕྱག་ཚོད་ ༣། ༣༠ ཙམ་ལ་རྒྱ་གར་མངའ་སྡེ་ཧར་ཡ་ནའི་གྲོང་ཁྱེར་ཨམ་བྷ་ལར་སུད་ཚོང་གཉེར་མཁན་བོད་མིའི་ཁྱིམ་ཚང་བཅུའི་ཁྲོམ་སར་མེ་སྐྱོན་བྱུང་འདུག་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་དྲ་ལམ་ཐོག་ཏུ་བརྒྱུད་སྤེལ་བྱེད་བཞིན་པའི་བརྙན་ཁག་ནང་བོད་མི་སུད་ཚོང་བའི་ཚོང་ཟོག་དང་ལྕགས་སྒམ་ནང་དུ་ཡོད་པའི་དངུལ་ཡན་ཆད་མེས་ཚིག་པ་མངོན་རྒྱུ་འདུག   དོན་རྐྱེན་དེའི་སྐོར་འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ནས་ཨམ་བྷ་ལ་བོད་མིའི་སུད་ཚོང་གི་ཚོགས་གཙོ་བསོད་ནམས་ལགས་སུ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་ཡོད།གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་ཝུ་ཧན་ནས་ཐོག་མར་མཆེད་པའི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་རྐྱེན་གྱིས་འདས་པའི་དུས་ཡུན་ནང་བོད་མི་དགུན་ཚོང་གཉེར་མཁན་མང་དག་ཅིག་རྒྱུན་ལྡན་བཞིན་ཚོང་གཉེར་ཐུབ་མེད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། ནད་ཡམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཕྲན་བུ་ཇེ་བཟང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་ཡང་སྒོས་མང་དག་ཅིག་ཏོག་དབྱིབས་སྔོན་ཁབ་བརྒྱབ་ཟིན་པའི་མཚམས་ལ།  བོད་མི་མང་དག་ཅིག་དུས་རྒྱུན་ལྟར་དགུན་ཚོང་ཆེད་ཚོང་གཉེར་དུ་བསྐྱོད་ཐུབ་པ་བྱུང་སྟེ་སྔར་ལོའི་གྱོང་གུད་གུན་གསབ་བྱ་ཐབས་བྱེད་བཞིན་པ་རེད།ད་རེས་ཨམ་བྷ་ལའི་ནང་མེ་སྐྱོན་གྱི་དོན་རྐྱེན་བྱུང་མ་ཐག་ས་གནས་སུ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ཚོང་པ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཞོན་བསྟན་འཛིན་མཁྱེན་བརྩེ་ལགས་ཕེབས་འདུག་པ་ལྟར། ཁོང་ལ་ཕྱིན་ཆད་ག་རེ་གནང་འཆར་ཡོད་མེད་ཐད་བཀའ་འདྲི་ཞུས་ཡོད།  

བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས། ཁ་སང་ལྕམ་ Roberta Metsola མཆོག་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོར་བདམས་ཐོན་བྱུང་བར་དགའ་བསུའི་འཚམས་འདྲི་དང་སྦྲགས། ཁོང་གི་ལས་དོན་མཐའ་དག་གེགས་མེད་ལྷུན་འགྲུབ་ཡོང་བའི་སྨོན་འདུན་མཛད་འདུག དེ་རིང་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས། ལྕམ་ Metsola མཆོག་གིས་མཚན་ཐོག་ལ་ཕྱག་བྲིས་ཤིག་སྩལ་བའི་ནང་དུ། ལྕམ་སྐུ་ཁོང་ལ་དགའ་བསུའི་འཚམས་འདྲི་མཛད་པ་དང་འབྲེལ། མགོན་པོ་མཆོག་དེ་སྔ་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ནང་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་མཛད་པ་ཐུགས་དྲན་གསོ་དང་སྦྲགས། ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ནས་མགོན་པོ་གང་ཉིད་དང་བོད་མི་རྣམས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་མཐུན་འགྱུར་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་མཛད་འདུགལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་མཆོག་གིས། རང་ལོ་ ༤༣ ཡིན་པའི་ལྕམ་Roberta Metsola ཁོང་ད་བར་གྱི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ན་ཆུང་ཤོས་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བུད་མེད་ཚོགས་གཙོ་ཐེངས་གསུམ་པ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ། གོང་ས་མཆོག་གང་ཉིད་ཀྱི་ངོས་ནས་སྐྱེས་པ་ཚོ་དང་བསྡུར་ན་བུད་མེད་རྣམས་གཞན་ལ་ཕན་བདེ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དང་སེམས་ཁུར་ལེན་རྒྱུའི་ནུས་པ་ཆེ་བ་ཡོད་པར་བརྟེན་ཞི་བའི་ཐོག་ནས་འཛམ་གླིང་སྣེ་ཁྲིད་ཐུབ་རྒྱུར་བུད་མེད་རྣམས་ལེགས་པོ་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་མཛད་ཀྱི་ཡོད་པ་བཀའ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་གོང་ས་མཆོག་གིས་གང་ཉིད་ནི་དུས་རྟགས་ཏུ་ཕན་ཚུན་བསམ་ཤེས་དང་། མཉམ་འབྲེལ། རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་གུས་བརྩི་ཞུ་དགོས་པར་ཡིད་ཆེད་མཛད་མཁན་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས། ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་འདི་བཞིན་ཞི་བདེ་མཉམ་གནས་དང་མཉམ་ལས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་བཟང་ཤོས་དེ་ཡིན་སྐོར་ནན་བརྗོད་དང་སྦྲགས། དཀའ་རྙོག་གིས་ཁེངས་བའི་འཛམ་གླིང་འདིའི་ཁྲོད་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་བསམ་བློ་ཡོད་མཁན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་ཧ་ཅང་མཁོ་བའི་སྐབས་འདིར། མགོན་པོ་གང་ཉིད་མཆོག་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་རྙོག་གླེང་ཡོངས་རྫོགས་དོན་དམ་གྱི་གྲོས་མོལ་དང་འཆམ་མཐུན་གྱི་བསམ་བློའི་ཐོག་ནས་སེལ་ཐུབ་རྒྱུ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་མུ་མཐུད་མཛད་བཞིན་ཡོད་པ་བཀའ་གནང་སྟེ། གང་ཉིད་ཀྱིས་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༨ ལོར་ཆོད་སེམས་དེ་ག་རང་གི་ཐོག་ནས་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གི་འགོ་ཁྲིད་དང་ལྷན་ཕན་ཚུན་གཉིས་ཕན་གྱི་ཐོག་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་སེལ་རྒྱུའི་དགོངས་འཆར་ཕུལ་ཡོད་པ་དང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གིས་སྐབས་དེར་། ཕྱོགས་ཚང་མར་འདོད་བློ་ཁེངས་བའི་ཁེ་ཕན་ཞིག་ཡོད་ན་མ་གཏོགས་དོན་དམ་གྱི་གྲོས་མཐུན་ཡོང་ཤེས་ཐབས་མེད་པའི་དགོངས་གཞི་གཙོར་བཟུང་ཐོག་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་གླེང་སྟེགས་དེ་ཆེད་མངགས་བདམས་གནང་ཡོད་པར་བཀའ་མཛད་འདུག

༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་ཟུར་པ་བཀའ་ཟུར་རྒྱ་རི་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་གིས་གསུང་རྩོམ་སྟེ། དབྱིན་སྐད་དུ་ The Dalai Lama's Special Envoy, Memoirs of a Lifetime in Pursuit of a Reunited Tibet ༧ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ། བོད་ས་ཡོངས་རྫོགས་གོང་བུ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་རྒྱུའི་ཐོག་སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་པོ་འབད་བརྩོན་གནང་བའི་སྐུ་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས། ཞེས་ཤོག་གྲངས་ ༧༢༠ ཅན་གྱི་ཕྱག་དེབ་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ ནང་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ columbia university Press ཡིས་འདོན་སྤེལ་གནང་འཆར་ཡོད་པ་རེད་འདུག ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ columbia university ཡི་འདི་གའི་དྲྭ་གནས་ཐོག་རིམ་པོ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱག་དེབ་དེའི་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བའི་ནང་། རྒྱ་རི་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་དམ་པ་དེ་ཉིད་ནི་༸གོང་ས་མཆོག་གི་དབུས་བོད་དང་བོད་མིའི་རྩ་དོན་སླད་སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་པོར་སྐུ་ལས་སྐྱོན་མཁན་ཞིག་ཡིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ། རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་དེའི་ནང་བོད་དང་བོད་མིའི་རྩ་དོན་སླད་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་ཚོགས་ཆུང་གི་ལས་དོན་གཉེར་བའི་མྱོང་བ་དང་། ལྷག་པར་དུ་༢༠༠༢ ནས་༢༠༡༢ བར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་འགོ་ཁྲིད་དང་ཐད་ཀར་གཞུང་འབྲེལ་བཀའ་མོལ་གནང་བ་ཁག་ཐུགས་དྲན་གསོ་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་རྒྱ་གྲོས་མོལ་གྱི་ལས་དོན་འགོ་འཛུགས་གནང་བ་ནས་བཟུང་ལས་དོན་བསྐྱངས་པའི་སྐབས་སུ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་དང་། གྲུབ་འབྲས་སོན་པ་དང་མ་སོན་པ་བཅས་སོ་སོར་བཀོད་ཡོད་འདུག་ལ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ས་བཙན་བཟུང་བྱས་པའི་སྐབས་བླ་སྤྲུལ་རྣམ་པ་གཙོས་བོད་མི་རྣམས་བཙན་བྱོལ་དུ་གྱར་བའི་གནས་སྟངས་སྤྱི་དང་། སྒོས་སུ་རིན་པོ་ཆེ་དམ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཁྱིམ་ཚང་གི་ལོ་རྒྱུས་བཅས་གསལ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་འདུག columbia གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གིས་ད་དུང་། རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱག་དེབ་དེའི་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་ཕྱོགས་གཉིས་ཕན་གྱི་ཐོག་ནས་སེལ་བར་བྱ་རྒྱུའི་སླད་བོད་རྒྱ་གྲོས་མོལ་སླར་གསོ་ཡོང་བར་དོན་དམ་གྱི་ལམ་སྟོན་ཁག་གསལ་བཏོན་གནང་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་དེང་དུས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་ཤེས་འདོད་ཡོད་མཁན་རྣམས་ལ་གསུང་རྩོམ་དེ་བརྒྱུད་དེ་གནད་དོན་ཚང་ཆང་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་རྒྱུ་ཙམ་མ་ཟད། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་འཆར་སྣང་་གི་སྐོར་ལའང་འགྲན་ཟླ་བྲལ་བ་ཞིག་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་རྒྱུ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་འདུག གང་ལྟར་གསུང་རྩོམ་ཕྱག་དེབ་དེའི་ནང་བོད་གོང་བུ་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་བར་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་སྐུ་ལས་ཅི་ཞིག་སྐྱོན་མིན་དང་ཉེ་རབས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མངོན་པའི་ཕྱག་དེབ་ཅིག་ཡིན་པ་རེད། བཀའ་ཟུར་རྒྱ་རི་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་གིས་གསུང་རྩོམ་ཕྱག་དེབ་དང་འབྲེལ་ནས་དེ་སྔ་བོད་རྒྱ་ཞི་མོལ་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་ཆེ་དང་རི་པོན་ཆེ་དམ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱག་དེབ་བརྩམས་གནང་བའི་སྐབས་སུ་ཕྱག་རོགས་གནང་མཁན་སྐལ་བཟང་ཚེ་རིང་ལགས་སུ་ཞལ་པར་བརྒྱུད་བཀའ་འདྲི་ཞུས་ཡོད། རྩ་བའི་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཕྱག་དེབ་དེ་ལོ་ཤས་ཀྱི་གོང་དུ་འདོན་སྤེལ་གནང་ཐབས་ཞུས་ཀྱང་འདོན་སྤེལ་གནང་ཐུབ་མེད་སྟབས། ཀློག་པ་པོ་མང་དག་ཅིག་ནས་ཕྱག་དེབ་དེར་ངང་སྒུག་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། གསུང་རྩོམ་ཕྱག་དེབ་དེ་ནི་ཁོང་དགོངས་པ་མ་རྫོགས་གོང་མཇུག་སྒྲིལ་ཟིན་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་རི་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་ནི་ཁམས་ཉག་རོང་དུ་༡༩༤༩་ལོར་འཁྲུངས་བ་དང་། བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་པའི་རྗེས་གཞོན་དུས་ནས་སྐབས་དེའི་བོད་མིའི་རང་དབང་གསར་ཤོག་གི་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་ཐུགས་འགན་བཞེས་པ་དང་། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་དབྱིན་ཡིག་ཐོག་གསར་ཤོག་ཐེངས་དང་པོ་བོད་ཀྱི་འབོད་སྒྲ་ཞེས་པ་དེ་འདོན་སྤེལ་གནང་ཡོད། ༡༩༧༠ ནང་ཁོང་དང་ཕྱག་རོགས་གསུམ་ནས་མཉམ་རུབ་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་མར་གསར་འཛུགས་གནང་ཡོད། དེའི་རྗེས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་འགོ་ཁྲིད་རིམ་པའི་གོ་གནས་སུ་བསྐོ་བཞག་བྱུང་སྟེ། ཐོག་མར་བོད་མི་དམངས་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་དང་། དེའི་རྗེས་བཀའ་བློན་གནང་། དེ་ནས་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ནང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་ལས་འགན་རྐང་བཞེས་ཡོད་པ་མ་ཟད། བཀའ་ཟུར་རྒྱ་རི་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་༡༩༨༢ དང་༡༩༨༤ ལོར་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་མོལ་གནང་བར་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་འཐུས་མིའི་ཁོངས་སུ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་ཡོད་ལ། ༢༠༠༢ ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་ཐད་ཀར་བཀའ་མོལ་གནང་མཁན་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་ཚོགས་ཆུང་གི་འགོ་ཁྲིད་ཀྱི་ཐུགས་འགན་ཡང་བཞེས་ཡོད་པ་རེད། མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ ནང་སྐུ་ཚེ་འཕེན་པ་རྫོགས་པའི་ཡིད་སྐྱོའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།